Badania POZ – jakie badania można wykonać w ramach podstawowej opieki zdrowotnej?
Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) to pierwszy punkt kontaktu z systemem ochrony zdrowia. To właśnie do niego zgłaszamy się z większością dolegliwości. Na podstawie zebranych informacji i przeprowadzonego badania lekarskiego, lekarz POZ może zlecić szereg badań, które pozwolą na postawienie dokładnej diagnozy i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Jakie badania można wykonać w ramach podstawowej opieki zdrowotnej?
Na jakie przykładowe badania krwi może skierować Cię lekarz POZ? Odczyn opadania krwinek czerwonych, badania układu krzepnięcia.
Badania krwi to jedne z najczęściej wykonywanych badań diagnostycznych. Lekarz POZ może zlecić m.in.:
- Badania hematologiczne – morfologia krwi obwodowej, którapozwala ocenić liczbę i morfologię czerwonych krwinek, białych krwinek i płytek krwi oraz żelazo i jego całkowita zdolność wiązania Badanie to jest przydatne w diagnostyce anemii, infekcji, stanów zapalnych i nowotworów.
- Odczyn opadania krwinek czerwonych (OB) – jest to badanie krwi, które pozwala ocenić aktywność procesów zapalnych w organizmie.
- Badania biochemiczne – obejmują m.in. ilościowe oznaczanie glukozy, test obciążenia glukozą, stężenie hemoglobiny glikowanej, cholesterolu całkowitego, trójglicerydów, białka całkowitego, kreatyniny, mocznika, enzymów wątrobowych (np. ALT, AST), ilościowe oznaczanie amylazy, ilościowe oznaczanie wapnia, fosfatazy kwaśnej całkowitej, bilirubiny bezpośredniej, . Badania te pozwalają ocenić funkcjonowanie różnych narządów, m.in. wątroby, nerek, serca.
- Badania układu krzepnięcia – np. wskaźnik protrombinowy, czas protrombinowy, INR. Są one niezbędne do oceny zdolności krzepnięcia krwi i są wykonywane przed zabiegami chirurgicznymi oraz u pacjentów z podejrzeniem zaburzeń krzepnięcia.
- Badania hormonalne – np. TSH, FT3, FT4, przeciwciała przeciwtarczycowe (anty-TPO, anty-TG, anty-TSHR). Są one wykonywane w celu oceny funkcji tarczycy.
- Badania markerów nowotworowych – np. PSA (antygen prostata-specyficzny), CEA (antygen karcinoembrionalny).
Ogólne badanie moczu, posiewy moczu i kału, wymazy
Badania moczu dostarczają cennych informacji o funkcjonowaniu nerek i układu moczowego. Lekarz POZ może zlecić:
- Ogólne badanie moczu z oceną właściwości fizycznych, chemicznych oraz oceną mikroskopową osadu moczu. Badanie to jest przydatne w diagnostyce infekcji dróg moczowych, kamicy nerkowej, cukrzycy i innych schorzeń.
- Ilościowe oznaczanie białka, glukozy, wapnia, amylazy w moczu – pozwala na dokładniejsze zdiagnozowanie niektórych chorób.
- Posiew moczu – pozwala wyhodować bakterie obecne w moczu i określić ich wrażliwość na antybiotyki. Badanie to jest niezbędne do skutecznego leczenia infekcji dróg moczowych.
- Badania kału – badania mikrobiologiczne, które pozwalają pozwala wykryć obecność bakterii, wirusów lub pasożytów w kale (posiew kału).
- Posiew wymazu z gardła, nosogardła, posiew z nosa, z jamy ustnej – ocena bakterii znajdujących się w poszczególnych wydzielinach i ich wrażliwości na antybiotyki.
Badania obrazowe i inne badania
Badania obrazowe pozwalają uzyskać obraz wnętrza organizmu. Lekarz POZ może zlecić:
Badania endoskopowe – gastroskopia, kolonoskopia.
Badanie ultrasonograficzne (USG) – np. USG tarczycy, USG nerek, USG pęcherza moczowego, USG brzucha i przestrzeni zaotrzewnowej, USG obwodowych węzłów chłonnych, USG wstępnej oceny gruczołu krokowego.
Zdjęcia radiologiczne – np. zdjęcie klatki piersiowej, zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej, RTG w przypadku kręgosłupa.
Badanie elektrokardiograficzne (EKG) – pozwala ocenić czynność elektryczną serca.