Wole tarczycy

Czym jest wole tarczycy?

Wole tarczycy to widoczne gołym okiem zgrubienie na szyi, nieprawidłowe powiększenie tarczycy, które jest wynikiem powiększenia gruczołu tarczowego, umiejscowionego w okolicach szyi.

Funkcje tarczycy

Tarczyca jest gruczołem wydzielania dokrewnego, wytwarzającym bardzo ważne hormony: T3 (trójodotyronina) i T4 (tyroksyna). Hormony te odpowiadają za regulację działania procesów metabolicznych: spalanie tłuszczów i cukrów, utrzymanie temperatury ciała, czy syntezę białek.

Tarczyca wytwarza również hormon, kalcytoninę, zmieniający stężenie wapnia we krwi.

Wole tarczycy- normy WHO

Jednym z zaburzeń pracy tarczycy jest wole, czyli jej nieprawidłowe powiększenie. Za normy rozmiarów tarczycy uznaje się w przypadku kobiet od 18 ml do 20 ml, z kolei dla mężczyzn jest do 25 ml.

Wole tarczycy nie jest chorobą samą w sobie, a najczęściej jedynie objawem choroby i może oznaczać:

• powiększenie tarczycy przez przekroczenie normy,
• wyczuwalne zmiany guzkowate (wole guzkowe),
• tkankę tarczycową w innych narządach (w sercu czy jajnikach).

Wole tarczycowe – rodzaje

Wola tarczycy zostały podzielone na kilka rodzajów, ze względu na umiejscowienie, rozmiar oraz budowę wola, a także z uwagi na czynności hormonalne tarczycy.

Wole tarczycy – podział ze względu na położenie

• na szyi,
• w łuku aorty (wole śródpiersiowe),
• poniżej mostka (wole zamostkowe).

Wole tarczycy – podział na budowę

• wole miąższowe – utworzone przez miąższ gruczołu; w tym wypadku miąższ tarczycy nie posiada żadnych guzków,
• wole guzkowe – w strukturze gruczołu występują wyczuwalne guzki, może być toksyczne lub nietoksyczne, w zależności od tego, czy występują objawy nadczynności tarczycy,
• wole miąższowo-guzkowe – powiększony miąższ z występującymi guzkami.

Wole tarczycy – podział na czynności

• wole nadczynne – wydzielanie przez tarczycę nadmiaru hormonów, nadczynność tarczycy,
• wole niedoczynne – zaburzone wydzielanie hormonów tarczycy, niedoczynność tarczycy,
• wole obojętne – stan, w którym hormony tarczycy wydzielane w granicach normy.

Wole tarczycowe ze względu na wielkość:

• I stopień — wole nie jest widoczne przy normalnym ustawieniu szyi. Pojawia się dopiero po odchyleniu głowy do tyłu.
• II stopień — wole nie jest widoczne, ale można je wyczuć przez dotyk.
• III stopień — tarczyca jest bardzo powiększona i wole jest widoczne gołym okiem.

Jakie są przyczyny powstawania wola tarczycy?

Przyczyny wola tarczycy mogą być różne. Podstawową przyczyną powstawania wola tarczycy jest jej nadmiernie pobudzenie przez hormon TSH , który jest wytwarzany przez przysadkę mózgową.

Do najważniejszych czynników powodujących powiększenia tarczycy należą:

• niedobór jodu w diecie- pierwiastka niezbędnego do produkcji hormonów tarczycy,
• choroba Gravesa-Basedowa,
• choroba Hashimoto- w przebiegu choroby Hashimoto układ immunologiczny produkuje przeciwciała wymierzone w gruczoł tarczowy (anty-TPO)
• wole wieloguzkowe,
• pojedyncze guzki tarczycy,
• rak tarczycy,
• ciąża,
• zapalenie tarczycy -w przypadku niedoczynności tarczycy, autoimmunologicznym zapaleniu tarczycy czy podostrym zapaleniu tarczycy.

Wole tarczycy – objawy towarzyszące powiększeniu tarczycy

Najczęstszym objawem wola tarczycy jest powiększenia szyi. Co ważne jednak – powiększona tarczyca nie zawsze daje objawy. Jeśli występują, to są to:

• poszerzenie obwodu szyi, widoczny lub wyczuwalny guz u podstawy szyi,
• ucisk w gardle,
• kaszel,
• chrypka,
• kłopoty z połykaniem,
• kłopoty z oddychaniem.

Wole tarczycy – czynniki ryzyka

Do głównych czynników ryzyka, zwiększających szansę na pojawienie się wola tarczycy, zaliczyć można:

• płeć żeńską,
• wiek – zaobserwowano, że powiększenie tarczycy częściej zdarza się po 40 r.ż.,
• obciążenie rodzinne – wywiad choroby autoimmunologicznej u pacjenta lub krewnych I stopnia zwiększa ryzyko wola,
• okres ciąży i menopauzę,
• niektóre leki, np.: immunosupresyjne, antyretrowirusowe, amiodaron, lit,
• ekspozycję na promieniowanie – naświetlanie szyi lub górnej części klatki piersiowej, promieniowanie z elektrowni atomowej.

Diagnostyka wola tarczycy

W celu rozpoznania wola tarczycy wskazane jest zebranie szczegółowego wywiadu medycznego, wykonanie badania palpacyjnego oraz oznaczenie stężenia TSH, wolnych hormonów tarczycy (FT3 i FT4) i przeciwciał (anty-TPO, anty-TG i anty-TSHR).

Zaleca się również wykonanie badania USG tarczycy, aby ocenić wielość tarczycy, jej położenie i strukturę.

Leczenie wola tarczycy

W zależności od przyczyny powstania wola tarczycy stosuje się terapię lewotyroksyną, tyreostatykami, preparatami jodu lub radiojodem, czyli jodem promieniotwórczym.

Najpoważniejszym powikłaniem wola guzkowego jest rozwój raka tarczycy, dlatego też niekiedy operacja tarczycy jest wskazana nawet w przypadku niewielkich guzków, gdy wynik badania biopsyjnego jest podejrzany

Wskazaniem do leczenia operacyjnego jest: wole guzkowe nadczynne, wole zamostkowe lub śródpiersiowe, rak tarczycy.

W wielu przypadkach operacja oznacza całkowite usunięcie gruczołu tarczowego, czego konsekwencją jest leczenie syntetycznymi hormonami tarczycy już do końca życia.

Przed przystąpieniem do zabiegu operacyjnego, należy zlikwidować nadczynność, jeżeli taka istnieje i doprowadzić chorego do stanu eutyreozy, czyli prawidłowego poziomu hormonów tarczycy.