Czym jest zabieg bariatryczny i jak działa – na czym polegają operacje „zmniejszenia żołądka”?

W Polsce ponad 700 000 osób cierpi na otyłość skrajną, która oznacza BMI ponad 40. Takie osoby kwalifikują się do chirurgicznego leczenia otyłości. Nieleczona otyłość to ryzyko przedwczesnego zgonu, chorób serca, cukrzycy, zaburzenia gospodarki lipidowej, zwyrodnienia stawów i ogromne obciążenie psychiczne. Operacje bariatryczne redukują ryzyko zgonu osób chorych na otyłość nawet o 40% - są niezwykle skutecznym i trwałym leczeniem otyłości.

Chirurgiczne leczenie otyłości – jak to działa?

Operacja bariatryczna jest metodą zmniejszenia żołądka, która pozwala choremu na otyłość mniej jeść, a co za tym idzie, szybciej pozbyć się nadmiernej masy ciała. Jednocześnie okazuje się, że żołądki osób chorych na otyłość olbrzymią są takie same, jak żołądki osób z normalną wagą. Żołądek produkuje grelinę – hormon wywołujący potrzebę zjedzenia posiłku. Operacje bariatryczne mające na celu zmniejszenie żołądka ograniczają jego funkcję wydzielniczą – mniej wydzielanych hormonów, to mniejsze uczucie głodu. Chirurgia bariatryczna to obecnie jedna z najskuteczniejszych metod leczenia otyłości. Utrata masy ciała jest zazwyczaj znaczna i trwała, a wskaźnik masy ciała wraca do normy.

Kiedy lekarze decydują, że konieczna jest operacja bariatryczna?

Operacja bariatryczna jest zalecana wtedy, kiedy postępowanie zachowawcze w postaci diety i ćwiczeń nie przynosi satysfakcjonujących efektów a BMI sięga 35-40. Pacjent, pomimo aktywności fizycznej oraz odpowiedniej diety, a nawet leczenia farmakologicznego, nie może uzyskać znaczącej utraty masy ciała.

Kwalifikacja do operacji bariatrycznej

Obecnie w Polsce obowiązują następujące kryteria kwalifikacyjne do operacji bariatrycznej:

• wskaźnik BMI (Body Mass Index) powyżej 40 kg/m2;
• wskaźnik BMI powyżej 35 kg/m2 z towarzyszącymi schorzeniami, takimi jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, zespół bezdechu sennego itp.;
• pacjent musi ukończyć 18 lat i nie może być w ciąży;
• brak przeciwwskazań do znieczulenia ogólnego i operacji;
• aby operacja bariatryczna mogła się odbyć, sam pacjent musi najpierw zredukować swoją masę ciała za pomocą odpowiedniej diety i sprawności fizycznej – jest to 10% masy ciała stanowiącej nadwagę;
• pacjent musi odbyć konsultacje z psychologiem, dietetykiem i anestezjologiem.

Istnieją określone przeciwwskazania do operacji bariatrycznej, a są to:

• choroby zapalne przewodu pokarmowego, np. wrzody żołądka;
• choroby wywołujące skłonność do krwawień z przewodu pokarmowego, np. żylaki przełyku, czynna choroba wrzodowa;
• wady anatomiczne przewodu pokarmowego;
• poważne choroby układu krążenia, nerek;
• uzależnienie od narkotyków i alkoholu.

Rodzaje operacji bariatrycznych

Rękawowa resekcja żołądka

Rękawowa resekcja żołądka to jedna z najczęściej stosowanych metod chirurgii bariatrycznej – zabieg chirurgiczny polegający na wycięciu większej części żołądka. Pozostaje wąski, przypominający rękaw, fragment żołądka, co powoduje zmniejszenie jego pojemności i ograniczenie apetytu. Rękawową resekcję żołądka wykonuje się laparoskopowo, czyli przez małe nacięcia w brzuchu. Pacjent jest w znieczuleniu ogólnym.

Resekcja żołądka jest skutecznym sposobem na trwałą utratę masy ciała. U 80-90% pacjentów obserwuje się utratę 50-70% nadwagi. Zabieg może również poprawić lub wyleczyć choroby współistniejące, takie jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze i zespół bezdechu sennego.

Ominięcie żołądkowe (gastric by-pass)

Kolejną metodą w chirurgicznym leczeniu otyłości jest ominięcie żołądkowe. Operacja znana również jako gastric bypass, to zabieg chirurgiczny mający na celu trwałą utratę masy ciała.

Jak przebiega ominięcie żołądkowe:

1. Podzielenie żołądka – chirurg dzieli żołądek na dwie części: małą górną część (pęcherzyk żołądkowy) i dużą dolną część. Pęcherzyk żołądkowy ma pojemność około 100 ml i będzie służył do przyjmowania pokarmu.
2. Połączenie pęcherzyka żołądkowego i jelita cienkiego – pęcherzyk żołądkowy jest łączony z jelitem cienkim, pomijając dużą część żołądka (w tym dno i trzon) oraz dwunastnicę.
3. Połączenie dolnej części żołądka z jelitem cienkim – dolna część żołądka jest łączona z jelitem cienkim dalej, tworząc pętlę trawienną.

W rezultacie ominięcia żołądkowego pokarm omija znaczną część żołądka i dwunastnicy. Skraca to czas trawienia i wchłaniania kalorii. Zmniejsza się też produkcja hormonów głodu – ominięcie części żołądka powoduje zmniejszenie produkcji greliny, hormonu pobudzającego apetyt.