W jakim celu stosuje się dietę bezglutenową?
Dieta bezglutenowa to sposób żywienia, który wyklucza produkty zawierające gluten, czyli białko występujące naturalnie w niektórych zbożach, głównie w pszenicy, życie i jęczmieniu. Chociaż dla większości osób gluten nie stanowi problemu, u niektórych może powodować poważne dolegliwości zdrowotne związane z nietolerancją glutenu lub celiakią.
Jakie zasady panują na diecie bezglutenowej?
Główna zasada stosowania diety bezglutenowej jest prosta: unikaj wszystkiego, co zawiera gluten. Obejmuje to nie tylko oczywiste produkty, które zawierają gluten takie jak pieczywo pszenne, makaron i ciasta, ale także wiele innych, w których może znajdować się jako ukryty składnik. Należy dokładnie czytać etykiety i zwracać uwagę na wszelkie ślady glutenu, które mogą być obecne w produktach, np. w wyniku zanieczyszczenia krzyżowego podczas produkcji. Istnieje jednak wiele produktów bezglutenowych, oznaczonych jako „gluten free”.
Dozwolone produkty na diecie bezglutenowej:
- Zboża naturalnie bezglutenowe: ryż, kukurydza, gryka, proso, amarantus, quinoa, sorgo.
- Mąki i skrobie bezglutenowe: np. ryżowa, kukurydziana, gryczana, z tapioki, z amarantusa.
- Kasze bezglutenowe: gryczana, jaglana, kukurydziana, z prosa.
- Mięso, ryby, jaja, produkty mleczne (jeśli nie ma nietolerancji laktozy).
- Owoce i warzywa.
- Rośliny strączkowe: soczewica, fasola, ciecierzyca, groch.
- Orzechy i nasiona.
- Tłuszcze: oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej kokosowy również nie zawiera glutenu.
- Produkty bezglutenowe z certyfikatem (np. płatki kukurydziane, które nie zawierają glutenu).
Produkty, których należy unikać na diecie bezglutenowej:
- Produkty zbożowe zawierające gluten: pszenica, żyto, jęczmień (np. pieczywo, makarony, ciasta, płatki śniadaniowe).
- Słód jęczmienny (często dodawany do piwa, sosów, słodyczy).
- Sosy i przyprawy zagęszczane mąką pszenną lub żytnią.
- Gotowe zupy i buliony.
- Produkty przetworzone, które mogą zawierać gluten jako składnik uboczny (np. wędliny, konserwy, kostki rosołowe).
Dieta bezglutenowa – kiedy jest wskazana?
Istnieją dwie główne grupy osób, dla których stosowanie diety bezglutenowej jest koniecznością:
- Osoby z celiakią – Celiakia to choroba autoimmunologiczna, która powoduje zanik kosmków jelitowych pod wpływem spożycia glutenu. Objawy celiakii mogą być różne, ale często obejmują bóle brzucha, biegunkę, wzdęcia, zmęczenie i niedobory witamin. Eliminacja glutenu jest konieczna.
- Osoby z nietolerancją glutenu – nietolerancja glutenu (alergia na gluten) to inna reakcja na gluten, która nie jest chorobą autoimmunologiczną. Objawy nietolerancji glutenu mogą być podobne do celiakii, ale zazwyczaj są mniej nasilone. Często w takich przypadkach nie ma konieczności stosowania diety bezglutenowej całe życie – może być to wyłącznie w okresach nasilenia objawów.
Oprócz celiakii i nietolerancji glutenu, istnieją również inne wskazania do stosowania diety bezglutenowej:
- Zespół jelita drażliwego (IBS) – U niektórych osób z IBS objawy mogą być nasilane po spożyciu glutenu.
- Autyzm – niektóre badania sugerują, aby stosować dietę bezglutenową u osób ze spektrum autyzmu – łagodzi objawy.
- Reumatoidalne zapalenie stawów – istnieją doniesienia, że dieta bezglutenowa może złagodzić objawy reumatoidalnego zapalenia stawów.
Należy jednak pamiętać, że stosowanie diety bezglutenowej bez konsultacji z lekarzem nie jest zalecane. Lekarz może pomóc w zdiagnozowaniu celiakii lub nietolerancji glutenu, a dietetyk doradzi w zakresie prawidłowego komponowania diety bezglutenowej, aby uniknąć niedoborów pokarmowych.