Jakie są objawy zapalenia otrzewnej?

Zapalenie otrzewnej to poważny stan medyczny, który może zagrażać życiu, jeśli nie zostanie odpowiednio i szybko rozpoznany oraz leczony. Objawy zapalenia otrzewnej są różnorodne i mogą występować w zależności od przyczyny, rozległości oraz lokalizacji procesu zapalnego. Otrzewna to cienka błona, która znajduje się w jamie brzusznej oraz pokrywa większość narządów wewnętrznych w jej obrębie. Stan zapalny otrzewnej może prowadzić do rozległych komplikacji zdrowotnych, dlatego warto znać jego objawy, przyczyny oraz metody leczenia.

Zapalenie otrzewnej – przyczyny

Przyczyny zapalenia otrzewnej mogą być różnorodne. Najczęstszą przyczyną zapalenia otrzewnej jest infekcja bakteryjna, która może być spowodowana uszkodzeniem ściany przewodu pokarmowego lub narządów wewnętrznych w obrębie jamy brzusznej. W wyniku tego bakterie przedostają się do jamy otrzewnej, co prowadzi do rozwoju stanu zapalnego. Do typowych przyczyn zalicza się:

• Zapalenie wyrostka robaczkowego – perforacja wyrostka może doprowadzić do rozlanego zapalenia otrzewnej.
• Zapalenie uchyłków jelita grubego – może prowadzić do perforacji jelita i w konsekwencji do zapalenia otrzewnej.
• Perforacja wrzodu żołądka lub dwunastnicy, co skutkuje wyciekiem treści przewodu pokarmowego do jamy otrzewnej.
• Ostre zapalenie trzustki – może powodować chemiczne zapalenie otrzewnej na skutek wycieku enzymów trzustkowych.
• Uszkodzenie narządów jamy brzusznej na skutek urazu.
• Niedrożność jelit – w przypadku pęknięcia jelit może dojść do przedostania się bakterii do jamy otrzewnej.
• Nowotwory przewodu pokarmowego oraz choroby nowotworowe narządów jamy brzusznej.

Ryzyko wystąpienia zapalenia otrzewnej zwiększa się dodatkowo w wyniku zabiegów chirurgicznych lub jako powikłanie dializ otrzewnowych.

Objawy zapalenia otrzewnej

Głównym objawem zapalenia otrzewnej jest silny ból brzucha, który może mieć charakter ciągły lub nasilać się przy ruchu. Ból zazwyczaj pojawia się nagle i jest jednym z najwcześniejszych symptomów. Przy zapaleniu otrzewnej mogą się również pojawić inne typowe objawy:

• Gorączka – często towarzyszy infekcji, zwłaszcza gdy do jamy otrzewnej przedostają się bakterie (bakteryjne zapalenie otrzewnej).
• Nudności i wymioty – typowe dla zapalenia w obrębie jamy brzusznej.
• Wzdęcia i obrzęk brzucha.
• Brak apetytu oraz ogólne osłabienie.
• Trudności z oddawaniem stolca lub gazów, co może świadczyć o niedrożności jelit.
• Przyspieszone tętno oraz szybki oddech – reakcja organizmu na rozwijający się proces zapalny.
• Obrona mięśniowa – sztywność mięśni brzucha, co jest odruchową reakcją na ból.

Rozróżniamy dwa główne typy zapalenia otrzewnej: rozlane zapalenie otrzewnej, które obejmuje całą jamę otrzewnej, oraz ograniczone zapalenie otrzewnej, które dotyczy tylko określonego obszaru.

Rozpoznanie zapalenia otrzewnej

Rozpoznanie zapalenia otrzewnej opiera się na dokładnym wywiadzie lekarskim, badaniu fizykalnym oraz testach diagnostycznych. Kluczowe znaczenie ma lokalizacja bólu, jego charakter oraz inne objawy towarzyszące, takie jak gorączka czy wzdęcia. W dalszej kolejności lekarz może zlecić następujące badania:

• Usg jamy brzusznej – pozwala ocenić stan narządów wewnętrznych oraz wykryć płyn w jamie otrzewnej, co może świadczyć o zapaleniu.
• Tomografia komputerowa – szczególnie pomocna w diagnostyce poważniejszych przypadków, takich jak rozlane zapalenie otrzewnej.
• Rtg klatki piersiowej – może pomóc wykryć wolny gaz pod przeponą, co wskazuje na perforację przewodu pokarmowego.

Zapalenie otrzewnej często bywa mylone z innymi schorzeniami, takimi jak ostre zapalenie wyrostka robaczkowego, perforacja wrzodu trawiennego (w dwunastnicy lub żołądku), ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego czy ostre zapalenie trzustki.

Leczenie zapalenia otrzewnej

Leczenie zapalenia otrzewnej zależy od jego przyczyny oraz stanu pacjenta. W większości przypadków konieczna jest szybka interwencja chirurgiczna, mająca na celu usunięcie źródła zakażenia oraz opróżnienie jamy otrzewnej z ropy lub płynu. W przypadku bakteryjnego zapalenia otrzewnej leczenie obejmuje także intensywną terapię antybiotykową, aby zwalczyć bakterie przedostające się do jamy otrzewnej.

Czasami stosuje się także leczenie zachowawcze, zwłaszcza gdy zapalenie nie jest zaawansowane. Obejmuje ono podawanie antybiotyków, płynów dożylnych oraz leków przeciwbólowych, mających na celu stabilizację stanu pacjenta.

W przypadku powikłań, takich jak ropnie narządów jamy brzusznej lub niedrożności jelit, może być konieczne bardziej złożone leczenie, w tym interwencja operacyjna.