Alkoholizm – przyczyny, objawy, leczenie

Choć picie alkoholu powszechnie kojarzy się z rozrywką i dobrą zabawą, to może mieć także przykre konsekwencje. Nadmierne spożycie alkoholu prowadzi do choroby alkoholowej, jaką jest alkoholizm. Przyczyn alkoholizmu jest wiele, może on dotkąć każdego, niezależnie od wieku, miejsca zamieszkania czy wykonywanego zawodu. Podpowiadamy, jak wygląda choroba alkoholowa, jakie są objawy uzależnienia oraz jak wygląda leczenie alkoholizmu.

Czym jest alkoholizm?

Alkoholizm jest zaburzeniem, które wiąże się z nadmiernym spożywaniem napojów alkoholowych i utratą kontroli dotyczącą ilości jego spożycia. Alkoholizm to choroba upośledzająca funkcjonowanie w społeczeństwie. Prowadzi do obniżenia jakości życia, powodując uzależnienie fizyczne i uzależnienie psychiczne od spożywania alkoholu.

Nadmierne spożycie alkoholu wiąże się z niezdolnością poprawnego funkcjonowania w środowisku rodzinnym i zawodowym. Uzależnienie od picia alkoholu trwale uszkadza mózg i niszczy zdrowie.

W przypadku alkoholizmu, choroba może rozwijać się latami, często wydaje się niepozorna, przez co łatwo można jej nie zauważyć. Okazja do picia alkoholu zawsze się znajdzie – od okazjonalnego picia niewielkiej ilości trunku, picia w weekendy czy dla odstresowania po ciężkim dniu, a na piciu codziennym kończąc. Często nawet nie widać kiedy przekracza się granicę uzależnienia od alkoholu.

Osoba uzależniona od spożywania alkoholu stopniowo traci kontrolę nad ilością wypijanego alkoholu. Picie alkoholu dla rozrywki stopniowo staje się przymusem, który jest niezbędny, aby funkcjonować.

Uzależnienie od alkoholu – przyczyny

Alkoholizm może mieć różne podłoże – od środowiskowego, po genetyczne. Psychopatologia zajmująca się tematyką uzależnienia od alkoholu, skupia się na trzech czynnikach przyczynowo-skutkowych, które prowadzą do rozwoju choroby, są to:

• czynniki genetyczne – dziecko alkoholika może także nim zostać w wieku dorosłym, choć wcale nie musi – jednak predyspozycje genetyczne w kierunku uzależnień mogą zwiększać prawdopodobieństwo pojawienia się choroby alkoholowej, gdy w najbliższej rodzinie pojawiło się nadmierne spożywanie alkoholu,
• czynniki psychologiczne – traktowanie picia alkoholu w kategoriach nagrody (wiąże się to z uszkodzeniem funkcjonowania ośrodka przyjemności w ośrodkowym układzie nerwowym) lub jako ucieczki przed konsekwencjami zespołu abstynencyjnego; uzależnienia od alkoholu mogą pojawić się także pod wpływem obserwacji najbliższego otoczenia i przejmowania zachowań grupy oraz jako konsekwencja występowania innych zaburzeń, w tym psychicznych, osobowości lub nastroju;
• czynniki społeczne – alkoholizmowi sprzyjać może przynależność do określonej grupy społecznej oraz presja wywierana przez jej członków, a także łatwa dostępność alkoholu; przekonanie, że alkohol poprawia samopoczucie.

Alkoholizm może być efektem:

• nieprawidłowego procesu socjalizacji (złe wzorce zachowań);
• wychowania w rodzinie dysfunkcyjnej (alkoholik w najbliższej rodzinie);
• dziedzicznych predyspozycji;
• zaburzeń psychicznych;
• problemów w domu, w małżeństwie, w pracy;
• nadmiaru obowiązków i silnego, długotrwałego stresu;
• sposobu życia (picie dla relaksu, po pracy, dla przełamania wstydu czy zdenerwowania).

Picie alkoholu – objawy uzależnienia od alkoholu

O alkoholizmie możemy mówić posiłkując się kryteriami zawartymi w ICD-10, wystarczy zidentyfikować trzy lub więcej cech i objawów alkoholizmu występujących łącznie lub przez jakiś czas w okresie ostatniego roku, aby poszukać pomocy u specjalisty od uzależnienia od alkoholu. Objawy nadmiernego spożywania alkoholu to:

• głód alkoholowy objawiający się jako silne pragnienie picia alkoholu;
• niekontrolowanie zachowań związanych z piciem – mniejsza samokontrola i niezdolność powstrzymywania się od picia i zakończenia picia, trudności w ograniczaniu ilości wypijanego alkoholu;
• objawy zespołu abstynencyjnego podczas ograniczenia lub przerywania picia, czyli drżenie mięśni, nadciśnienie tętnicze, nudności, wymioty, biegunka, zaburzenia snu, niepokój;
• spożywanie coraz większej ilości alkoholu, aby osiągnąć oczekiwany efekt;
• koncentracja życia wokół alkoholu kosztem obowiązków;
• picie alkoholu mimo dowodów na jego szkodliwość.

Fazy alkoholizmu – brak kontroli nad ilością spożywanego alkoholu

• faza I alkoholizmu (zwana piciem towarzyskim) – przy spożyciu alkoholu pojawia się odprężenie, odstresowanie, zrelaksowanie, uspokojenie, wzrasta także tolerancja na alkohol;
• faza II alkoholizmu – wiąże się ze zwiększoną koncentracją na alkoholu i możliwości jego wypicia, nawet ukradkiem, pijący zaczyna tłumaczyć swoje picie, a nawet zapijać „kaca”, mogą pojawiać się luki w pamięci, które są wynikiem spożycia nadmiernej ilości alkoholu;
• faza III alkoholizmu – występuje wtedy, gdy alkohol jest spożywany w celu złagodzenia przykrych objawów abstynencyjnych, pojawia się brak kontroli nad piciem, zachowaniem po spożyciu alkoholu, ale także nad emocjami, zaczyna się zaniedbywanie siebie i bliskich oraz naprzemienne ciągi i okresy abstynencji, wystąpienie zespołu abstynencyjnego;
• faza IV alkoholizmu – następuje utrata kontroli nad nałogiem; alkoholik popada w ciągi alkoholowe, nawet do utraty przytomności, zaczyna mieć zaburzenia psychiczne, w tym przykre stany emocjonalne i inne konsekwencje zdrowotne, choćby psychozy alkoholowe (delirium), majaczenie alkoholowe, padaczkę alkoholową, choroby somatyczne (marskość wątroby, uszkodzenie układu nerwowego), otępienie alkoholowe, gdy w porę nie pojawi się pomoc medyczna i terapeutyczna, grozi to trwałym kalectwem lub nawet śmiercią.

Choroba alkoholowa – metody leczenia alkoholizmu

Alkoholizm nie jest problemem tylko alkoholika, ale także jego najbliższych. Osoby pod wpływem alkoholu nie kontrolują swoich zachowań i popędu, ale także są bardziej agresywne i skłonne do przemocy.

Leczenie alkoholizmu w pierwszej kolejności opiera się na postawieniu diagnozy i uświadomieniu alkoholikowi jego choroby i wynikających z niej konsekwencji. Alkoholik musi zrozumieć, że ma problem z nadmiernym piciem alkoholu, że jest to jego nałogiem, a to wymaga leczenia. Leczenie alkoholizmu ma pokazać, że można wyjść z uzależnienia i żyć bez nałogu.

Metodami leczenia alkoholizmu są:

• diagnoza;
• detoksykacja;
• abstynencja;
• farmakoterapia;
• psychoterapia i treningi interpersonalne;
• edukacja i profilaktyka zarówno dla osób chorych, jak i ich rodzin.

Alkoholizm – leczenie farmakologiczne

Leczenie alkoholizmu odpowiednimi lekami, które dobrane są przez specjalistę, wspomaga psychoterapię uzależnienia oraz proces utrzymywania, a także wydłużania okresu abstynencji lub zmniejszanie ilości spożywanego alkoholu.

Leczenia uzależnienia od alkoholu – psychoterapia

Terapia uzależnień odbywa się indywidualnie oraz grupowo. Specjalistyczne wsparcie psychologa i terapeuty pozwala na uwolnienie się od choroby alkoholowej.

Najlepsze efekty leczenia uzależnienia od alkoholu osiąga się łącząc psychoterapię indywidualną ze wsparciem grupowym. Psychoterapeuci zachęcają również do uczestnictwa w grupach Anonimowych Alkoholików.

Alkoholizm działa destrukcyjnie na relacje rodzinne, dlatego w ramach leczenia proponuje się również udział w terapii dla par, terapii małżeńskiej, terapii rodzinnej, DDA i DDD.

W przypadku uzależnienia od alkoholu skuteczna psychoterapia uzależnień może potrwać od 1,5 roku do 2 lat.

Alkoholizm – leczenie zamknięte

Oddziały Leczenia Alkoholowych Zespołów Abstynencyjnych to miejsca, w których rozpoczyna się detoks alkoholowy. Okres hospitalizacji osób uzależnionych od alkoholu na oddziale zamkniętym jest zależny od ich stanu zdrowia, zazwyczaj trwa do 10 dni. W tym czasie pacjent otoczony jest opieką psychoterapeutyczną, zarówno podczas sesji indywidualnych, jak i grupowych.

Problem alkoholowy – Anonimowi Alkoholicy

Grupa AA, czyli Anonimowych Alkoholików to grupa wzajemnego wsparcia i pomocy w wychodzeniu z nałogu.

Czy alkoholizm można wyleczyć?

Alkoholizm to wielopłaszczyznowy problem, którego zdiagnozowanie i leczenie nie daje pewności, że uzależniony nie wróci do nałogowego picia alkoholu. Dlatego tak ważne jest, aby kontynuować uczestnictwo w grupach AA nawet po zakończeniu całego procesu leczenia i udziału w psychoterapii.

Alkoholizm w ciąży

Nadużywanie alkoholu przez ciężarną szkodzi dziecku już od chwili poczęcia. W wyniku długotrwałego picia alkoholu przez matkę dziecko może zapaść na chorobę o nazwie Alkoholowy Zespół Płodowy, której objawami są:

• zaburzenia rozwoju i funkcji mózgu,
• opóźnienie umysłowe oraz zaburzenia psychologiczne.

Alkoholowy Zespół Płodowy przynosi negatywne skutki także na dalszym etapie życia dziecka.

Nadmierne spożywanie alkoholu – skutki

Skutkiem alkoholizmu jest rozpad więzi rodzinnych, koleżeńskich czy biznesowych. Alkoholizm szkodzi nie tylko nadużywającemu alkoholu, ale także całemu otoczeniu. W rodzinach, w których występuje problem z nadmiernym używaniem alkoholu czasem zdarza się, że wszyscy zaprzeczają uzależnieniu z powodu wstydu, strachu przed społecznym napiętnowaniem czy konfrontacją z nałogiem.

U dzieci, których co najmniej jeden z rodziców był alkoholikiem, występuje syndrom DDA (Dorosłych Dzieci Alkoholików), który objawia się trudnościami w życiu prywatnym oraz zaburzeniami na tle psychicznym. Dla takich osób powstały samopomocowe grupy wsparcia Grupy DDA dla osób powyżej 18-tego roku życia.