Ból stóp

Ból w stopie jest tak różnorodny, jak skomplikowana jest budowa stóp. Stopa ludzka zbudowana jest z 26 kości, 33 stawów i 20 mięśni. Ponad 200 ścięgien i więzadeł wspomaga proces jej ruchu. Diagnoza i możliwe sposoby leczenia bólu stóp zależą od tego kiedy i w którym miejscu pojawia się ból oraz od jego rodzaju. Noszenie butów, które nie są optymalnie dopasowane do kształtu stopy, przyczynia się do dyskomfortu, a także do pogorszenia ogólnej postawy ciała.

Jak TELEMEDI może pomóc Ci w przypadku bólu stóp?

Ból stóp jest często trudny do sklasyfikowania. Stopy należą do najbardziej złożonych narządów ruchu człowieka. O ile nie doszło do wypadku, który tłumaczy dolegliwości bólowe, często tylko specjalistyczne badanie przeprowadzone przez ortopedę może pomóc w wyjaśnieniu przyczyny bólu stopy. Videokonsultacja z lekarzem, TELEMEDI pomogą Ci lepiej zrozumieć Twój ból i dolegliwości.

Podstawowe informacje

• Często za ból stóp odpowiedzialny jest wybór niewłaściwego obuwia.
• Ból może dotyczyć całej stopy, przedstopia, śródstopia lub pięty.
• Przyczyny mogą być różne – od urazów, poprzez złe ułożenie stopy, aż po niedrożność tętnic.
• Jeśli ból stóp nie ustępuje, wskazana jest wizyta u lekarza.

Czym jest ból stóp?

Stopy podczas stania i chodzenia przenoszą cały ciężar ciała i są narażone na duże obciążenia. Zazwyczaj są umieszczone w butach, które nie zostały zaprojektowane z myślą o dobrostanie stopy. Ból często pojawia się jako oznaka przeciążenia. Bąble, nagniotki i inne konsekwencje noszenia niewłaściwego obuwia również mogą powodować ból stóp.

Ponadto stopy są szczególnie podatne na urazy. Odbite palce u stóp, siniaki lub nadwyrężenia spowodowane skręceniem kostki to tylko niektóre przykłady takich urazów.

Ból w stopie objawia się różnie, w zależności od jego przyczyny:

• ostry ból
• piekący ból
• tępy ból

Dolegliwości pojawiają się:

• w palcach stóp
• w przedstopiu
• w śródstopiu
• w pięcie
• w całej stopie

Często czynnik wywołujący ból jest wyraźnie widoczny. Dotyczy to na przykład wrastających paznokci, pęcherzy czy zgrubiałej powierzchni skóry.

Jeśli przyczyna nie jest oczywista, a ból nie ustępuje, zaleca się wizytę u lekarza. Ból w stopie może pojawiać się przy każdym kroku i każdym ruchu. Niekiedy nie ustępuje nawet w spoczynku i stanowi poważny dyskomfort.

Przyczyny bólu stóp

Ból w stopie można byś spowodowany przez:

• urazy
• wady ustawienia stóp
• stany zapalne
• objawy zużycia 
• zaburzenia krążenia
• choroby skóry
• choroby układu nerwowego
• nowotwory

Choroby metaboliczne, takie jak cukrzyca czy dna moczanowa, mogą również powodować bolesne deformacje i stany zapalne w obrębie stopy.

Deformacje stóp

Zniekształcenia stóp mogą być wrodzone lub rozwijać się w ciągu życia. Deformacje nabyte często powstają w dzieciństwie. W wieku dziecięcym kości nie są jeszcze w pełni ukształtowane i są bardzo miękkie. Zbyt małe lub zbyt duże buty mają istotny wpływ na kształtowanie się stopy. W wieku dorosłym do powstawania deformacji przyczynia się nadwaga, niewłaściwe obuwie i silny stres.

Do najczęstszych deformacji stóp należą:

• stopa płasko-koślawa (łac. pes plano-valgus)
• płaskostopie
• stopa końsko-szpotawa (łac. talipesequinovarus, ang. club foot)
• końskostopie
• stopa sierpowata
• stopa wydrążona
• palec młotkowaty
• palce szponiaste
• paluch koślawy (halluxvalgus)
• haluks krawiecki (digitusquintusvarus) na małym palcu u nogi

Typowe urazy stóp

Następujące urazy stóp powstają często w wyniku wypadków podczas uprawiania sportu, w życiu codziennym lub w ruchu drogowym:

• urazy stawów
• obrzęk kości
• złamania kości
• zwichnięcia
• urazy ścięgien
• urazy więzadeł
• urazy mięśni

Oznaki nadwyrężenia stóp

Oznaki nadwyrężenia stóp jako przyczyny bólu stopy pojawiają się w ciągu życia. Objawom tym sprzyja silny stres w pracy lub w sporcie oraz podeszły wiek:

• choroba zwyrodnieniowa stawów (zużycie stawów)
• ostroga piętowa
• osteoporoza (zanik kości)

Stany zapalne

Zapalne uszkodzenie stopy występuje z powodu przeciążenia lub w połączeniu z innymi chorobami. Szeroko rozpowszechnione są:

• artretyzm (zapalenie stawów)
• zapalenie kości i szpiku kostnego
• zapalenie ścięgien
• choroby reumatyczne
• zapalenie kaletki maziowej

Objawy związane z bólem stóp

Głównym objawem jest ból w samej stopie. Przyczyna bólu może leżeć w stopie lub w obrębie innych mięśni, ścięgien i kości. Na przykład zapalenie nerwu kulszowego również powoduje ból stopy, mimo że nerw ten nie przebiega w obrębie stopy. Przepuklina dysku także może wywoływać promieniowanie bólu do stopy.

Inne objawy bólu stopy to:

• zmiany skórne
• deformacje w obszarze palców stóp
• wybrzuszenie na pięcie podobne do ostrogi piętowej
• zaczerwienienie
• przegrzewanie

Wyjaśnienie, kiedy i gdzie pojawia się ból, dostarcza lekarzowi ważnych wskazówek do właściwej postawienia diagnozy. Niektóre typowe objawy towarzyszące przedstawiono w poniższej tabeli:

Region występowania bólu	Ból nagły	Ból przy obciążeniu	Ból w spoczynku
Przedostopie	Złamanie palca u nogi Skręcenie palca u nogi	Zapalenie kaletki maziowej Paluch koślawy Choroba zwyrodnieniowa stawów palców stóp Palec młotkowaty Palce szponiaste Haluks krawiecki Martwica kości (obumieranie tkanki) stawów śródstopno-paliczkowych palców stóp	Zapalna artroza stawów palców stóp Martwica kości stawów śródstopno-paliczkowych palców stóp Dna moczanowa Reumatyzm
Śródstopie	Zmęczeniowe pęknięcie kości Zwichnięcie	Paluch koślawyZapalenie ścięgien i tkanki łącznejChoroba zwyrodnieniowa stawów śródstopiaReumatyzmPodrażnienie stawówModzele na podeszwach spowodowane stopą szpotawą	Modzele na podeszwowej stronie stopy spowodowane szpotawością stopy Zapalna artroza stawów śródstopno-paliczkowych Reumatyzm
Pięta	Zerwanie ścięgna Achillesa	Zapalenie ścięgna Achillesa Ostroga piętowa	Ostroga piętowa
Wewnętrzna powierzchnia stopy	brak	Osłabienie ścięgien mięśnia piszczelowego tylnego Zespół cieśni stępu	Zespół cieśni kanału stępu
Zewnętrzna powierzchnia stopy	brak	Zrogowacenia skóry	brak
Grzbiet stopy	Zerwane więzadło	Zapalenie ścięgien Zapalenie kaletki maziowej Choroba zwyrodnieniowa stawu stępu	Zapalna artroza stawów stępu
Cała stopa	Uszkodzenia nerwów	Reumatyzm Zespół cieśni nerwów Uszkodzenia nerwów Nerwiak Mortona (obrzęk nerwu podeszwowego) Zaburzenia krążenia	Zespół cieśni nerwów Uszkodzenia nerwów Przepuklina dysku Stenoza kanału kręgowego (zwężenie kanału kręgowego w kręgosłupie) Reumatyzm

Diagnoza

W przypadku bólu stóp lekarz najpierw zbiera wywiad od pacjenta. Oglądając stopę i kostkę, uzyskuje dalsze wskazówki. Przygląda się również charakterystyce chodu pacjenta. Dzięki temu często możliwe jest postawienie pierwszej diagnozy. W celu dalszego wyjaśnienia stosowane są następujące metody diagnostyczne:

• pomiar stóp metodą plantokonturograficzną, z wykorzystaniem podoskopu komputerowego 
• dynamiczna analiza chodu na bieżni
• badanie laboratoryjne w celu wykluczenia chorób metabolicznych
• badanie rentgenowskie
• tomografia komputerowa (CT)
• obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI)

Leczenie bólu stóp

Sposób leczenia zależy od przyczyny bólu i postawionej diagnozy. Indywidualnie wykonane wkładki do butów są odpowiednie do korekcji wad postawy stóp. Jeśli ból stopy spowodowany jest wyłącznie przeciążeniem, krótki okres unieruchomienia jest zazwyczaj wystarczający dla złagodzenia bólu. W tym celu zaleca się stosowanie maści, bandaży i opatrunków.

Inne metody leczenia to:

• gimnastyka stóp
• masaże stóp
• kąpiele stóp
• wkładki ortopedyczne
• elektroterapie
• termoterapia

Aby złagodzić stan zapalny, pomocne mogą być zastrzyki z kortyzonu wstrzykiwane w objęty stanem zapalnym staw.

W przypadku urazów i skrajnych deformacji stóp konieczna może być operacja. Typowe operacje stopy obejmują:

• korekcja palucha koślawego (Halluxvalgus)
• korekcja palców szponiastych i młotkowatych
• operacja ostrogi piętowej
• chirurgiczne usunięcie węzłów nerwowych w okolicy śródstopia
• artroskopia w celu usunięcia uszkodzeń więzadeł i ścięgien
• operacje na stawie skokowym
• operacje zerwanych więzadeł

Pytania i odpowiedzi

Czy istnieją jakieś szczególne czynniki ryzyka wystąpienia bólu stóp?

Osoby z nadwagą są podatne na ból stóp podczas dużego wysiłku, takiego jak chodzenie lub stanie przez dłuższy czas. Duży ciężar ciała powoduje przeciążenie stawów, ścięgien i mięśni w stopach. Osoby, które cierpią na deformacje stóp, są również bardziej narażone na wystąpienie tego objawu.

Czy można zapobiec bólom stóp?

Zapobieganie bólom stóp idzie w parze z ich ochroną przed urazami i wadami postawy. Ważne jest, aby wybierać odpowiednie obuwie. Buty muszą być idealnie dopasowane. Ich długość powinna być nieco większa niż długość stopy, dzięki czemu palce mają wystarczająco dużo miejsca na poruszanie się. Równie ważna jest odpowiednia szerokość buta. Jednocześnie buty nie powinny być za duże, bo wtedy nie zapewniają wystarczającego wsparcia stopie.

Kiedy należy udać się do lekarza z bólem stopy?

Jeśli ból stóp pojawia się nagle i jest bardzo silny, konieczna jest natychmiastowa wizyta u lekarza. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy ból był poprzedzony jakimś urazem. Utrzymujący się ból w obciążeniu i w spoczynku powinien być zbadany przez lekarza. W pewnych okolicznościach, w przypadku bólu stóp, może być wymagane zwolnienie lekarskie.

Przeczytaj także o:

Dna moczanowa (podagra)

Choroby skóry

Złamanie palca u stopy

Źródła

• Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka. Tom I. Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła, mięśnie, wyd. XIII, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2019.
• Franco, Abby Herzog (1987). „Pes Cavus and PesPlanusAnalyses and Treatment”. Physical Therapy. 67 (5).
• Harris, Edwin J. (2010). „The Natural History and Pathophysiologyof Flexible Flatfoot”. Clinics in PodiatricMedicine and Surgery. 27.

W tym artykule poruszamy zagadnienia dotyczące:

• ból śródstopia od góry
• ból śródstopia zewnętrzna strona
• odbita stopa
• bolace stopy
• ból śródstopia
• leczenie bólu śródstopia
• reumatoidalne zapalenie stawów
• przyczyny bólu śródstopia