Burnout – syndrom wypalenia zawodowego
Syndrom wypalenia zawodowego odnosi się do stanu poczucia wyczerpania emocjonalnego, któremu towarzyszy subiektywne wrażenie chronicznego przeciążenia i utraty kontroli nad własnym życiem.
Jak TELEMEDI może pomóc Ci w przypadku burnout – syndromu wypalenia zawodowego?
Dolegliwości dotyczące psychiki doskonale nadają się do leczenia za pomocą telemedycyny. Lekarze TELEMEDI mogą skutecznie pomóc w przypadku ostrych reakcji na stres i stanów wyczerpania psychicznego (np. wypalenia zawodowego). Możliwe jest również leczenie wspomagające za pomocą określonych leków. Lekarz TELEMEDI zdecyduje, która terapia jest dla Ciebie odpowiednia. Jeśli konieczne są określone badania i terapie poza telemedycyną, lekarz może również je wskazać i zainicjować.
Podstawowe informacje
- Syndrom wypalenia zawodowego odnosi się do stanu psychicznego wycieńczenia.
- Objawy fizyczne i psychiczne takie jak zmęczenie, zaburzenia snu, ucisk w klatce piersiowej to tylko niewielka część skutków burnoutu.
- W zależności od predyspozycji, wypalenie zawodowe jest bardziej prawdopodobne u poszczególnych osób niż u innych.
- Czynnikami ryzyka są m.in. perfekcjonizm i niewystarczające umiejętności radzenia sobie ze stresem.
- Odpoczynek i relaks pomagają zapobiegać wypaleniu zawodowemu.
- Ulgę przynoszą zabiegi terapeutyczne lub lecznicze.
- Wizyta u lekarza daje pewność diagnozy syndromu wypalenia zawodowego.
Definicja burnout
Syndrom wypalenia zawodowego odnosi się do stanu poczucia wyczerpania emocjonalnego, któremu towarzyszy subiektywne wrażenie chronicznego przeciążenia i utraty kontroli nad własnym życiem.
Objawy syndromu wypalenia zawodowego
Objawy mogą być psychiczne lub fizyczne, mogą mieć różny charakter. Różnią się one w zależności od osoby, także w swojej intensywności. Objawy mogą występować pojedynczo lub w połączeniu. Tylko lekarz może stwierdzić, czy rzeczywiście cierpisz na syndrom wypalenia zawodowego.
Objawy fizyczne:
- wyczerpanie fizyczne
- brak napędu
- zmęczenie
- zaburzenia snu
- ucisk w klatce piersiowej
- trudności w oddychaniu
- ból pleców
- nudności
- dolegliwości żołądkowo-jelitowe
- szumy uszne
- częste infekcje
- osłabienie funkcji pęcherza moczowego
- ubytek słuchu
- zawroty głowy
- zaburzenia sercowo-naczyniowe
Objawy psychiczne:
- wyczerpanie emocjonalne
- przeciążenie
- utrata kontroli
- trudności z koncentracją
- niezdolność do podejmowania decyzji
- obojętność
- rozpacz
- niepokój
- poczucie braku uznania przez otoczenie
- poczucie porażki lub daremności własnych działań
- brak ochoty na robienie czegokolwiek
- drażliwość
- wahania nastroju
Przyczyny burnoutu
Syndrom wypalenia rozwija się w sposób utajony. Czynnikami decydującymi są: presja terminów, oczekiwań lub wyników oraz poczucie, że nie można sobie z nimi poradzić. Negatywne emocje, takie jak zewnętrzna dominacja, mobbing czy dręczenie, z którymi nie można sobie poradzić, mogą objawiać się fizycznym i psychicznym cierpieniem. Również lęki, uzasadnione lub nieuzasadnione, mogą powodować uczucie psychicznego cierpienia.
Nie wszyscy ludzie są jednakowo podatni na syndrom wypalenia zawodowego. Ważną rolę odgrywają czynniki psychiczne i fizyczne.
Cechy osobowe, które zwiększają ryzyko wystąpienia syndromu wypalenia zawodowego, to:
- perfekcjonizm
- wybujałe ambicje
- osoby z „syndromem ratownika” (osoby, które poświęcają się dla innych, ponieważ ich poczucie własnej wartości zależy od aprobaty innych)
- niewystarczające umiejętności radzenia sobie ze stresem
- mała asertywność
Czynniki ryzyka wypalenia zawodowego w miejscu pracy:
- niewykonalne cele
- niejasne kryteria powodzenia
- duża odpowiedzialność pod presją czasu
- nudne rutyny
- brak kontroli i wpływu na własne zadania
- ciągłe zakłócenia w procesie pracy
- zła atmosfera w pracy, konflikty z przełożonymi i współpracownikami
- obawa o stanowisko pracy
Również u dzieci i młodzieży, które nie radzą sobie z presją w szkole lub oczekiwaniami rodziców, może rozwinąć się syndrom wypalenia. Podobnie u matek, które stają w obliczu niemożliwych do opanowania zadań związanych z domem, dzieckiem, pracą i popadają w rozpacz.
Co można zrobić samemu?
Osobą pierwszego kontaktu w przypadku podejrzenia zespołu wypalenia zawodowego jest lekarz rodzinny. W razie potrzeby może on skierować pacjenta do innego specjalisty, zazwyczaj psychiatry, psychoterapeuty lub psychologa. Bardzo ważne jest, aby osoby dotknięte tym problemem szukały pomocy i odważyły się otwarcie powiedzieć o swoich kłopotach albo zaufanej osobie, albo pracownikom ochrony zdrowia. Ponieważ syndrom wypalenia zawodowego i depresja w dużej mierze się pokrywają, należy skonsultować się z lekarzem, jeśli objawy utrzymują się lub są bardzo nasilone.
Pewne działania profilaktyczne mogą zapobiec wystąpieniu syndromu wypalenia zawodowego:
- Stawiaj sobie realistyczne cele.
- Zwolnij tempo codziennego życia i świadomie wygospodaruj czas dla siebie.
- Ćwicz, aby oderwać myśli od problemów.
- Nie dopuszczaj czynników stresogennych do swoich myśli, odsuwaj je na bok, jeśli się pojawiają.
- Pomocne mogą być ćwiczenia relaksacyjne, joga lub pilates.
- Wymieniaj się doświadczeniami z ludźmi wokół Ciebie, którzy czują podobnie.
- Konflikty w pracy powinny być omawiane i rozwiązywane.
- Naucz się radzić sobie ze stresem i opracuj strategie jego zwalczania.
- Rób to, co jest dobre dla Ciebie.
- Odpoczynek po pracy, w ciągu dnia lub w czasie weekendu pomaga się zrelaksować.
- Wsparcie bliskich przyjaciół i rodziny może być również pomocne.
Leczenie syndromu wypalenia zawodowego
Ogólnym celem terapii jest uzyskanie równowagi pomiędzy indywidualnymi możliwościami, oczekiwaniami i warunkami zewnętrznymi. Klasycznymi środkami w leczeniu burnoutu są:
- nauka technik relaksacyjnych
- zdrowy styl życia
- relaks
- autorefleksja
- dostosowanie osobistych oczekiwań i wymagań wobec siebie do własnych możliwości
- odnalezienie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym
Techniki terapeutyczne muszą być dostosowane i stosowane odpowiednio do sytuacji danego pacjenta.
Jeśli występują zaburzenia psychiczne (depresja, zaburzenia lękowe), muszą być one leczone psychoterapeutycznie i/lub farmakologicznie. Stosowane są tu programy terapeutyczne, takie jak indywidualne lub grupowe sesje z psychiatrą bądź psychologiem.
Źródła
- Wypalenie zawodowe. Źródła, mechanizmy, zapobieganie, Beata Mańkowska, 2017.
- Jak Feniks z popiołów czyli syndrom wypalenia zawodowego, Ewa Bilska, 2004, Niebieska Linia, Numer: 4.
- Freudenberger, H.J. (1974). „Staffburnout”. Journal of SocialIssues. 30.