Burnout – syndrom wypalenia zawodowego

Syndrom wypalenia zawodowego odnosi się do stanu poczucia wyczerpania emocjonalnego, któremu towarzyszy subiektywne wrażenie chronicznego przeciążenia i utraty kontroli nad własnym życiem.

Jak TELEMEDI może pomóc Ci w przypadku burnout – syndromu wypalenia zawodowego?

Dolegliwości dotyczące psychiki doskonale nadają się do leczenia za pomocą telemedycyny. Lekarze TELEMEDI mogą skutecznie pomóc w przypadku ostrych reakcji na stres i stanów wyczerpania psychicznego (np. wypalenia zawodowego). Możliwe jest również leczenie wspomagające za pomocą określonych leków. Lekarz TELEMEDI zdecyduje, która terapia jest dla Ciebie odpowiednia. Jeśli konieczne są określone badania i terapie poza telemedycyną, lekarz może również je wskazać i zainicjować.

Podstawowe informacje

• Syndrom wypalenia zawodowego odnosi się do stanu psychicznego wycieńczenia.
• Objawy fizyczne i psychiczne takie jak zmęczenie, zaburzenia snu, ucisk w klatce piersiowej to tylko niewielka część skutków burnoutu.
• W zależności od predyspozycji, wypalenie zawodowe jest bardziej prawdopodobne u poszczególnych osób niż u innych.
• Czynnikami ryzyka są m.in. perfekcjonizm i niewystarczające umiejętności radzenia sobie ze stresem.
• Odpoczynek i relaks pomagają zapobiegać wypaleniu zawodowemu.
• Ulgę przynoszą zabiegi terapeutyczne lub lecznicze.
• Wizyta u lekarza daje pewność diagnozy syndromu wypalenia zawodowego.

Definicja burnout

Syndrom wypalenia zawodowego odnosi się do stanu poczucia wyczerpania emocjonalnego, któremu towarzyszy subiektywne wrażenie chronicznego przeciążenia i utraty kontroli nad własnym życiem.

Objawy syndromu wypalenia zawodowego

Objawy mogą być psychiczne lub fizyczne, mogą mieć różny charakter. Różnią się one w zależności od osoby, także w swojej intensywności. Objawy mogą występować pojedynczo lub w połączeniu. Tylko lekarz może stwierdzić, czy rzeczywiście cierpisz na syndrom wypalenia zawodowego.

Objawy fizyczne:

• wyczerpanie fizyczne
• brak napędu
• zmęczenie
• zaburzenia snu
• ucisk w klatce piersiowej
• trudności w oddychaniu
• ból pleców
• nudności
• dolegliwości żołądkowo-jelitowe
• szumy uszne
• częste infekcje
• osłabienie funkcji pęcherza moczowego
• ubytek słuchu
• zawroty głowy
• zaburzenia sercowo-naczyniowe

Objawy psychiczne:

• wyczerpanie emocjonalne
• przeciążenie
• utrata kontroli 
• trudności z koncentracją
• niezdolność do podejmowania decyzji
• obojętność
• rozpacz
• niepokój
• poczucie braku uznania przez otoczenie
• poczucie porażki lub daremności własnych działań
• brak ochoty na robienie czegokolwiek
• drażliwość
• wahania nastroju

Przyczyny burnoutu

Syndrom wypalenia rozwija się w sposób utajony. Czynnikami decydującymi są: presja terminów, oczekiwań lub wyników oraz poczucie, że nie można sobie z nimi poradzić. Negatywne emocje, takie jak zewnętrzna dominacja, mobbing czy dręczenie, z którymi nie można sobie poradzić, mogą objawiać się fizycznym i psychicznym cierpieniem. Również lęki, uzasadnione lub nieuzasadnione, mogą powodować uczucie psychicznego cierpienia.

Nie wszyscy ludzie są jednakowo podatni na syndrom wypalenia zawodowego. Ważną rolę odgrywają czynniki psychiczne i fizyczne.

Cechy osobowe, które zwiększają ryzyko wystąpienia syndromu wypalenia zawodowego, to:

• perfekcjonizm
• wybujałe ambicje
• osoby z „syndromem ratownika” (osoby, które poświęcają się dla innych, ponieważ ich poczucie własnej wartości zależy od aprobaty innych)
• niewystarczające umiejętności radzenia sobie ze stresem
• mała asertywność

Czynniki ryzyka wypalenia zawodowego w miejscu pracy:

• niewykonalne cele
• niejasne kryteria powodzenia
• duża odpowiedzialność pod presją czasu
• nudne rutyny
• brak kontroli i wpływu na własne zadania
• ciągłe zakłócenia w procesie pracy
• zła atmosfera w pracy, konflikty z przełożonymi i współpracownikami
• obawa o stanowisko pracy

Również u dzieci i młodzieży, które nie radzą sobie z presją w szkole lub oczekiwaniami rodziców, może rozwinąć się syndrom wypalenia. Podobnie u matek, które stają w obliczu niemożliwych do opanowania zadań związanych z domem, dzieckiem, pracą i popadają w rozpacz.

Co można zrobić samemu?

Osobą pierwszego kontaktu w przypadku podejrzenia zespołu wypalenia zawodowego jest lekarz rodzinny. W razie potrzeby może on skierować pacjenta do innego specjalisty, zazwyczaj psychiatry, psychoterapeuty lub psychologa. Bardzo ważne jest, aby osoby dotknięte tym problemem szukały pomocy i odważyły się otwarcie powiedzieć o swoich kłopotach albo zaufanej osobie, albo pracownikom ochrony zdrowia. Ponieważ syndrom wypalenia zawodowego i depresja w dużej mierze się pokrywają, należy skonsultować się z lekarzem, jeśli objawy utrzymują się lub są bardzo nasilone.

Pewne działania profilaktyczne mogą zapobiec wystąpieniu syndromu wypalenia zawodowego:

• Stawiaj sobie realistyczne cele.
• Zwolnij tempo codziennego życia i świadomie wygospodaruj czas dla siebie.
• Ćwicz, aby oderwać myśli od problemów.
• Nie dopuszczaj czynników stresogennych do swoich myśli, odsuwaj je na bok, jeśli się pojawiają.
• Pomocne mogą być ćwiczenia relaksacyjne, joga lub pilates.
• Wymieniaj się doświadczeniami z ludźmi wokół Ciebie, którzy czują podobnie.
• Konflikty w pracy powinny być omawiane i rozwiązywane.
• Naucz się radzić sobie ze stresem i opracuj strategie jego zwalczania.
• Rób to, co jest dobre dla Ciebie.
• Odpoczynek po pracy, w ciągu dnia lub w czasie weekendu pomaga się zrelaksować.
• Wsparcie bliskich przyjaciół i rodziny może być również pomocne.

Leczenie syndromu wypalenia zawodowego

Ogólnym celem terapii jest uzyskanie równowagi pomiędzy indywidualnymi możliwościami, oczekiwaniami i warunkami zewnętrznymi. Klasycznymi środkami w leczeniu burnoutu są:

• nauka technik relaksacyjnych
• zdrowy styl życia
• relaks
• autorefleksja
• dostosowanie osobistych oczekiwań i wymagań wobec siebie do własnych możliwości
• odnalezienie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym

Techniki terapeutyczne muszą być dostosowane i stosowane odpowiednio do sytuacji danego pacjenta.

Jeśli występują zaburzenia psychiczne (depresja, zaburzenia lękowe), muszą być one leczone psychoterapeutycznie i/lub farmakologicznie. Stosowane są tu programy terapeutyczne, takie jak indywidualne lub grupowe sesje z psychiatrą bądź psychologiem.

Źródła

• Wypalenie zawodowe. Źródła, mechanizmy, zapobieganie, Beata Mańkowska, 2017.
• Jak Feniks z popiołów czyli syndrom wypalenia zawodowego, Ewa Bilska, 2004, Niebieska Linia, Numer: 4.
• Freudenberger, H.J. (1974). „Staffburnout”. Journal of SocialIssues. 30.