Cytologia płynna vs klasyczna – którą wybrać dla najlepszych wyników?

Cytologia płynna i klasyczna to dwie metody wykrywania zmian szyjki macicy. Dowiedz się, która z nich daje dokładniejsze wyniki, na czym polegają różnice i dla kogo każda z metod jest najlepsza. Poznaj sposób przygotowania do badania oraz znaczenie testu HPV w profilaktyce raka szyjki macicy.

Wprowadzenie

Cytologia to jedno z najważniejszych badań w profilaktyce raka szyjki macicy. Istnieją różne rodzaje badań cytologicznych, takie jak cytologia klasyczna oraz cytologia płynna (LBC), które różnią się metodą pobierania i utrwalania materiału oraz czułością diagnostyczną. Dzięki niej możliwe jest wykrycie zmian przednowotworowych, a nawet bardzo wczesnych stadiów raka. Obecnie dostępne są dwie główne metody: cytologia klasyczna i cytologia płynna. Obie mają swoje zalety i ograniczenia, dlatego warto wiedzieć, czym się różnią i którą warto wybrać. Cytologię należy wykonywać regularnie zgodnie z zaleceniami, aby skutecznie monitorować stan zdrowia szyjki macicy.

Na czym polega cytologia klasyczna?

Cytologia klasyczna to tradycyjna metoda stosowana od lat. Polega na pobraniu komórek z szyjki macicy za pomocą szczoteczki cytologicznej, która umożliwia pobranie wymazu z kanału szyjki macicy oraz tarczy szyjki macicy, po wcześniejszym odsłonięciu ścianek pochwy. Pobranie materiału do badania jest kluczowe dla jakości wyników – materiał pobrany podczas badania jest następnie bezpośrednio nanoszony na szkiełko mikroskopowe, co może wpływać na jakość pobranego materiału do oceny mikroskopowej. Po utrwaleniu, pobrany materiał jest analizowany przez cytologa.

Zalety:

• szeroko dostępna w ramach NFZ,
• niskie koszty wykonania.

Wady:

• większe ryzyko błędów (np. zbyt mała ilość komórek, obecność śluzu),
• w tradycyjnej cytologii istnieje ryzyko utraty części materiału pobranego podczas przenoszenia na szkiełko,
• mniejsza czułość w porównaniu do cytologii płynnej.

Na czym polega cytologia płynna?

W cytologii płynnej wymaz pobrany z szyjki macicy trafia do specjalnego pojemnika z podłożem płynnym, co zapobiega uszkodzeniu pobranych komórek podczas transportu i przygotowania próbki. Cytologia na podłożu płynnym (cytologia LBC, cytologia cienkowarstwowa) to nowoczesna metoda badania cytologicznego. Pobrany materiał jest oczyszczany z zanieczyszczeń (np. śluzu czy krwi), a następnie cienka warstwa komórek nanoszona jest na szkiełko. Cytologia płynna pozwala na dokładniejszą ocenę mikroskopową pobranego materiału oraz umożliwia przeprowadzenie dodatkowych badań molekularnych. Badanie cytologii płynnej umożliwia także wykorzystanie pobranego materiału do dalszych badań, np. w kierunku wirusa HPV.

Zalety:

• wyższa dokładność i czułość,
• wyższa jakość próbki w porównaniu do tradycyjnej cytologii,
• mniejsze ryzyko odrzucenia próbki,
• możliwość wykonania testu HPV z tej samej próbki,
• cytologię płynną cechuje możliwość przeprowadzenia dodatkowych badań molekularnych.

Wady:

• wyższy koszt,
• nie zawsze refundowana.

Którą metodę wybrać?

Wybór metody zależy od indywidualnych potrzeb, wieku pacjentki, historii chorób oraz dostępności badania. Jeśli jesteś w grupie ryzyka (np. zakażenie HPV, wcześniejsze nieprawidłowości), cytologia płynna może być lepszym rozwiązaniem.

Dla kobiet w młodszym wieku i bez obciążeń zdrowotnych, cytologia klasyczna również może być wystarczająca – pod warunkiem regularnych badań co 1–3 lata.

---

Jak przygotować się do badania cytologicznego?

• nie współżyj minimum 24 godziny przed badaniem,
• nie stosuj irygacji ani leków dopochwowych przed badaniem,
• nie wykonuj badania podczas menstruacji,
• najlepiej zaplanuj wizytę między 10. a 20. dniem cyklu.

Prawidłowe przygotowanie zwiększa szansę na wiarygodny wynik.

---

Wyniki cytologii – jak je rozumieć?

Wynik cytologii może wskazywać na:

• brak zmian – czyli wynik prawidłowy,
• zmiany łagodne – np. infekcje, stany zapalne,
• zmiany przednowotworowe lub podejrzane – wymagają dalszej diagnostyki (np. kolposkopia, biopsja).

Każdy nieprawidłowy wynik powinien być skonsultowany z ginekologiem.

---

Rola testu HPV w profilaktyce

Test HPV może być wykonany równocześnie z cytologią płynną. Pozwala wykryć obecność wirusów wysokiego ryzyka, które są główną przyczyną raka szyjki macicy. Dodatni wynik testu nie zawsze oznacza chorobę, ale zwiększa potrzebę kontroli i dalszych badań.

Kobietom po 30. roku życia często zaleca się wykonywanie tzw. co-testu – cytologii i testu HPV razem, co zwiększa skuteczność profilaktyki.

---

Cytologia – refundacja i cena

Cytologia to jedno z najważniejszych badań przesiewowych w profilaktyce raka szyjki macicy, dlatego regularne wykonywanie badań cytologicznych jest tak istotne dla zdrowia każdej kobiety. W Polsce cytologia klasyczna jest refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia w ramach programu profilaktyki raka szyjki macicy – przysługuje kobietom w wieku od 25 do 59 lat, które mogą wykonać badanie cytologiczne co 3 lata bezpłatnie. Dzięki temu każda kobieta ma szansę na wczesne wykrycie zmian przedrakowych i skuteczne leczenie chorób nowotworowych szyjki macicy.

Cytologia płynna (LBC), mimo że charakteryzuje się wyższą czułością i pozwala na dokładniejsze wykrywanie nieprawidłowych komórek, nie jest obecnie refundowana przez NFZ. Koszt badania cytologii płynnej zależy od placówki medycznej i zazwyczaj wynosi od 150 do 300 zł. W niektórych przypadkach cena może być wyższa, zwłaszcza jeśli cytologia płynna wykonywana jest w ramach szerszego pakietu diagnostycznego lub obejmuje dodatkowe testy, takie jak test HPV.

Przed przystąpieniem do badania cytologicznego należy pamiętać, by nie wykonywać irygacji pochwy, nie stosować leków dopochwowych, nie współżyć oraz unikać innych badań ginekologicznych, takich jak USG dopochwowe, na 24-48 godzin przed pobraniem materiału. Samo badanie jest bezpieczne, choć u niektórych kobiet może powodować lekki dyskomfort. Czas oczekiwania na wynik cytologii zależy od wybranej placówki – warto dopytać o to podczas rejestracji.

Należy pamiętać, że cytologia, zarówno klasyczna, jak i płynna, jest badaniem przesiewowym. Ostateczne rozpoznanie ewentualnych zmian wymaga dalszej diagnostyki, np. biopsji i analizy histopatologicznej. Regularne wykonywanie badań cytologicznych to najskuteczniejszy sposób na profilaktykę raka szyjki macicy – choroby, którą można wykryć i skutecznie leczyć na bardzo wczesnym etapie.

Jeśli masz wątpliwości dotyczące wyboru rodzaju badania lub jego refundacji, skonsultuj się z lekarzem lub położną. Pamiętaj, że regularne wykonywanie badań cytologicznych to inwestycja w Twoje zdrowie i spokój na przyszłość.

Podsumowanie

Cytologia płynna to nowoczesna, dokładniejsza metoda, szczególnie polecana kobietom z grupy ryzyka. Cytologia klasyczna nadal jest skuteczna i szeroko dostępna, ale ma pewne ograniczenia. Najważniejsze, by wykonywać badania regularnie – bez względu na wybraną metodę. Tylko wtedy można skutecznie zapobiegać rozwojowi raka szyjki macicy.

---