Egzema (wyprysk kontaktowy)

Czy cierpisz z powodu czerwonej, swędzącej lub bardzo napiętej skóry, na której tworzą się małe pęcherzyki? W takim razie prawdopodobnie masz egzemę. Ten ogólny termin obejmuje szeroką gamę różnych chorób skóry.

Jak TELEMEDI może pomóc Ci w przypadku egzemy? 

W wielu przypadkach egzema może być skutecznie leczona, a osoby cierpiące na nią doświadczają szybkiego złagodzenia objawów. Leczenie zależy jednak w dużej mierze od rodzaju egzemy, który możesz szybko ustalić w trakcie wideokonferencji z lekarzami TELEMEDI.

Podstawowe informacje

• Egzema jest zapalną, nieinfekcyjną chorobą skóry.
• Oprócz wyprysku kontaktowego wyprysk atopowy jest jedną z najczęstszych postaci tej choroby skóry.
• Dermatolog przeprowadza test płatkowy na skórze pleców. W ten sposób identyfikuje alergeny, które wywołują wyprysk kontaktowy.
• W przypadku atopowego zapalenia skóry (AZS) przeprowadzana jest podstawowa terapia w postaci specjalnej pielęgnacji skóry.
• W leczeniu ostrej egzemy stosuje się maści z leczniczymi składnikami aktywnymi, takimi jak kortyzon.

Definicja egzemy

Egzema jest stanem zapalnym górnych warstw skóry, zwykle powodującym swędzenie. Egzema nie jest zaraźliwa i jest uznawana za najczęstszą chorobę skóry.

Egzema to zbiorczy termin dla wielu różnych form zapalenia skóry. Można je podzielić na egzogenne i endogenne. Podczas gdy egzema endogenna jest spowodowana procesami zachodzącymi wewnątrz organizmu, egzogenna jest wywoływana przez czynniki zewnętrzne.

Do najważniejszych rodzajów egzemy należą:

• alergiczne kontaktowe zapalenie skóry,
• wyprysk łojotokowy (choroba Unny-Thosta),
• egzema atopowa (AZS),
• wyprysk guzkowy.

Termin „atopowy” pochodzi ze starożytnej greki i opisuje cechę, przez którą coś nie może być przypisane do konkretnego miejsca lub – w przypadku chorób – do konkretnej przyczyny. Wyprysk łojotokowy jest chorobą skóry z nadmiernym wydzielaniem łoju, która występuje na skórze głowy i twarzy.

Wyprysk guzkowy (zwany również wypryskiem pieniążkowatym) rozwija się w postaci swędzących plam o wielkości i kształcie monety, głównie na skórze następujących okolic ciała:

• górnej części pleców,
• górnej części ramion,
• nóg,
• rąk.

Poniższe objaśnienia dotyczą egzemy alergicznej i atopowego zapalenia skóry (AZS).

Przyczyny egzemy

Kontaktowe zapalenie skóry (wyprysk kontaktowy, egzema) jest nadmierną reakcją układu odpornościowego na określoną substancję. Reakcję skórną wywołują przede wszystkim następujące substancje:

• nikiel w biżuterii, oprawkach okularów i innych przedmiotach używanych na co dzień,
• substancje zapachowe w kosmetykach i żywności,
• środki konserwujące,
• farby do włosów.

U wielu pacjentów podrażnienia skóry nie występują po pierwszym kontakcie z alergenem. Typowe objawy rozwijają się dopiero po wielokrotnym i intensywnym kontakcie.

Do tej pory nie zostało naukowo wyjaśnione, jakie przyczyny są odpowiedzialne za rozwój atopowego zapalenia skóry (AZS).

• Pewne jest jednak, że czynniki genetyczne sprzyjają rozwojowi egzemy atopowej. Na przykład osoby z mutacją filagryny mają zwiększone ryzyko rozwoju egzemy atopowej. Filagryna jest białkiem, które ma decydujący wpływ na strukturę naskórka.
• Istnieją również czynniki wyzwalające, które sprzyjają pojawieniu się atopowego zapalenia skór (AZS). Oprócz niektórych pokarmów i nikotyny należą do nich również sierść zwierząt i stres.

Objawy i przebieg egzemy

Egzema może w zasadzie wystąpić na każdej części ciała. Niezależnie od rodzaju i przyczyny wyprysku, ta choroba skóry objawia się następującymi ostrymi dolegliwościami:

• zaczerwienieniem,
• bąblami,
• swędzeniem,
• sączeniem,
• strupami.

Egzema, jeśli nie jest leczona, często przeradza się w chorobę przewlekłą. Wtedy pojawiają się takie właśnie objawy skórne:

• silne przesuszenie skóry,
• rozwój popękanych obszarów skóry,
• łuszczenie się skóry,
• zgrubienia na skórze,
• rogowacenia skóry.

Egzema ma przebieg nawracający, w którym ogniska o różnym nasileniu i czasie trwania mogą się powtarzać.

Ta choroba skóry często prowadzi do następujących powikłań lub objawów towarzyszących:

• dodatkowe infekcje,
• depresja.

Diagnoza egzemy

Dermatolog bada dotknięte chorobą obszary skóry i pyta o historię choroby. Dzięki tej diagnostyce potrafi określić czynniki, które mogą wywoływać egzemę.

W wielu przypadkach dermatolog wykona również test naskórkowy. Ta procedura diagnostyczna, znana również jako test płatkowy, wykrywa uczulenie na substancję, która wywołuje alergię. Odsetek wykrywalności wynosi od 60 do 90 procent, w zależności od rodzaju alergenu i procedury testowej.

Jak przeprowadza się test naskórkowy?

Aby wykonać test naskórkowy, lekarz nakłada na skórę pleców za pomocą specjalnych plastrów testowych niskodawkowe czynniki wywołujące alergię kontaktową. Test trwa 48 godzin. W przypadku uczulenia alergicznego w tym czasie na skórze, która ma kontakt z plastrem, rozwija się reakcja wypryskowa.

Terapia i profilaktyka egzemy

Leczenie egzemy polega głównie na konsekwentnym unikaniu kontaktu skóry z substancjami wywołującymi alergię. Można to zrobić na przykład poprzez unikanie pewnych pokarmów lub noszenie rękawiczek.

W przypadku ostrego przebiegu egzemy leczenie polega na podstawowej terapii, w której pacjenci codziennie stosują na dotknięte chorobą obszary skóry medyczne środki myjące i pielęgnacyjne.

Stosowane są produkty oczyszczające o neutralnym pH, z substancjami nawilżającymi, które nie wysuszają skóry i dostarczają jej dużo wilgoci. Aby uszkodzona skóra mogła się zregenerować, konieczne jest codzienne stosowanie specjalnych balsamów, maści lub kremów. Wzmacnia to barierę ochronną skóry, a tym samym poprawia stan zdrowia naskórka.

Przy wyborze produktów do pielęgnacji skóry z egzemą dermatolodzy kierują się następującymi zasadami:

• kosmetyki tłuste do skóry suchej,
• kosmetyki nawilżające dla egzemy z wyciekami.

Działanie lecznicze mają w szczególności następujące substancje:

• gliceryna,
• mocznik (urea),
• ceramidy (rodzaj lipidów),
• D-pantenol,
• fosfatydylocholina,
• różne oleje roślinne, na przykład z wiesiołka lub ogórecznika.

W ciężkich przypadkach egzemy i innych wyprysków wskazane jest leczenie farmakologiczne. Dermatolodzy przepisują glikokortykosteroidy (kortyzon) do stosowania zewnętrznego na obszary skóry objęte stanem zapalnym.

Ponadto następujące substancje czynne mogą być stosowane w terapii egzemy:

• inhibitory kalcyneuryny (kalcyneuryna jest enzymem istotnie zaangażowanym w stan zapalny),
• polidokanol i taniny, jako środki łagodzące swędzenie,
• leki przeciwhistaminowe, tłumiące i osłabiające alergiczną reakcję obronną.

Pytania i odpowiedzi

Które grupy zawodowe są szczególnie często dotknięte egzemą?

Szczególnie fryzjerzy, malarze i lakiernicy często cierpią z powodu zawodowych uczuleń kontaktowych. Dzieje się tak, ponieważ na co dzień mają do czynienia z substancjami chemicznymi. Choroba ta dotyka również wielu florystów, przedstawicieli zawodów medycznych i pielęgniarskich, a także piekarzy i kucharzy.

Ważne: Zwykle schorzenie występuje jako przewlekła egzema rąk i jeśli jej przebieg jest ciężki, może prowadzić nawet do niezdolności do pracy.

Jak wiele dzieci i dorosłych cierpi na egzemę?

Częstość występowania u dzieci wynosi 10-15%, u dorosłych 1-2%.

Czy istnieje związek między egzemą a innymi chorobami atopowymi?

Nierzadko zdarza się, że egzema występuje razem z podobnymi chorobami, takimi jak:

• astma oskrzelowa,
• alergie pokarmowe,
• alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa (katar nosowy, katar sienny).

Źródła

• Sabra M. Lofgren, Erin M. Warshaw. Dyshidrosis: Epidemiology, Clinical Characteristics, and Therapy. „Dermatitis”. 17 (4), 2006.
• Wilkinson, Mark; Orton, David (2016). „Allergic Contact Dermatitis”. In Barker, Jonathan; Bleiker, Tanya O.; Chalmers, Robert; Creamer, Daniel (eds.). Rook’s Textbook of Dermatology (9 ed.). John Wiley & Sons.
• Habif (2015). Clinical Dermatology (6 ed.). Elsevier Health Sciences.

Przeczytaj także o:

Choroby skóry