Jakie są przyczyny i skutki nadmiaru hormonu wzrostu

Hormon wzrostu (somatotropina, GH - growth hormone), odpowiada za regulację wzrostu i rozwoju organizmu. Jego niedobór może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia i jakości życia zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Objawy niedoboru GH mogą być niespecyficzne i utrudniać rozpoznanie schorzenia, dlatego tak ważna jest świadomość jego istnienia. Wczesne rozpoznanie i leczenie niedoboru hormonu wzrostu może znacząco poprawić rokowania pacjentów i jakość ich życia.

Czym jest hormon wzrostu?

Hormon wzrostu, znany również jako somatotropina (Growth Hormone GH), odpowiada za regulację wzrostu i rozwoju organizmu. Wydzielanie hormonu wzrostu odbywa się przez komórki przysadki mózgowej i wpływa na wiele istotnych procesów fizjologicznych:

• Wzrost kości i mięśni – hormon wzrostu stymuluje produkcję komórek kostnych i mięśniowych, co prowadzi do wzrostu i rozwoju organizmu.
• Metabolizm – wspomaga spalanie tkanki tłuszczowej i buduje masę mięśniową, wpływając na tempo metabolizmu.
• Funkcje poznawcze – działanie hormonu wzrostu ma wpływ na funkcje poznawcze, takie jak pamięć i uczenie się.
• Poziom cukru we krwi – odgrywa rolę w regulacji poziomu cukru we krwi, wpływając również na działanie insuliny.

Stan związany z nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu nazywany jest akromegalią – to dość rzadkie schorzenie endokrynologiczne.

Nadmiar hormonu wzrostu – jakie daje objawy?

Nadmiar somatotropiny może powodować różne objawy, które zależą od wieku, w którym do niego dochodzi.

Gdy u dzieci dochodzi do nadmiernego wydzielania hormonu wzrostu, pojawiają się następujące objawy:

• Gigantyzm – nadmierny wzrost kości i tkanek, prowadzący do wysokiego jak na wiek wzrostu.
• Zgrubienie rysów twarzy.
• Powiększenie dłoni i stóp.
• Przyspieszone dojrzewanie płciowe.
• Bóle głowy.
• Zaburzenia widzenia.

U dorosłych nadmierny poziom hormonu wzrostu objawia się:

• akromegalią – rozrost tkanek miękkich, prowadzący do powiększenia dłoni, stóp, żuchwy, nosa i języka.
• Zgrubienie skóry.
• Nadmierna potliwość.
• Zaburzenia miesiączkowania.
• Polipy jelita grubego.
• Powiększenie narządów wewnętrznych.
• Zwiększone stężenie wolnych kwasów tłuszczowych.
• Zaburzenia widzenia.
• Bóle stawów.
• Bóle głowy.
• Nadciśnienie tętnicze.
• Zaburzenia rytmu serca.
• Cukrzyca typu 2.
• Zwiększone ryzyko niektórych nowotworów.

Najczęstszą przyczyną nadmiaru hormonu wzrostu u dorosłych jest guz przysadki mózgowej, zwany gruczolakiem przysadki. Guz ten może powodować nadmierne wydzielanie hormonu wzrostu.

Inne, rzadsze przyczyny to:

• nadmierne wydzielanie greliny;
• niedobór somatostatyny – hormonu regulującego wydzielanie GH;
• niektóre rodzaje nowotworów.

Diagnostyka – badanie hormonu wzrostu

Rozpoznanie akromegalii opiera się na podstawie objawów klinicznych oraz badań laboratoryjnych. Najważniejszym badaniem jest badanie poziomu hormonu wzrostu we krwi.

Inne badania, które mogą być pomocne w diagnostyce, to:

• Test hamowania wydzielania hormonu wzrostu.
• Badanie obrazowe przysadki mózgowej (np. rezonans magnetyczny).
• Oznaczenie stężenia insulinopodobnego czynnika wzrostu-1 (IGF-1).

Leczenie nadmiaru hormonu wzrostu

Leczenie nadmiaru hormonu wzrostu ma na celu zmniejszenie stężenia hormonu wzrostu we krwi i złagodzenie objawów choroby, głównie poprzez leczenie farmakologiczne – stosowane są analogi somatostatyny.

Przeczytaj także o:

Jak zmiany hormonalne wpływają na cykl życia kobiety?

Jakie są objawy niedoboru hormonu wzrostu?

Jaką rolę pełnią hormony w metabolizmie?