Kaszak

Choć kaszak nie jest niebezpieczny dla zdrowia, to może powodować dyskomfort. Niezależnie od miejsca występowania, kaszak to zmiana skórna w postaci guzka, zazwyczaj powstająca w obrębie mieszków włosowych. Jakie są przyczyny jego powstawania, czy istnieją domowe sposoby na usunięcie kaszaka oraz co jest pomocne w zapobieganiu powstawania kaszaków?

Co to jest kaszak?

Kaszak to niewielka torbiel naskórkowa, która pojawia się zazwyczaj na powierzchni skóry, u ujścia mieszka włosowego. Kaszak może być też zastoinową torbielą gruczołu łojowego, nosi wtedy nazwę torbieli łojowej. Przyjmuje postać wypukłego guzka, który wygląda jak cielista krosta.

W jakich miejscach najczęściej powstają kaszaki?

Kaszaki najczęściej zlokalizowane są na karku, twarzy, skórze głowy, powiekach i w okolicach oczu, wewnętrznej powierzchni policzków, ale także w miejscach intymnych. Mężczyźni mogą go mieć na mosznie, a kobiety na wargach sromowych. Czasami powstanie kaszaków w miejscu gruczołów łojowych i w okolicach mieszków włosowych ma podłoże genetyczne.

Jak wyglądają torbiele naskórkowe?

Kaszak zazwyczaj osiąga niewielkie rozmiary, jest miękki i łatwo przesuwa się pod skórą. Czasami może on jednak urosnąć do wielkości orzecha włoskiego.

Wnętrza torbieli wypełniają się zrogowaciałym naskórkiem i łojem, a czasem również fragmentami mieszków włosowych. Kaszak rośnie powoli i wraz ze wzrostem zmienia kolor na żółty lub biały. Torbiel naskórkową wypełnia zrogowaciały naskórek, natomiast w torbieli łojowej znajduje się żółtawy, oleisty materiał.

Powierzchnię skóry tworzy cienka, ochronna warstwa komórek, które organizm nieustannie złuszcza. W przypadku kaszaka naskórkowego komórki te wnikają głębiej w skórę i namnażają się w warstwie skóry właściwej, zamiast złuszczać. Czasami kaszak tworzy się też w przypadku podrażnienia lub uszkodzenia skóry oraz w najbardziej powierzchownej części mieszka włosowego.

Nieprawidłowa praca gruczołu łojowego, czyli jak wygląda kaszak łojowy

W przypadku torbieli łojowej ma miejsce zaburzenie pracy gruczołu łojowego. Kaszak łojowy wypełniony jest mieszanką martwych komórek skóry i keratyny, czyli białka znajdującego się we włosach, skórze, paznokciach, gruczołach i narządach wewnętrznych. Gdy torbiele łojowe pękają, wycieka z nich właśnie keratyna, która wygląda jak gęsta pasta i może mieć nieprzyjemny zapach. Zainfekowana torbiel łojowa może być również wypełniona ropą.

Kaszaki najczęściej występują na skórze osób między 30. a 40. rokiem życia, częściej u mężczyzn niż u kobiet. Raczej nie występują u dzieci, ale w okresie dojrzewania, gdy w organizmie dochodzi do „burzy hormonów” i zaburzeń funkcjonowania gruczołów łojowych są dość częstą przypadłością. W początkowej fazie kaszak nie powoduje żadnych dolegliwości, jednak gdy dojdzie do wtórnego nadkażenia może pojawić się ból i uczucie dyskomfortu.

Przyczyny powstawania kaszaków – powodem pęknięcie gruczołu łojowego

Torbiele naskórkowe najczęściej pojawiają w okolicach mieszka włosowego i gruczołu łojowego. Powodami ich powstawania są: stosowanie niewłaściwych kosmetyków, brak odpowiedniej higieny osobistej, zaburzenia gospodarki hormonalnej i pracy gruczołów łojowych, a także w wyniku nadmiernej ekspozycji skóry na promieniowanie słoneczne.

Ze względu na przyczyny powstania torbieli, można je podzielić na:

• kaszak rzekomy, który powstaje w wyniku nieprawidłowej higieny osobistej, ponieważ wewnątrz gruczołu łojowego dochodzi do zaczopowania,
• kaszak prawdziwy o genetycznym podłożu (dotyczy to chorych na zespół Gardnera, po usunięciu kaszaka pojawiają się nawroty).

Powstaniu torbieli naskórkowej sprzyja:

• uszkodzenie mieszka włosowego z powodu urazu, otarcia lub rany,
• pęknięcie gruczołu łojowego, co jest powodem stanu zapalnego skóry czy trądziku,
• wady rozwojowe – torbiele naskórkowe mogą powstać już w życiu płodowym.

Leczenie kaszaków domowymi sposobami

Odpowiednie leczenie kaszaków domowymi sposobami jest możliwe. Można wykorzystać maści na kaszaki dostępne w aptece lub olejek eteryczny z drzewa herbacianego, który zabija bakterie, wirusy, grzyby i inne patogeny.

Kaszaki łojowe powstałe z powodu nieprawidłowego wzrostu mieszków włosowych i infekcji gruczołu łojowego można skutecznie zmniejszyć wykorzystując olejek z drzewa herbacianego, ocet jabłkowy oraz aloes, które posiadają właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne oraz mogą pomóc w redukcji bólu i podrażnienia.

Można także wykorzystać napar ze skrzypu polnego, który złagodzi podrażnienia, zmniejszy wydzielanie łoju oraz wykazuje działanie ściągające. Ciepłe okłady z naparu ze skrzypu polnego wpływają na poprawę pracy gruczołów łojowych. Na efekty trzeba jednak poczekać.

Usuwanie kaszaka w domu

Domowe sposoby na usuwanie kaszaka nie są zalecane. Kaszaków nie powinno się samodzielnie przekłuwać, nakłuwać, wyciskać i usuwać. Nieumiejętne próby pozbycia się kaszaka mogą spowodować stan zapalny i rozwój zakażenia.

Usunięcie kaszaka w gabinecie lekarskim

Kaszak może cofnąć się samoistnie, ale zazwyczaj wielu przypadkach potrzeba interwencji chirurgicznej. Niektóre torbiele wystarczy nakłuć i wycisnąć, inne trzeba natomiast wyciąć w znieczuleniu miejscowym.

Nacięcie i usunięcie wnętrza kaszaka, może jednak doprowadzić do nawrotów kaszaka.

Gdy brak stanu zapalnego warto usunąć torbiel w całości, co zapobiegnie nawrotowi kaszaka. Jeżeli natomiast występuje zapalenie, to do czasu ustąpienia stanu zapalnego lekarz zaleca zażywanie antybiotyków lub sterydów. Następnie chirurg może usunąć torbiel skalpelem w znieczuleniu miejscowym. Najpierw nacina torbiel, po czym usuwa jej treść i ściany kaszaka. Powoduje to powstanie blizny, natomiast rana zazwyczaj goi się sama. Czasem trzeba też założyć szwy. Wycinek kaszaka poddaje się badaniu histopatologicznemu.

Usuwanie kaszaków w całości, z marginesem co najmniej 1 mm powoduje, że już nigdy nie powstaną ponownie. Torbiele z wrażliwych miejsc (np. gdy zmiany skórne powstaną na narządach płciowych) usuwa się przy użyciu lasera. Cały zabieg trwa kilka minut i nie pozostawia żadnych blizn.

Inną praktykowaną metodą na pozbycie się kaszaka z powierzchni skóry jest krioterapia, czyli wymrażanie. Jest to zabieg nieinwazyjny, bezpieczny i bezbolesny.

Po usunięciu kaszaka przez kilka tygodni trzeba unikać ekspozycji na promieniowanie słoneczne oraz kąpieli w basenie. Czasowo należy też zrezygnować z używania niektórych kosmetyków, które mogłyby podrażniać i nie sprzyjać zagojeniu się rany.

Jak zapobiegać powstawaniu kaszaków?

Aby zminimalizować ryzyko powstawania kaszaków, trzeba odpowiednio dbać o higienę. Ważne jest systematyczne złuszczanie martwego naskórka, np. przy pomocy peelingów, wtedy nie dopuścimy do zaczopowania ujścia mieszka włosowego.