Leczenie otyłości

Otyłość to choroba przewlekła, która dotyka mieszkańców wszystkich krajów rozwiniętych. Często z nadwagą i otyłością wiąże się wiele innych chorób i dolegliwości. Sprawdzamy, jak osoby otyłe mogą radzić sobie z otyłością. Podpowiadamy także, jakie są konsekwencje otyłości, dostępne metody leczenia otyłości oraz co, oprócz aktywności fizycznej, może zapobiegać nadwadze i otyłości.

Co to jest otyłość? Przyczyny otyłości

Otyłość to choroba przewlekła, która charakteryzuje się nadmiernym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w organizmie człowieka (u mężczyzn powyżej 25%, a u kobiet powyżej 30% masy ciała). Powodem otyłości jest hipertrofia, czyli przerost i/lub hiperplazja, czyli rozrost komórek tkanki tłuszczowej prowadzący do nagromadzenia nadmiaru tkanki tłuszczowej w organizmie.

Mechanizmy rozwoju nadwagi i otyłości nie są jeszcze do końca zbadane. Zazwyczaj otyłość kojarzy się z przejadaniem się i nadmiernym spożywaniem kalorii, znacznie przekraczającym przeciętne zapotrzebowanie na energię. Jednak prowadzone na przestrzeni ostatnich lat badania wykazały, że istnieją także inne czynniki sprzyjające gromadzeniu nadmiernej masy ciała. Ryzyko zachorowania na otyłość wzrasta m.in. przez:

• czynniki genetyczne;
• czynniki środowiskowe;
• ogólny stan gospodarki hormonalnej organizmu.

Czynniki genetyczne zwiększające wystąpienie otyłości

Jak pokazują badania i wieloletnie obserwacje zaburzeń metabolicznych, dziecko rodziców otyłych jest obarczone wyższym wskaźnikiem ryzyka wystąpienia otyłości w porównaniu do dziecka rodziców szczupłych. Czynniki genetyczne wiążą się z umiejętnością regulacji apetytu, preferencjami żywieniowymi, funkcjami komórki tłuszczowej w zakresie wydzielania substancji metabolicznych, w tym choćby hormonu sytości, jak również z procesami tzw. termogenezy poposiłkowej czy spontanicznej aktywności ruchowej. Wyższe ryzyko rozwoju otyłości mają także osoby z określonymi mutacjami genowymi.

Trzeba jednak pamiętać, że większość nawyków żywieniowych przekazywanych jest z pokolenia na pokolenie, co sprawia, że często powodem otyłości nie jest DNA, a raczej wzorce odżywiania kultywowane w danej rodzinie.

Czynniki środowiskowe wpływające na otyłość

Zmiana stylu życia, brak czasu na odpoczynek i na samodzielne przygotowywanie pełnowartościowego posiłku, a przy tym mniejsza aktywność fizyczna generują nieprawidłowe wzorce odżywiania.

W przypadku otyłości u dzieci problem również jest złożony. Na nawyki żywieniowe dzieci wpływ mają rodzice, gdy oni sami nieprawidłowo odżywiają się, nadwaga i otyłość staje się dziedziczna.

Zaburzenia hormonalne wpływające na otyłość

Ryzyko rozwoju otyłości, bez zmiany nawyków żywieniowych czy ilości aktywności fizycznej, może wiązać się zaburzeniami hormonalnymi. Niedoczynność tarczycy czy choroba Hashimoto mogą być powodem wzrostu masy ciała.

Przyczyny otyłości nie zawsze są jednoznaczne. Często składa się na nią wiele współistniejących czynników, dlatego też terapia otyłości powinna rozpocząć się od rozpoznania przyczyn wystąpienia choroby.

Stopnie otyłości

Do oceny stopnia nadwagi oraz otyłości najczęściej używany jest wskaźnik masy ciała – BMI (Body Mass Index).

Światowa Organizacja Zdrowia otyłość u osób dorosłych stwierdza, gdy wartość wskaźnika BMI wynosi ≥ 30,0 kg/m2 . Klasyfikacja otyłości według WHO wygląda tak:

• BMI poniżej wartości 18,5 kg/m2 to niedowaga,
• BMI mieszczące się w zakresie 18,5-24,9 kg/m2 oznacza normę,
• BMI mieszczące się w zakresie 25,0-29,9 kg/m2 oznacza nadwagę,
• BMI mieszczące się w zakresie 30,0-34,9 kg/m2 oznacza otyłość pierwszego stopnia,
• BMI mieszczące się w zakresie 35,0-39,9 kg/m2 oznacza otyłość II stopnia,
• BMI równe lub przekraczające 40,0 kg/m2 oznacza otyłość III stopnia (otyłość olbrzymia).

Leczeniem otyłości i zaburzeń metabolicznych zajmuje się Centrum Leczenia Otyłości.

Konsekwencje otyłości – nadciśnienie tętnicze. Otyłość powodem choroby zwyrodnieniowej stawów

Otyłość kliniczna zwiększa ryzyko zachorowania na wiele innych chorób, są to m.in:

• cukrzyca typu 2;
• miażdżyca;
• choroba zwyrodnieniowa stawów;
• marskość wątroby;
• nadciśnienie tętnicze;
• kamica moczowa;
• nowotwory endometrium, jajników, piersi, prostaty, jelita grubego;
• zapalenie trzustki;
• dna moczanowa;
• zespół bezdechu sennego;
• bezpłodność;
• w niektórych przypadkach depresja i nerwica.

Metody zalecane w leczeniu otyłości

Obecnie dostępnych jest wiele metod leczenia otyłości i redukcji nadmiarowej tkanki tłuszczowej. W zależności od stopnia zaawansowania choroby oraz ogólnego stanu zdrowia pacjentów, dietetyk kliniczny, wykonując najpierw badania diagnostyczne, może zaproponować różne metody leczenia otyłości. Mogą to być: leczenie farmakologiczne, leczenie w drodze postępowania terapeutycznego, zabiegi bariatryczne, zabiegi laparoskopowe czy balonikowanie żołądka.

Otyłość pierwszego stopnia zazwyczaj nie wymaga interwencji chirurgicznej. Na tym etapie nadwagi lekarz zaleca zmianę stylu życia polegającą na wprowadzeniu odpowiedniej diety skomponowanej przez dietetyka oraz aktywności fizycznej. Jeśli to nie sprawdzi się, to wprowadza się leki zarejestrowane do leczenia otyłości.

Pacjenci z otyłością II stopnia zwykle od razu zaczynają leczenie środkami farmakologicznymi. W zależności od powodów otyłości, w terapii stosuje się różne grupy medykamentów, mogą to być leki:

• zmniejszające apetyt;
• pobudzające termogenezę;
• hamujące wchłanianie;
• hormonalne;
• zmniejszające insulinooporność.

Gdy leki w połączeniu z dietą oraz ruchem nie przynoszą satysfakcjonujących efektów, pacjentom zaleca się leczenie otyłości balonem żołądkowym lub metody chirurgiczne, tj. chirurgia bariatryczna.

Pacjenci z otyłością III stopnia, czyli otyłością olbrzymią od razu kierowani są na zabieg. Otyłe osoby mogą być skierowane na:

• rękawową resekcję żołądka laparoskopowo (jest to przykład najczęściej wybieranego zabiegu bariatrycznego);
• zabiegi chirurgiczne, czyli rękawową resekcję żołądka, założenie regulowanej opaski żołądkowej czy plikację żołądka;
• leczenie otyłości balonem żołądkowym, które jest popularne ze względu na niską inwazyjność zabiegu oraz szybki powrót pacjenta do codziennych obowiązków i zdrowego stylu życia.

Leczenie otyłości poprzez założenie regulowanej opaski żołądkowej

Opaska żołądkowa w przeciągu dwóch lat od założenia pozwala na redukcję masy ciała nawet o 60%. Opaska jest wyposażona w balonik, w zależności od stopnia jego wypełnienia, a tym samym zaciśnięcia opaski, pacjent może regulować ilość spożywanych pokarmów oraz ma wpływ na spadek masy ciała. Zabieg ten wykonuje się zazwyczaj osobom z otyłością II stopnia lub otyłością I stopnia, jeśli towarzyszą temu choroby typu cukrzyca lub nadciśnienie.

Zaletą leczenia otyłości poprzez założenie opaski żołądkowej jest wolniejsza utrata wagi, dzięki temu organizm ma czas na przystosowanie się do zmian, zmniejsza się też ryzyko efektu jo-jo.

By-pass gastryczny do leczenia otyłości

By-pass gastryczny, czyli ominięcie żołądkowo-jelitowe to kolejny przykład operacji bariatrycznej. Operację bariatryczną polegającą na zmniejszeniu żołądka, co ogranicza przyjmowanie dużej ilości pokarmu oraz ograniczeniu obszaru wchłaniania jelitowego stosuje się u pacjentów, u których stwierdzono otyłość III stopnia oraz przy otyłości II stopnia, gdy występują przy tym choroby współistniejące w zaawansowanej postaci.

Laparoskopowa plikacja żołądka pomocna w redukcji masy ciała

Plikacja żołądka zmniejsza rozmiar żołądka, dzięki czemu u pacjentów po operacji następuje redukcja pojemności żołądka o około 60-80%, co ogranicza ilość spożywanych pokarmów oraz powoduje skuteczne zmniejszenie masy ciała.

Wskazaniem do operacji jest najczęściej otyłość olbrzymia, ale także osoby z otyłością II stopnia, gdy towarzyszą jej inne poważne choroby. Zabieg może być również wykonany u pacjentów, u których nie udało się osiągnąć ani utrzymać odpowiedniej masy ciała za pomocą innych metod leczniczych.

Na nadwagę i otyłość zastosuj terapię psychologiczną

W leczeniu otyłości skuteczna okazuje się także psychoterapia. Rozmowy z psychologiem, w zależności od potrzeb pacjenta i przyczyn związanych ze wzrostem masy ciała, pomagają w doskonaleniu samokontroli, konstruktywnym wyrażaniu emocji, zwiększeniu asertywności czy radzeniu sobie ze stresem. Skuteczna walka z otyłością (otyłość może być bowiem skutkiem zaburzeń psychicznych czy destruktywnych przekonań) możliwa jest więc z pomocą specjalisty.

Jak zapobiegać nadwadze i otyłości? Zdrowa redukcja masy ciała

Profilaktyka chorób przewodu pokarmowego, w tym właśnie nadwagi i otyłości, obejmuje nie tylko zmianę diety czy zwiększenie aktywności fizycznej, ale także wdrożenie terapii psychologicznej, która pozwoli na poradzenie sobie z problemami dnia codziennego w inny sposób niż np. podjadanie.

Profilaktyka otyłości opiera się na regularnym spożywaniu posiłków skomponowanych ze świeżych, nieprzetworzonych produktów, odpowiednim nawodnieniu, wartościowym śnie i odpoczynku oraz regularnej aktywności fizycznej. Są to zmiany, które warto wdrożyć i stosować przez całe życie, co pozwoli na uniknięcie wielu chorób, w tym także przewodu pokarmowego, a także na osiągnięcie prawidłowej masy ciała.