Łuszczyca

W Polsce na łuszczycę cierpi około miliona osób. W tej przewlekłej chorobie zapalnej skóra odnawia się co sześć – siedem dni, a nie normalnie, raz w miesiącu. Takie zaburzenie systemu odpornościowego powoduje powstawanie chorób towarzyszących o podłożu fizycznym, a także psychologicznym, ponieważ oprócz i tak już uciążliwych objawów, wielu chorych jest stygmatyzowanych i dyskryminowanych. Łuszczycy nie da się wyleczyć, ale obecnie istnieją sposoby, by leczyć zmiany skórne bardziej skutecznie i z mniejszą ilością efektów ubocznych niż jeszcze kilka lat temu.

Jak TELEMEDI może pomóc Ci w przypadku łuszczycy?

Podczas konsultacji online z lekarzem w ciągu kilku minut otrzymasz indywidualną poradę i szybko znajdziesz odpowiednie lekarstwo na łuszczycę. Po konsultacji dostaniesz receptę i będziesz mógł ją zrealizować w najbliższej aptece.

Podstawowe informacje

• Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, w której skóra odnawia się co sześć – siedem dni, a nie jak powinna – tylko raz w miesiącu.
• Rozwijają się czerwonawe, srebrzyste, łuszczące się zmiany skórne (łuski), które mogą powodować silne swędzenie.
• Około trzech czwartych osób dotkniętych tą chorobą rozwija ją między 15 a 35 rokiem życia, przy czym równie często są to kobiety, jak mężczyźni.
• Objawy skórne mogą być różne, od łagodnych przez umiarkowane do ciężkich, i w każdym przypadku występują epizodycznie.
• Najczęstszą formą (80 do 85 procent przypadków) jest łuszczyca zwykła, znana również jako łuszczyca plackowata, w której szczególnie dotknięte są: linia włosów z tyłu głowy, zewnętrzne strony łokci i kolan oraz okolice kości ogonowej.
• Łuszczyca nie jest zaraźliwa.
• Łuszczyca należy do grupy chorób zapalnych o podłożu autoimmunologicznym (IMID), do której zalicza się również reumatoidalne zapalenie stawów oraz przewlekłe zapalne choroby jelit, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna. Ryzyko zarażenia się tymi chorobami jest zwiększone.
• Choroba ta wpływa na układ odpornościowy w taki sposób, że ryzyko wystąpienia innych chorób jest stosunkowo wysokie, na przykład dotyczy to cukrzycy typu 2.
• Widoczność (nie tylko) tej dermatozy często prowadzi do społecznej stygmatyzacji i dyskryminacji. Wielu pacjentów doświadcza wykluczenia i odrzucenia, co ma długotrwały, negatywny wpływ na ich stan psychiczny.
• Łuszczycy nie da się wyleczyć, ale w zależności od stopnia jej nasilenia istnieją ukierunkowane metody leczenia, które zmniejszają nadreaktywność układu odpornościowego, w tym także techniki relaksacyjne.

Definicja łuszczycy

Łuszczyca jest jedną z najczęstszych przewlekłych chorób zapalnych, na którą w Polsce cierpi około miliona osób. Około trzech czwartych z nich zapada na tę chorobę między 15 a 35 rokiem życia, równie często są to kobiety, jak mężczyźni.

80 do 85 procent cierpi na łuszczycę zwykłą (psoriasis vulgaris), co oznacza, że typowe obszary skóry są zaczerwienione, zgrubiałe i pokryte srebrzystobiałymi łuskami.  Dlatego nazywana jest również łuszczycą plackowatą. Pod łuskami tworzą się zmiany, które szybko mogą zacząć krwawić („krwawa rosa”). Łuski powstają, ponieważ proces odnowy skóry jest około ośmiokrotnie przyspieszony.

Objawy skórne mogą być różne, od łagodnych przez umiarkowane do ciężkich, i w każdym przypadku występują epizodycznie. Nierzadko choroba trwa przez całe życie, a ryzyko jej wystąpienia jest zwiększone w przypadku współistniejących chorób układu sercowo-naczyniowego, chorób stawów, chorób układu odpornościowego i chorób psychicznych. Społeczne konsekwencje choroby obniżają jakość życia osób nią dotkniętych.

Łuszczyca należy do grupy chorób zapalnych o podłożu immunologicznym (IMID), czyli jest chorobą autoimmunologiczną. Reumatoidalne zapalenie stawów i przewlekłe zapalne choroby jelit, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego, również zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia łuszczycy.

Przyczyny i czynniki wywołujące łuszczycę

Dokładna przyczyna występowania łuszczycy nie jest znana. Badania zakładają jednak, że wśród przyczyn są zarówno predyspozycje genetyczne – jeśli ktoś w rodzinie ma łuszczycę, ryzyko dla jego potomstwa wzrasta – jak i różne czynniki wyzwalające.

Wspólne czynniki, które mogą prowadzić do pojawienia się choroby, to:

• przewlekły stres,
• podrażnienia i zranienia skóry,
• zmiany hormonalne, takie jak dojrzewanie (łuszczyca typu 1), ciąża, menopauza (łuszczyca typu 2),
• określone leki,
• zakażenia paciorkowcami,
• nadmierne spożywanie nikotyny i alkoholu.

Hiperaktywność systemu immunologicznego

W rezultacie nadaktywności w układzie odpornościowym uwalniane są neurotransmitery, które w ogóle nie powinny być uwalniane, ponieważ wywołują one stany zapalne w niewłaściwym czasie i w niewłaściwym miejscu. Normalnie stan zapalny jest strategią obrony organizmu przed intruzami; wysoce aktywne, specjalne komórki odpornościowe (limfocyty T) mogą skutecznie zwalczać patogeny.

Nieprawidłowo skoordynowane reakcje immunologiczne lub fałszywy alarm w systemie odpornościowym mogą wywołać stan zapalny nawet bez żadnego zagrożenia i prowadzić do uszkodzenia tkanki – jak w łuszczycy, gdzie walka obronna systemu odpornościowego toczy się nie przeciwko patogenom, ale przeciwko własnej, zdrowej tkance ciała. Symulowane jest zagrożenie tam, gdzie go nie ma.

Reakcją na to jest stan zapalny, który pobudza ciało do produkcji nowych komórek skóry co kilka dni – a nie tylko raz w miesiącu. Nowe komórki gromadzą się na powierzchni skóry: duża ilość niedojrzałych komórek przekształca się w płaskie łuski i powoduje silny świąd.

Łuszczyca nie jest zaraźliwa. Niemniej jednak osoby dotknięte tym problemem bardzo cierpią z powodu niedoinformowanych osób, które reagują niechęcią, dystansem, a nawet obrzydzeniem na widok inaczej wyglądającej skóry w widocznych miejscach, takich jak twarz, dłonie czy linia włosów. Takim doświadczeniom towarzyszy poczucie bycia odrzuconym, ostracyzmu i mają one długotrwały, negatywny wpływ na jakość życia osób dotkniętych łuszczycą. Ze wstydu ograniczają swoje kontakty społeczne, co z kolei może prowadzić do izolacji społecznej, depresji lub popadania w uzależnienia.

Objawy łuszczycy

Łuski mogą rozwijać się na całym ciele, szczególnie dotknięte są zwykle intensywnie obciążane obszary skóry, np.:

• dolna linia włosów na karku,
• zewnętrzne strony dużych stawów (łokciowych, kolanowych),
• obszar wokół kości ogonowej,
• grzbiety dłoni,
• górne powierzchnie stóp,
• paznokcie palców u rąk i nóg (żółtawe przebarwienia, plamki).

Choroby towarzyszące łuszczycy

Osoby cierpiące na łuszczycę zazwyczaj mają co najmniej jedno inne schorzenie, takie jak:

• otyłość,
• cukrzyca typu 2,
• nadciśnienie tętnicze,
• choroby stawów,
• przewlekłe zapalne choroby jelit, takie jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna,
• depresja.

Ponad dwukrotnie częściej występują też powikłania, takie jak zawały serca i udary mózgu. Aby przeciwdziałać zagrożeniom dla zdrowia, jakie niesie ze sobą łuszczyca, ważne jest wczesne zdiagnozowanie chorób współistniejących.

Diagnoza łuszczycy

Szczególną rolę we wczesnym wykrywaniu i interdyscyplinarnej diagnostyce odgrywają dermatolodzy.

W celu określenia stopnia nasilenia łuszczycy, a tym samym rozpoczęcia odpowiednich działań terapeutycznych, stosuje się różne skale pomiarowe:

• Psoriasis Area and Severity Index, w skrócie PASI, bierze pod uwagę nasilenie objawów, jak również procent powierzchni ciała dotkniętej łuszczycą: PASI <10 = łagodna łuszczyca; PASI >10 = umiarkowana/ciężka łuszczyca.
• Body Surface Area (BSA) mierzy procent powierzchni ciała dotkniętej chorobą.
• Dermatology Life Quality Index (DLQI) mierzy parametry jakości życia.

Leczenie łuszczycy

Łuszczyca nie jest uleczalna. Istnieją jednak nowoczesne terapie o charakterze ukierunkowanym, które spowalniają podział komórkowy i stan zapalny, a tym samym łagodzą objawy. Terapia powinna zawsze brać pod uwagę osobiste predyspozycje pacjenta, co wpływa na jej skuteczność. Innymi słowy, każdy pacjent potrzebuje indywidualnie dopasowanej terapii.

W zależności od stopnia nasilenia łuszczycy, łagodnej i umiarkowanej/ciężkiej, dokonuje się przybliżonego rozróżnienia pomiędzy poszczególnymi ścieżkami leczenia.

Terapia miejscowa	Zewnętrzne i specyficzne leczenie zmian łuszczycowych głównie za pomocą kremów rozpuszczających zrogowacenia i przeciwzapalnych, maści, kąpieli w olejkach leczniczych.
Fototerapia	W zależności od stopnia zaawansowania choroby stosuje się terapię światłem z promieniowaniem UV lub bez niego.
Terapia systemowa	Leczenie całego organizmu za pomocą środków farmakologicznych. Zakres stosowanych leków jest bardzo duży.
Terapia systemowa z użyciem leków biologicznych	Leczenie za pomocą środków farmakologicznych, które zmniejszają aktywność układu odpornościowego. Te tak zwane leki biologiczne są produktami wytworzonymi genetycznie lub biotechnologicznie z żywych komórek. Są one dostępne w formie tabletek lub zastrzyków i są skuteczne nie tylko na zmiany skórne, ale także w zwalczaniu stanów zapalnych w zaatakowanych stawach.

Dostosowanie stylu życia

Nie istnieje profilaktyka łuszczycy w klasycznym rozumieniu tego słowa. Ogólnie rzecz biorąc, pacjenci z łuszczycą korzystają z:

• regularnej pielęgnacji skóry produktami odbudowującymi lipidy – właściwej pielęgnacji skóry, która jest zalecana również w okresach bez problemów skórnych, łagodzi swędzenie i chroni przed urazami,
• okresów odpoczynku, aby zredukować i rozładować stres,
• technik relaksacyjnych, np. treningu autogenicznego, medytacji, jogi,
• zdrowej diety,
• powstrzymanie się od palenia,
• profesjonalnego wsparcia w przypadku wystąpienia problemów psychicznych.

Pory roku mogą mieć wpływ na łuszczycę. Podczas gdy niektórzy pacjenci skarżą się na pogorszenie objawów zimą, kiedy suche powietrze w pomieszczeniach zwiększa podrażnienie skóry w sezonie grzewczym, inni mają problemy przy wilgotnej, parnej pogodzie. Wskazówki profilaktyczne to:

Jesień i zima

Wiosna i lato

Suche powietrze od ogrzewania. Picie dużej ilości wody zwiększa nawilżenie skóry. Nie ogrzewaj pomieszczeń w nocy. Po kąpieli lub prysznicu (w każdym przypadku krótkie kąpiele w letniej wodzie) osusz dokładnie skórę i użyj odpowiedniego balsamu nawilżającego (np. z mocznikiem). Nakładaj balsam na dotknięte chorobą obszary skóry regularnie przez cały dzień. Zainstaluj w nawilżacz powietrza.

Słońce – niebezpieczeństwo i ulga jednocześnie. Słońce, zażywane z umiarem, może poprawić objawy. Nadmierne opalanie się jest szkodliwe. Uwaga: Niektóre leki zwiększają wrażliwość na promieniowanie UV. Regularnie stosuj odpowiedni krem z filtrem przeciwsłonecznym o współczynniku ochrony co najmniej 30. Po kąpieli w morzu lub chlorowanej wodzie weź zimny prysznic i nawilżaj skórę. Sól wysusza skórę, chemikalia niepotrzebnie ją podrażniają. Lekkie i wygodne ubrania sprawiają, że pot może wyparować, a skóra nie jest dodatkowo podrażniana.

Źródła

• Kristian Reich, Łuszczyca jako układowa choroba zapalna: implikacje dla postępowania, „Dermatologia po Dyplomie”, 3 (4), 2012.
• Łuszczyca, [w:] Honorata Błaszczyk, Anna Zalewska-Janowska, Choroby skóry, Warszawa 2009.
• Hanna Wolska, Łuszczyca i choroby z jej kręgu, [w:] Maria Błaszczyk-Kostanecka, Hanna Wolska, Dermatologia w praktyce, Warszawa 2009.

Przeczytaj także o:

Choroby skóry