Łzawienie oczu

Łzawienie oczu (także: epiphora) może mieć, oprócz smutku i radości, wiele innych przyczyn. Często są to zaburzenia aparatu łzowego związane z wiekiem, alergie, ale paradoksalnie także zbyt suche oczy, które powodują nadmierny wypływ wody łzowej.

Jak TELEMEDI może pomóc Ci w przypadku łzawienia? 

Łzy spełniają bardzo ważne zadanie w naszych oczach. Odżywiają je i chronią. Jednak w przypadku bardzo silnego lub długotrwałego łzawienia oczu może to w niektórych przypadkach wskazywać na chorobę. W takim przypadku warto skorzystać z wideokonsultacji ze specjalistą TELEMEDI, który rozpozna objawy, postawi diagnozę i pokieruje dalszą terapią. W razie potrzeby wystawi również zwolnienie lekarskie.

Podstawowe informacje

• Przyczyny: Np. zmiany związane z wiekiem, ciała obce w oku, alergie i inne choroby podstawowe, takie jak cukrzyca.
• Łzawienie oczu – co robić? W zależności od przyczyny zadbaj o „dobry” klimat dla oczu (np. regularnie wietrz pomieszczenia, unikaj przeciągów), pij wystarczająco dużo, rób przerwy od pracy przy komputerze, poddaj się profesjonalnemu leczeniu chorób podstawowych.
• Jakie leki pomagają na łzawienie oczu? W zależności od przyczyny, np. „sztuczne łzy”, leki na alergię, specyficzne leki stosowane w leczeniu chorób podstawowych.

Łzawienie oczu: przyczyny i możliwe choroby

Film łzowy sam w sobie jest ważną tarczą ochronną dla wrażliwych oczu. Dostarcza on oku tlenu, działa jako „smar” podczas mrugania powieką, pozwala na swobodny przepływ powietrza, umożliwia ostre widzenie oraz chroni przed mechanicznymi ciałami obcymi i infekcjami. Oczy nie powinny jednak nadmiernie łzawić. Jeśli tak się stanie, równowaga pomiędzy produkcją łez a ich ubytkiem zostanie zaburzona.

Może to mieć wiele przyczyn. Najczęstszymi przyczynami łzawienia oczu są zmiany związane z wiekiem, alergie i – paradoksalnie – zbyt suche oczy. Ponadto ciała obce (np. rzęsy wywinięte do wewnątrz) mogą podrażniać oczy i powodować łzawienie, podobnie jak wywinięta na zewnątrz powieka (ektropion). Infekcje oczu, przewlekłe infekcje worków łzowych, a także inne choroby, takie jak cukrzyca, również mogą wywołać łzawienie oczu. Należą one do poważnych przyczyn, które zdecydowanie powinny być wyjaśnione przez lekarza.

Zasadniczo w rozwoju łzawienia oczu można wyróżnić trzy główne mechanizmy:

• zaburzenia czynnościowe odpływu łez (np. zaburzenia czynności powieki),
• zmiany anatomiczne kanalików łzowych (np. zablokowanie kanalików łzowych),
• nadprodukcja płynu łzowego (np. podrażnienie powiek, spojówek, rogówki).

Przyczyny łzawienia oczu związane z wiekiem

Większość osób, które odwiedzają okulistę z powodu łzawiących oczu, to ludzie starsi – zwłaszcza kobiety. Związana z wiekiem zmiana hormonów w okresie menopauzy, ale także związane z wiekiem objawy, które nie są związane z płcią, mogą prowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu odpływu łez.

Złożona muskulatura oka i otaczająca ją tkanka łączna zapewniają stabilność i funkcjonowanie powieki, gruczołu łzowego i pompy łzowej. Jeśli mięśnie i tkanka łączna osłabią się z powodu zmian hormonalnych lub wieku, ilość łez nie może być już właściwie regulowana. Bezpośrednią konsekwencją zaburzonej pompy łzowej lub zablokowanych kanalików łzowych jest łzawienie oczu.

Typowymi objawami, a tym samym przyczynami łzawienia oczu są:

• upośledzenie funkcji powiek,
• zmiany w gruczole łzowym,
• zmiany w pompie łzowej,
• zablokowane kanaliki łzowe.

Zespół suchego oka

Aby dobrze widzieć, oczy muszą być wystarczająco i równomiernie nawilżone płynem łzowym. Ten płynny film jest odnawiany z każdym mrugnięciem i regulowany przez aparat łzowy – gruczoły łzowe i przewody łzowe. Gruczoły łzowe produkują płyn łzowy, a mruganie rozprowadza go równomiernie po rogówce. Następnie, przy pomocy pomp łzowych, płyn przemieszcza się przewodami łzowymi górnej i dolnej powieki do worka łzowego, skąd przewodem nosowo-łzowym dociera do jamy nosowej.

Pośrednio zwiotczała powieka i źle funkcjonujące gruczoły łzowe prowadzą do zmniejszenia ilości płynu łzowego, a więc początkowo do suchości oczu. Ponieważ film łzowy służy jako naturalny środek nawilżający podczas mrugania, powieki podrażniają suchą rogówkę oka przy każdym mrugnięciu. Ponadto oczy stają się bardziej podatne na infekcje, ponieważ brakuje w nich zdrowego filmu łzowego z substancjami zabijającymi zarazki. Małe cząsteczki łatwiej się przyklejają i jeszcze bardziej podrażniają oczy. Gruczoły łzowe produkują wtedy tzw. łzy odruchowe – w rezultacie oczy stają się łzawiące.

Przyczyny zespołu suchego oka

Poniżej znajduje się przegląd czynników wywołujących suchość oczu, a w konsekwencji łzawienie oczu:

• związane z wiekiem lub hormonami zmniejszenie ilości płynu łzowego,
• czynniki środowiskowe (ozon, spaliny, ogrzewane powietrze, suche powietrze w pomieszczeniach),
• alergie,
• soczewki kontaktowe,
• leki (np. cytostatyki, beta-blokery, leki przeciwhistaminowe, tabletki antykoncepcyjne),
• choroby wewnętrzne, takie jak cukrzyca, choroby tarczycy, reumatyzm zapalny,
• udar lub inne porażenie nerwów twarzowych, które utrudnia prawidłowe mruganie.

Objawy zespołu suchego oka

Typowe objawy suchości oczu to:

• uczucie ciała obcego w oku, pieczenie, drapanie,
• uczucie ucisku w oczach,
• ból,
• opuchlizna powiek,
• wydzielanie śluzu, lepkie powieki,
• zaczerwienienie spojówek,
• upośledzone widzenie,
• światłowstręt,
• wodniste oczy.

Choroby z tym objawem

Choroby, w których może wystąpić łzawienie oczu, to:

• alergia na sierść psa,
• alergia krzyżowa,
• alergia na sierść kota,
• jaskra,
• neuralgia nerwu trójdzielnego,
• reaktywne zapalenie stawów (choroba Reitera),
• zapalenie błony śluzowej oka,
• alergia na kurz domowy,
• zapalenie rogówki,
• zapalenie spojówek.

Łzawienie oczu: co możesz zrobić sam?

Zawsze powinieneś poddać się badaniom lekarskim, aby wykluczyć poważne choroby podstawowe i zapobiec ewentualnym chorobom wtórnym. Jeśli okulista stwierdzi, że przyczyną suchości oczu i tym samym łzawienia oczu są czynniki środowiskowe, często możesz sam złagodzić objawy, korzystając z tych prostych wskazówek:

• Regularnie wietrz pomieszczenia i dbaj o to, by klimat w nich panujący nie był zbyt suchy (jeśli to konieczne, zainstaluj nawilżacz powietrza).
• Wychodź często na świeże powietrze.
• Unikaj przeciągów, wentylatorów i klimatyzatorów.
• Nie pal papierosów i unikaj zadymionych pomieszczeń.
• Pij wystarczającą ilość płynów bezalkoholowych i bezkofeinowych (woda, woda mineralna, herbata).
• Pracując przez dłuższy czas przy ekranie komputera, pamiętaj o częstym mruganiu, by rozprowadzić płyn łzowy po powierzchni gałki ocznej. Częściej też rób przerwy w pracy. Przydatne może być także stosowanie „sztucznych łez”.
• Wysypiaj się – zmęczone oczy często są podrażnione, swędzą lub pieką.
• Oczyszczaj brzegi powiek, zwłaszcza przy usuwaniu makijażu.
• Jeśli nosisz soczewki kontaktowe, rób dłuższe przerwy w ich noszeniu oraz dokładnie i regularnie je czyść. Jeśli to konieczne, porozmawiaj ze swoim lekarzem o innym kształcie soczewek (twarde, miękkie), aby uniknąć łzawienia oczu w wyniku ich podrażnienia.

Łzawiące oczy: co robi lekarz?

Okulista omówi z tobą twoją historię choroby. Zapyta cię o rodzaj i czas trwania objawów oraz o choroby współistniejące. Często dostarcza to ważnych informacji o możliwych przyczynach łzawienia oczu.

Dalszych wskazówek dostarcza badanie anatomii twarzoczaszki, gruczołów łzowych i woreczków łzowych, a także stan, pozycja i ruchomość powiek. Testy funkcjonalne i diagnostyczne, takie jak testy wydzielania (mierzące ilość płynu łzowego), również często dostarczają wartościowej informacji. Konieczne mogą być dalsze badania, na przykład jeśli lekarz podejrzewa, że za łzawieniem oczu kryje się choroba ogólna, taka jak cukrzyca.

Leczenie medyczne

Sposób leczenia przez lekarza zależy od przyczyny występowania łzawienia oczu. Na przykład, infekcje oka można leczyć farmakologicznie, a wady powiek można leczyć chirurgicznie. Nieprawidłowości w funkcjonowaniu aparatu łzowego mogą być skorygowane przez lekarza za pomocą pewnych metod okulistycznych. Lekarz może przepisać krople do oczu („sztuczne łzy”), jeśli oczy są suche lub powierzchnia oka jest podrażniona.

Łzawienie oczu: jakie środki pomagają?

To, które środki mogą pomóc na łzawienie oczu, zależy od jego przyczyny. Jeśli przyczyną łzawienia jest alergia, pomocne mogą być leki antyhistaminowe (ale uwaga: mogą one też wywoływać łzawienie!). Jeśli łzawienie jest spowodowane wielogodzinnym wpatrywaniem się w ekran komputera, pomocne mogą okazać się krople do oczu. Łzawienie oczu, jako objaw towarzyszący cukrzycy, może zniknąć, jeśli lekarz prawidłowo dobierze pacjentowi leki obniżające poziom cukru we krwi (doustne leki przeciwcukrzycowe, insulina). U kobiet w okresie menopauzy hormonalna terapia zastępcza może zmniejszyć nierównowagę hormonalną, a tym samym złagodzić towarzyszące jej objawy (takie jak łzawienie oczu). Jednak korzyści i ryzyko związane z taką terapią hormonalną muszą być starannie rozważone!

Łzawiące oczy: kiedy należy zgłosić się do lekarza?

Jeśli cierpisz z powodu łzawiących oczu, wizyta u okulisty jest bardzo wskazana. Z jednej strony dlatego, że łzawienie oczu – niezależnie od przyczyny – może powodować długotrwałe uszkodzenia (także wzroku). Z drugiej strony, ponieważ za objawem łzawiących oczu mogą kryć się poważne choroby podstawowe, które bezwzględnie muszą być leczone.

Pytania i odpowiedzi

Co pomaga na ciągle łzawiące oczy?

Aby leczyć łzawienie oczu spowodowane suchością oka, możesz użyć nawilżających kropli do oczu. Zastępują one i stabilizują film łzowy oraz łagodzą objawy. Upewnij się, że są one dobrze tolerowane, by nie podrażniać dodatkowo oczu.

Czy łzawienie oczu jest niebezpieczne?

Nadmierne łzawienie oczu może być objawem różnych chorób. W takim przypadku konieczna jest wczesna wizyta u okulisty, aby można było usunąć przyczynę.

Źródła

• J.J. Kasiński: Diagnostyka kliniczna w okulistyce. Wrocław: Urban & Partner, 2008.
• E. Kwiatkowska-Sitek, R. Rejdak, T. Żarnowski, A.G.M. Jünemann. Łzawienie u dorosłych – diagnostyka i leczenie. „Okulistyka”. Nr 3.
• Z. Zagórski, G. Nauman, P. Watson: Choroby rogówki, twardówki i powierzchni oka. Lublin: Czelej, 2008.