Nadmierna potliwość

Nadmierna potliwość (inaczej hiperhydroza) to wydzielanie potu w ilości większej niż jest potrzebna do prawidłowej termoregulacji organizmu.

Pocenie się w trakcie aktywności fizycznej lub podczas upałów jest naturalnym zachowaniem się organizmu. Jeśli jednak pocenie pojawia się niespodziewanie i niezależnie od czynników zewnętrznych, możemy mówić o nadmiernej potliwości, co często wpływa na codzienne funkcjonowanie i powoduje dyskomfort w życiu codziennym.

Nadmierna potliwość – co to jest?

Nadmierna potliwość (inaczej hiperhydroza) to wydzielanie potu w ilości większej niż jest potrzebna do prawidłowej termoregulacji organizmu.

Spowodowana jest ona przez zwiększoną aktywność gruczołów potowych.

Może dotyczyć skóry całego ciała (potliwość uogólniona) lub konkretnej części ciała, na przykład pachy, dłonie, stopy (potliwość zlokalizowana lub inaczej nazywana potliwością pierwotną).

Potliwość pierwotna jest uwarunkowana genetycznie.

Dlaczego ludzie się pocą?

Pocenie się jest aktywnością, jaką wykonują nasze gruczoły potowe, aby pomóc naszemu organizmowi w termoregulacji oraz w usunięciu szkodliwych materiałów przemiany materii.

Praca gruczołów potowych uzależniona jest od naszego układu nerwowego, który może wzmagać lub hamować pocenie się.

Przykładem może być wysiłek fizyczny, podczas którego system nerwowy pobudza pracę w gruczołach potowych a wzmożona potliwość chłodzi ciało i zapobiega jego przegrzaniu.

Objawy nadmiernej potliwości

Objawem jest przede wszystkim zbyt częste pocenie się bez wpływu czynników zewnętrznych (potliwość jest zauważalna, pot przesiąka przez ubranie) oraz lepkie i wilgotne dłonie lub podeszwy stóp.

Problem nadmiernego pocenia może powodować infekcje bakteryjne i grzybicze skóry. Może także prowadzić do alergii ze względu na częstszą higienę osobistą i używanie zbyt wielu środków odświeżających.

Nadmierna potliwość przyczyny

Nadmierną potliwość i jej przyczyny możemy podzielić na dwie grupy: wtórną oraz pierwotną.

Potliwość pierwotna, jak już wyżej zostało wspomniane, uwarunkowana jest genetycznie. Nie możemy powiązać jej przyczyn z żadną chorobą.

Wtórna zaś może mieć różne przyczyny i wiązać się z wieloma chorobami. Możemy wyróżnić:

• Choroby o podłożu hormonalnym, czyli choroby endokrynologiczne, takie jak cukrzyca, nadczynność tarczycy czy hipoglikemia. Przy nadczynności tarczycy często towarzyszy wilgotna i nadmiernie gładka skóra, utrata masy ciała, kołatania serca, rozdrażnienie oraz nietolerancja ciepła.
• Zaburzenia psychiczne i choroby neurologiczne, na przykład choroba Parkinsona (oprócz nadmiernego pocenia występuje także drżenie mięśni czy spowolnienie ruchów.
• Choroby nowotworowe układu chłonnego, na przykład chłoniak, guz chromochłonny nadnerczy czy białaczka, których objawami są nocne poty, ogólne osłabienie, powiększenie węzłów chłonnych i brak apetytu.
• Schorzenia przewlekłe, takie jak gruźlica lub bruceloza. Obu schorzeniom towarzyszy nadmierne pocenie w nocy. Przy gruźlicy dodatkowo występuje kaszel i spadek masy ciała.
• Choroby serca, na przykład przewlekła niewydolność serca, przy której występuje silne pocenie a także blade i chłodne kończyny.
• Choroby, którym towarzyszy podwyższona temperatura ciała, czyli różne infekcje (grypa) a także reumatoidalne zapalenie stawów.
• Menopauza. W okresie menopauzy występuje nadmierne pocenie nocne oraz napady gorąca.
• Otyłość, przy której nadmierne wydzielanie potu występuje podczas niewielkiego wysiłku fizycznego.
• Nadmierne pocenie smakowe, czyli zwiększona aktywność gruczołów potowych w okolicy czoła, karku lub nosa. Obfite pocenie spowodowane jest jedzeniem mocno przyprawionych potraw.
• Przyjmowanie niektórych leków – ich stosowanie może wywoływać działania niepożądane, takie jak zwiększona potliwość.
• Nadużywanie alkoholu i innych używek, ciąża, zatrucia – to wszystko także może powodować nadmierne pocenie.

Warto wspomnieć, że wszelkie inne niepokojące objawy powinny być niezwłocznie skonsultowane ze specjalistą.

Leczenie nadpotliwości

Do zdiagnozowania przyczyny nadmiernego pocenia, lekarze stosują skalę HDSS (ang. Hyperhidrosis Disease Severity Scale). Ma ona cztery następujące stopnie:

1. potliwość, która nie wpływa na codzienne funkcjonowanie i aktywność, jest niezauważalna.
2. potliwość, która czasem przeszkadza w codziennej aktywności, ale jest do zaakceptowania.
3. potliwość, która znacząco przeszkadza w codziennej aktywności, a jej akceptacja jest minimalna.
4. potliwość, która nieustająco przeszkadza w codziennym funkcjonowaniu, jest nie do zaakceptowania.

W procesie leczenia bardzo ważne są badania laboratoryjne, mające na celu wykluczenie potliwości wtórnej.

Aby potwierdzić nadmierną ilość wydzielanego potu w danym obszarze ciała wykonuje się próbę Minora, czyli próby jodowo-skrobiowej. Wodny roztwór jodyny i skrobi aplikuje się w miejscu zgłaszanego nadmiernego wydzielania potu. Obszar ten zabarwia się na kolor brunatno-fioletowy. 

W nadpotliwości stosuje się poniższe metody leczenia:

• Preparaty miejscowe – antyperspiranty zawierające sole glinu. Stosowanie ich jest bezpieczne, choć czasem, gdy używane nadmiernie, mogą powodować podrażnienia skóry. Preparaty takie powinno stosować się na noc na umytą skórę.
• Leki antywcholinergiczne – głównie glikopirolan oraz oksybutynina. Blokują nerwy i niestety powodują wiele działań niepożądanych (suchość jamy ustnej, spojówek, zaburzenia czynności przewodu pokarmowego, trudności w oddawaniu moczu, tachykardia), dlatego rzadko są przepisywane.
• Chirurgiczne usunięcie gruczołów potowych – gruczoły potowe niszczone są przez światło lasera.
• Sympatektomia – najczęściej stosowana metoda chirurgiczna wykonywana techniką endoskopową. Niszczy ona nerwowe zwoje współczulne lub przecina włókna, które unerwiają gruczoły potowe w danej okolicy ciała.
• Stosowanie toksyny botulinowej w postaci zastrzyków – jest to małoinwazyjna i skuteczna metoda stosowana w leczeniu nadpotliwości.
• Z pozostałych metod można wyróżnić: jonoforezę, lasteroterapię czy radiofrekwencję mikroigłową.

Skutki nieleczonej nadpotliwości

Nieleczona nadmierna potliwość może prowadzić do wielu powikłań. Mogą to być między innymi: potówki, ropnie czy grzybica.

Przeczytaj także o:

Tachykardia (częstoskurcz, kołatanie serca)