Obrzęki

Obrzęki to opuchlizna, która pojawia się na skutek zatrzymania się zbyt dużej ilości płynu w tkankach organizmu oraz przedostawania się płynu z łożyska naczyniowego do przestrzeni pozanaczyniowej.

Obrzęki mogą dokuczać każdemu niezależnie od wieku. Do ich powstania często przyczynia się długie siedzenie przed telewizorem lub komputerem lub prowadzenie samochodu przez wiele godzin ale także poważne choroby.

Co to są obrzęki?

Najprościej mówiąc, obrzęki to opuchlizna, która pojawia się na skutek zatrzymania się zbyt dużej ilości płynu w tkankach organizmu oraz przedostawania się płynu z łożyska naczyniowego do przestrzeni pozanaczyniowej (międzykomórkowej).

Najczęściej dotykają nogi, okolic pod oczami a czasem całego ciała.

Rodzaje obrzęków

Najczęściej występującymi obrzękami są:

• obrzęki żylne – skutek przewlekłej niewydolności żylnej lub zakrzepicy. Opuchlizna zlokalizowana jest głównie w okół kostek i nie jest symetryczna.
• obrzęki kardiogenne – przypominają żylne, ale są symetryczne i są wynikiem niewydolności serca.
• obrzęki limfatyczne – powstają w związku z nieprawidłową pracą przy odpływie limfy. Mogą być skutkiem wrodzonych zaburzeń układu chłonnego lub skutkiem przyczyny zewnętrznej (uszkodzenie naczyń limfatycznych układu limfatycznego).
• obrzęki tłuszczowe – to obrzęki związane z nadmiernym rozwojem komórek tłuszczowych i zatrzymaniem w ich obrębie płynu. Opuchlizna pojawia się w okolicy stawów kolanowych lub biodrowych kończyny dolnej.

Ze względu na lokalizację obrzęków, możemy podzielić je na miejscowe i uogólnione.

Obrzęki miejscowe dotyczą konkretnego obszaru ciała. Ich powodami mogą być urazy mechaniczne, problemy z odpływem krwi i limfy, reakcje na działanie substancji uczulających. Mogą być także efektem stanu zapalnego.

Obrzęki uogólnione zaś dotyczą obszarów całego ciała a ich obecność spowodowana może być różnymi chorobami (marskość wątroby, znaczna niedoczynność tarczycy, niewydolność nerek itp.). Przykładem może być zespół nerczycowy, przy którym puchnie całe ciało.

Obrzęki nóg

Obrzęk nóg to jedna z nieprzyjemnych dolegliwości bólowych. Ich przyczynami mogą być urazy mechaniczne i kontuzje oraz odwodnienie organizmu. Puchnięcie nóg być także spowodowane chorobami układu sercowo-limfatycznego.

Opuchlizna nóg może pojawiać się u kobiet w ciąży – rozwijający się płód naciska na naczynia krwionośne w kończynach dolnych.

Objawami towarzyszącymi obrzękom mogą być: skurcze nóg, żylaki kończyn dolnych, pajączki, tępy ból nóg w ciągu dnia, przebarwienia skóry i owrzodzenia żylne.

Obrzęk limfatyczny

Taki obrzęk jest wynikiem utrudnionego odpływu chłonki w układzie limfatycznym. Głównie dotyczy kończyn dolnych ale czasem także kończyn górnych, tułowia lub głowy.

Obrzęk limfatyczny możemy podzielić na: pierwotny (jest skutkiem autonomicznych problemów naczyń limfatycznych a także może występować przy rzadkich chorobach genetycznych) oraz wtórny (jest skutkiem uszkodzenia prawidłowo funkcjonującego naczynia chłonnego).

Przyczyny obrzęków

• Niewydolność serca – ciśnienie w żyłach wzrasta z powodu zatrzymywania w organizmie sodu i wody. Gdy uciskamy miejsce na części ciała z obrzękiem i pozostaje dołek, oznacza to problemy z krążeniem. Nogi puchną na początku wieczorem a następnie opuchlizna pojawia się także rano. Objawy towarzyszące to: duszność wysiłkowa, poszerzenie żył szyjnych oraz napadowa duszność nocna.
• Choroby nerek – bardzo często nie dają o sobie znać, dlatego ważnym jest to, aby regularnie wykonywać badanie moczu i krwi. Chorobami nerek mogą być: przewlekła choroba nerek, nowotwory nerek, kamica nerkowa czy infekcje nerek. Chorobom nerek towarzyszą rozlane (inaczej ciastowate) obrzęki nóg a także obrzęki twarzy a także trudności z koncentracją, kiepski apetyt, ciągłe zmęczenie, kłopoty ze snem, skurcze mięśni, podkrążone oczy, sucha i swędząca skóra, zwiększona potrzeba oddawania moczu, duszności, wysokie ciśnienie krwi.
• Choroby tarczycy – przy niedoczynności tarczycy twarz staje się opuchnięta a charakterystycznym obrzękiem jest tzw. śluzowaty (dotyczy twarzy, obrzęk pojawia się na górnych powiekach, najczęściej w godzinach porannych, występuje zaczerwienienie spojówek). Gdy mamy do czynienia z nadczynnością tarczycy, objawem jest obrzęk przedgoleniowy, który pojawia się na przedniej powierzchni podudzia. Z chorobami tarczycy nie ma żartów, w przypadku niepokojących objawów należy niezwłocznie skonsultować je z lekarzem.
• Choroby wątroby – powstawanie obrzęków powoduje nieprawidłowa synteza białek w wątrobie. Obserwuje się je w chorobach przewlekłych. Wątrobie szkodzi także alkohol, otyłość oraz wszelkie infekcje wirusowe. Objawy towarzyszące to: zabarwiona na żółto skóra i białka oczu, bolesny obrzęk brzucha, swędząca skóra, ciemny mocz, blady, krwawy stolec, ogólne zmęczenie, nudności lub wymioty, gorszy apetyt, łatwość powstawania siniaków.
• Przewlekła niewydolność żylna – najczęściej występująca pod postacią choroby żylakowej, zespół pozakrzepowy bądź niewydolność zastawek żylnych. Najczęściej występującym towarzyszącym bólem są obrzęki kończyn dolnych, w głównej mierze stóp i kostek. Nie warto lekceważyć tych objawów, gdyż nieleczona niewydolność żylna może prowadzić do kalectwa.
• Zakrzepica żył głębokich – z zakrzepicą żył głębokich wiąże się spowolniony cykl przepływu krwi, uszkodzenia ścian naczyń i występowanie czynników, które utrudniają krzepnięcie krwi. Jest to bardzo niebezpieczna choroba, która zazwyczaj przebiega bezobjawowo. Charakterystyczne objawy to ból żył oraz obrzęk i zaczerwienienie skóry, które biegnie wzdłuż objętej zapaleniem powierzchni. Czasem pacjencji zgłaszają uczucie ciasnoty w łydce.
• Miesiączka – wystąpienia obrzęku podczas miesiączki są bardzo prawdopodobne. Mogą wystąpić w drugiej połowie cyklu i dotyczyć one nóg, oczu dłoni. Są to naturalne objawy i nie ma się czym martwić. Pomóc może ruch – lekkie ćwiczenia fizyczne czy spacer.
• Zaburzone działanie układu limfatycznego – również jest powodem powstawania opuchlizny. Może być wynikiem operacji nowotworowej lub długotrwałego niedoboru białka w diecie.
• Obrzęki mogą być także wynikiem chorób reumatycznych – reumatoidalne zapalenie stawów może zaatakować stawy i narządy a obrzęki są objawem, który pojawia się w pierwszej fazie tej choroby.
• Stosowanie niektórych leków – obrzęki mogą się pojawić, gdy przyjmujemy leki zatrzymujące wodę i sól w organizmie. Do takich należą hormony (na przykład testosteron, estrogen, progesteron) czy leki na nadciśnienie lub niesteroidowe leki przeciwzapalne. Obrzęki mogą być reakcją alergiczną na leki.

Profilaktyka obrzęków

• Regularne dostarczanie płynów – tu ważna jest systematyczność, aby w ciągu dnia popijać regularnie wodę, a nie całą szklankę na raz.
• Aktywność fizyczna i utrzymywanie prawidłowej masy ciała.
• Zmiana położenia nóg – przy pracy siedzącej dobrze je unosić, stawiać wyżej niżej oraz robić skręty. Przy pracy stojącej należy pamiętać, aby przenosić ciężar ciała z nogi na nogę i uginać kolana.
• Zimne okłady i moczenie nóg w zimnej wodzie.
• Trzymanie nóg wyżej niż reszta ciała – taka czynność powoduje odpływ krwi żylnej i zmniejszenie opuchlizny.
• Jedzenie dużej ilości warzyw i owoców – są one źródłem potasu. Warto także dodać pokarmy zawierające błonnik, które pomagają w regularnym wypróżnianiu.
• Rajstopy przeciwżylakowe lub pończochy przeciwżylakowe.
• Stosowanie żeli obkurczających naczynia krwionośne.