Palce pałeczkowate – czy to objaw poważnej choroby?

Palce pałeczkowate, nazywane również palcami dobosza, mogą wskazywać na obecność różnorodnych schorzeń. Głównym czynnikiem prowadzącym do wystąpienia tego zjawiska jest niedostateczne utlenienie dystalnych obszarów ciała, w tym końcówek palców. W rezultacie następuje nadmierny rozwój tkanki łącznej w rejonie paznokci i ich deformacje. Paznokcie zaczynają wyglądać jak szkło zegarkowe. Jakie są przyczyny kształtowania się palców pałeczkowatych?

Palce pałeczkowate – czym są?

Palce pałeczkowate są określane jako palce Hipokratesa lub pałeczki dobosza. Funkcjonuje tez określenie „paznokcie zegarowe”, ponieważ w zaawansowanym stadium choroby górna część palca z paznokciem przybiera okrągły kształt. Palce pałeczkowate objawiają się pogrubieniem końcowych części palców i zaokrągleniem paznokci. Bardzo rzadko zdarza się, aby taki kształt palców był dziedziczony po przodkach. Najczęstszą przyczyną palców pałeczkowatych są dość poważne choroby układu pokarmowego, krążenia i oddechowego, a także innych schorzeń. Chodzi tutaj o wszystkie choroby, w których dochodzi do długotrwałego niedotlenienia organizmu. Najczęściej problem dotyczy palców u rąk, rzadziej stóp. Jeżeli więc zauważasz, że kształt palców Twoich lub bliskiej osoby zmienia się, koniecznie zgłoś się do lekarza, ponieważ najpewniej masz do czynienia z objawem choroby, która nie jest zdiagnozowana.

Powstawanie palców pałeczkowatych na skutek niedotlenienia jest procesem złożonym i wynika z kilku mechanizmów. Gdy dystalne części ciała, takie jak końcówki palców, doświadczają niedotlenienia, dochodzi do zaburzeń w przepływie krwi i dystrybucji tlenu w tkankach. Procesy prowadzące do tego stanu to:

Niewydolność krążenia – może wynikać z problemów z krążeniem, takich jak choroby serca, zaburzenia naczyniowe czy przewlekłe choroby płuc. Utrudniony przepływ krwi prowadzi do niedostatecznej dostawy tlenu do dalszych części ciała.

Przewlekły stan zapalny – niedotlenienie może prowadzić do przewlekłego stanu zapalnego w tkankach, co z kolei stymuluje angiogenezę – proces tworzenia nowych naczyń krwionośnych. Nowe naczynia są jednak często nieefektywne w transporcie tlenu.

Nadmierna produkcja tkanki łącznej – w odpowiedzi na niedotlenienie, organizm może zwiększyć produkcję tkanki łącznej w dystalnych częściach palców. To prowadzi do przerostu tkanki w okolicach paznokci, a w konsekwencji do ich zniekształceń i kształtu przypominającego szkiełko zegarkowe.

Nadmierna produkcja erytropoetyny – w odpowiedzi na przewlekłe niedotlenienie, organizm może zwiększyć produkcję erytropoetyny – hormonu stymulującego produkcję czerwonych krwinek. Zwiększenie ilości krwinek może prowadzić do zwiększonej lepkości krwi, co dodatkowo utrudnia przepływ krwi w drobnych naczyniach, pogłębiając problem niedotlenienia.

Palce pałeczkowate a choroby układu krążenia

Palce pałeczkowate mogą występować w różnych chorobach układu krążenia, zarówno w tych wpływających na serce, jak i na naczynia krwionośne. Najczęściej pojawiają się w nich takie objawy jak szybka męczliwość, bóle i dyskomfort w klatce piersiowej, duszności, obrzęki kończyn, bóle i zawroty głowy, uczucie kołatania serca. Szczególnie palce pałeczkowate rozwijają się, kiedy pojawiają się choroby dużych naczyń tętniczych. Do powstania palców pałeczkowatych przyczyniają się następujące choroby serca i naczyń:

Niewydolność serca – stan, w którym serce nie jest w stanie pompować wystarczającej ilości krwi, aby zaspokoić potrzeby organizmu. Niewydolność serca może prowadzić do zaburzeń krążenia i niedotlenienia dystalnych części ciała, co może skutkować wystąpieniem palców pałeczkowatych.

Wrodzone wady serca – nieprawidłowości w budowie serca, które występują od urodzenia, mogą wpływać na prawidłowe krążenie krwi i powodować niedotlenienie (szczególnie sinicze wady serca).

Zespół Eisenmengera – rzadka postać wrodzonej wady serca, która prowadzi do nadciśnienia płucnego i niewydolności serca.

Infekcyjne zapalenie wsierdzia – stan zapalny błony śródsierdzia, która otacza serce. Zapalenie wsierdzia może prowadzić do uszkodzenia zastawek serca i zaburzeń krążenia.

Miażdżyca – choroba naczyń krwionośnych, w której tłuszcz, cholesterol i inne substancje gromadzą się na ścianach tętnic, prowadząc do ich zwężenia. Miażdżyca może upośledzać przepływ krwi i powodować niedotlenienie.

Zapalenie naczyń – stan zapalny naczyń krwionośnych, który może prowadzić do ich uszkodzenia i zaburzeń przepływu krwi.

Zatorowość płucna – nagłe zablokowanie tętnicy płucnej przez skrzeplinę krwi. Zatorowość płucna może prowadzić do niedotlenienia i spowodować, że zaczną kształtować się pałeczkowate palce.

Palce pałeczkowate a choroby układu oddechowego

Choroby układu oddechowego również doprowadzają do niedotlenienia dystalnych części ciała, przez co tworzą się palce pałeczkowate. Do tych chorób należą:

• przewlekłe choroby zapalne płuc i dróg oddechowych, np. przewlekła obturacyjna choroba płuc, mukowiscydoza, ropień płuca, gruźlica płuc, rozstrzenie oskrzeli;
• śródmiąższowe choroby płuc – sarkoidoza, pylica, śródmiąższowa choroba płuc związana z chorobą tkanki łącznej;
• choroby nowotworowe płuc i dróg oddechowych – np. palce dobosza mogą pojawić się w przypadku raka płuca.

Palce pałeczkowate a choroby układu pokarmowego

Palce pałeczkowate pojawiają się w chorobach układu pokarmowego, takich jak:

• nowotwory przewodu pokarmowego, np. nowotwór przełyku;
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego;
• zespół Gardnera;
• choroby wątroby.

Palce pałeczkowate – przyczyny inne:

• zaburzenia odżywiania;
• narkomania (szczególnie heroina i haszysz);
• zatrucia chemiczne (fosforem, rtęcią arsenem);
• niektóre choroby reumatologiczne (łuszczycowe zapalenie stawów);
• liszaj rumieniowaty;
• choroba Gravesa – Basedowa;
• nadczynność przytarczyc.

Leczenie palców pałeczkowatych polega na leczeniu choroby podstawowej, która ją wywołała.