Pleśniawki – przyczyny, objawy, leczenie

Pleśniawki to biały nalot powstający w błonach śluzowych jamy ustnej. Są efektem miejscowego stanu zapalnego. Powstawaniu pleśniawek, które najczęściej występują na języku, wewnętrznej stronie policzków, na podniebieniu lub dziąsłach towarzyszy ból jamy ustnej. Podpowiadamy, co jest przyczyną powstawania pleśniawek oraz jak wygląda leczenie pleśniawek w jamie ustnej u dorosłych i dzieci.

Przyczyny pleśniawek w jamie ustnej

Pleśniawki w jamie ustnej są wywołane przez drożdżaki Candida Albicans, które wchodzą w skład fizjologicznej flory jelitowej. Przyczyną powstania pleśniawek u osób dorosłych są zaburzenia odporności organizmu, niedobory żelaza i witamin, antybiotykoterapia, cukrzyca, ale także nieprawidłowa higiena jamy ustnej oraz palenie tytoniu. Pleśniawki w jamie ustnej mogą się również pojawić u kobiet, które na co dzień stosują doustną antykoncepcję. Często zdarza się, że u dorosłych objawy pleśniawki spowodowane są infekcją grzybiczą przewodu pokarmowego lub chorobami zapalnymi jelit.

Najczęściej jednak pleśniawki w jamie ustnej pojawiają się u noworodków, które uległy zakażeniu drożdżakami rodzaju Candida Albicans pochodzącymi z dróg rodnych matki podczas porodu. Przyczyną pleśniawek u niemowląt jest także zarażenie drożdżami rodzaju Candida, gdy dziecko ssie zainfekowaną pierś matki lub oblizany smoczek przez kogoś innego. Kolejną przyczyną wystąpienia pleśniawek w jamie ustnej dzieci może być częste stosowanie antybiotyków, które zaburzają występującą na błonach śluzowych naturalną florę bakteryjną i w ten sposób pozwalają na nadmierny rozwój grzybów. Rozwojowi grzybów sprzyja również brak lub nieprawidłowa higiena jamy ustnej.

Jak wyglądają pleśniawki?

Pleśniawki najczęściej przypominają biały nalot na języku, podniebieniu, dziąsłach czy gardle. U dziecka konsystencją przypominają zsiadłe mleko, można je więc pomylić z resztkami mleka. Mogą mieć postać pojedynczych plamek, często są to grudkowate plamki, które mogą pokrywać nawet całą powierzchnię jamy ustnej. Powodują stan zapalny, a przy próbie ich usunięcia z błon śluzowych poprzez potarcie, mogą krwawić.

Choć pleśniawki nie należą do poważnych chorób, to mogą sprawiać niemowlęciu ból i utrudniać ssanie i karmienia dziecka.  

Objawy pleśniawek na błonie śluzowej jamy ustnej dziecka i dorosłych

Pleśniawki jamy ustnej u dorosłych ze względu na stosunkowo dużą wypukłość i chropowatą strukturę przypominają nieco nadżerki lub owrzodzenie. Pleśniawki na języku lub na błonie śluzowej jamy ustnej powodują dolegliwości bólowe i łatwo je podrażnić.

Niepokojące objawy towarzyszące pleśniawkom u dorosłych to:

• silny ból,
• pieczenie w jamie ustnej,
• podrażnienie błon śluzowych,
• trudności z przełykaniem,
• pękanie kącików ust,
• ból gardła.

Przy złym stanie zdrowia pleśniawki pojawiają się nie tylko powewnętrznej stronie policzka i na języku, ale także na podniebieniu lub na wargach. Gdy przyczyną powstania pleśniawek są infekcje grzybicze jelit lub niedożywienie, mogą pojawić się także inne objawy. Wskazaniem do dalszej diagnostyki są towarzyszące pleśniawkom: długotrwałe bóle brzucha, biegunka, nudności lub niestrawność.

Dziecko, u którego pojawiły się pleśniawki w jamie ustnej, staje się rozdrażnione i płaczliwe. Z powodu bólu i dyskomfortu nie chce jeść.

Leczenie pleśniawek w jamie ustnej u dzieci i dorosłych

Diagnostykę pleśniawek zaleca się dorosłym, u których występują objawy ogólnoustrojowe, czyli bóle brzucha, nudności czy spadek apetytu. Lekarz pobiera wymaz ze zmiany, aby przekazać go na badanie mikrobiologiczne. Podczas badania mikrobiologicznego identyfikuje się patogen, który spowodował pleśniawki.

Leczenie pleśniawek powstających w jamie ustnej polega na stosowaniu preparatu przeciwgrzybiczego, najczęściej w postaci płynnej. W leczeniu pleśniawek matki karmiące powinny również aplikować tego typu preparat na sutki. W przypadku starszych dzieci, czyli powyżej 14. roku życia oraz dorosłych, oprócz leków przeciwgrzybiczych, można stosować płyny do płukania jamy ustnej wykazujące działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe. Jeśli doszło do rozprzestrzenienia się patogenu, a tym samym pleśniawek na układ pokarmowy i jego dalsze odcinki, należy zastosować doustne leki przeciwgrzybicze.

W przypadku niemowlaków i małych dzieci na pleśniawki stosuje się leki przeciwgrzybiczne w postaci zawiesin czy płynów do pędzlowania jamy ustnej. Najczęściej stosowanym lekiem na pleśniawki u dzieci jest dostępna na receptę nystatyna, którą należy pędzlować lub płukać jamę ustną 2-3 razy dziennie. Leki na pleśniawki jamy ustnej dostępne są również bez recepty, mogą mieć formę żelu lub sprayu.

Pleśniawki jamy ustnej u dzieci i dorosłych – profilaktyka

Powstawaniu pleśniawek zapobiega prawidłowa higiena jamy ustnej, która jest także niezbędna podczas leczenia pleśniawek z uwagi na większe ryzyko zakażenia rany. Kobiety karmiące piersią powinny przemywać brodawki sutkowe przed i po karmieniu dziecka. Należy pamiętać także o prawidłowym myciu i przechowywaniu smoczków czy gryzaków, które mogą powodować zakażenie.  

Po przeprowadzeniu leczenia pleśniawek należy robić wymianę smoczków, gryzaków i butelek do karmienia dziecka, aby uniknąć kolejnego zakażenia.

Należy pamiętać również, aby w przypadku pojawienia się pleśniawek w jamie ustnej dziecka, nie podawać mu pikantnych, gorących lub kwaśnych potraw, ponieważ mogą one nasilać ból. Trzeba unikać również podawania twardych produktów, które podczas gryzienia podrażniają wnętrze jamy ustnej. U starszych dzieci warto wykorzystać domowe sposoby na łagodzenie dyskomfortu i o działaniu przeciwzapalnym w postaci płukanek do ust z mieszanek ziół.

Gdy pleśniawki pojawiają się w wyniku antybiotykoterapii, warto pamiętać o zażywaniu probiotyków, które regenerują florę bakteryjną przewodu pokarmowego.  

Jeśli chodzi o powstawanie pleśniawek u dorosłych to najważniejsza jest właściwa higiena jamy ustnej oraz dieta bogata w witaminy B16 i A oraz nabiał.