Po co monitorować poziom enzymów wątrobowych?

Wątroba, jeden z najważniejszych organów naszego ciała (ok. 1500 g, z czego 80% stanowią komórki wątrobowe), pełni wiele istotnych funkcji, takich jak oczyszczanie krwi, produkcja białek i żółci. Aby ocenić jej zdrowie, lekarze często zlecają badanie poziomu enzymów wątrobowych. Czym są te enzymy i dlaczego ich monitoring jest tak istotny? Jakie choroby mogą wskazywać nieprawidłowe wyniki prób wątrobowych? Poznaj odpowiedzi na te pytania.

Czym są próby wątrobowe?

Próby wątrobowe (testy czynnościowe wątroby), to badania laboratoryjne, które polegają na oznaczeniu stężenia substancji wytwarzanych przez wątrobę lub obecnych w większych ilościach w surowicy krwi gdy występują choroby wątroby. Badanie aktywności enzymów obecnych w komórkach wątroby pozwala ocenić, czy organ ten jest uszkodzony i w jakim stopniu. Pomagają zdiagnozować choroby miąższu wątroby.

Do najczęściej oznaczanych enzymów wątrobowych należą:

• Aminotransferazy – alaninowa (ALT) i asparaginianowa (AST) – enzymy, których podwyższone stężenie świadczy o uszkodzeniu komórek wątroby. W wielu chorobach wątroby parametry te są zaburzone.
• Fosfataza zasadowa – enzym występujący głównie w komórkach kości, wątroby i dróg żółciowych. Jego podwyższone stężenie może wskazywać na uszkodzenie dróg żółciowych lub choroby kości.
• Gamma-glutamylotransferaza (GGT) – enzym, którego aktywność wzrasta przy uszkodzeniu wątroby i dróg żółciowych, a także przy nadmiernym spożyciu alkoholu.
• Bilirubina całkowita – barwnik żółciowy powstający w wątrobie z rozpadu hemoglobiny. Zwiększone stężenie bilirubiny może świadczyć o zaburzeniach w wytwarzaniu lub wydalaniu żółci.

Normy prób wątrobowych

Wartości referencyjne prób wątrobowych mogą się nieco różnić w zależności od laboratorium. Dlatego też interpretacją wyników powinien zająć się lekarz. Należy pamiętać, że podwyższone wartości enzymów wątrobowych nie zawsze świadczą o poważnej chorobie.

Mogą być one spowodowane różnymi czynnikami, takimi jak:

• Zakażenia wirusowe – ostrewirusowe zapalenie wątroby typu A, B, C.
• Choroby autoimmunologiczne – np. autoimmunologiczne zapalenie wątroby.
• Choroby metaboliczne – np. stłuszczenie wątroby, choroba Wilsona.
• Toksyczne uszkodzenie wątroby – np. spowodowane nadmiernym spożywaniem alkoholu, lekami.
• Nowotwory wątroby.
• Marskość wątroby.

Najczęściej oznaczane enzymy wątrobowe i ich przybliżone normy:

• Alaninotransferaza (ALT) i Aspartatotransferaza (AST):
  • Norma: Zazwyczaj 5-40 U/l dla obu płci.
  • Znaczenie: podwyższone wartości wskazują na uszkodzenie komórek wątroby.
• Gamma-glutamylotransferaza (GGT):
  • Norma: Poniżej 35 U/l dla kobiet i poniżej 40 U/l dla mężczyzn.
  • Znaczenie: podwyższona aktywność GGTP może świadczyć o chorobach wątroby, dróg żółciowych oraz o nadmiernym spożyciu alkoholu.
• Gamma-glutamylotransferaza (GGTP) to enzym, który występuje przede wszystkim w komórkach wątroby, komórkach nabłonka dróg żółciowych, nerek i trzustki. Jego głównym zadaniem jest udział w transporcie aminokwasów.
  • Norma: Kobiety: poniżej 35 U/l. Mężczyźni: poniżej 40 U/l.
• Fosfataza zasadowa (ALP):
  • Norma: 30-120 U/l dla dorosłych.
  • Znaczenie: zwiększenie aktywności ALP może wskazywać na choroby wątroby, dróg żółciowych, ale także na choroby kości.
• Bilirubina całkowita:
  • Norma: 5-17 µmol/l.
  • Znaczenie: podwyższona bilirubina świadczy o zaburzeniach w wytwarzaniu lub wydalaniu żółci.

Diagnostyka marskości wątroby i innych chorób wątroby – przy jakich objawach wykonać próby wątrobowe?

Badanie prób wątrobowych jest jednym z podstawowych badań diagnostycznych w przypadku chorób wątroby. Lekarz może zlecić wykonanie tych badań, jeśli pacjent skarży się na:

• Żółte zabarwienie skóry i białkówek oczu (żółtaczka).
• Ból w prawym górnym kwadrancie brzucha (w prawym podżebrzu).
• Zaburzenia w procesie krzepnięcia krwi.
• Uczucie zmęczenia i osłabienie.
• Brak apetytu.
• Wzdęcia.
• Ciemny mocz.
• Jasne stolce.
• Świąd.

Nieprawidłowe wyniki prób wątrobowych nie są jednoznacznym dowodem na obecność choroby. Aby postawić dokładną diagnozę, lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak USG jamy brzusznej, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, biopsja wątroby.

Przeczytaj także o:

Jak hormony płciowe wpływają na rozwój w okresie dojrzewania?

Czy dieta wpływa na zdrowie wątroby?

Gdzie można leczyć marskość wątroby?