Retinopatia – przyczyny, objawy, leczenie, profilaktyka

Retinopatia to choroba powodująca uszkodzenie siatkówki oka. Ryzyko jej pojawienia się zwiększa cukrzyca (cukrzycowa choroba oczu), wcześniactwo, ale także predyspozycje genetyczne. Aby nie doszło do całkowitej utraty wzroku, kluczowa jest szybka diagnostyka i wdrożenie leczenia. Podpowiadamy, jakie są objawy retinopatii, jak nie doprowadzić do jej rozwoju i co zrobić, aby jak najszybciej poddać się leczeniu retinopatii cukrzycowej.

Co to jest retinopatia?

Retinopatia oka to choroba, w jej przebiegu w oku pacjenta można zaobserwować nieprawidłowości w obrębie siatkówki.

Rodzaje retinopatii

W medycynie wyróżnia się trzy rodzaje retinopatii:

• Retinopatia cukrzycowa

Najczęściej cierpią na nią chorzy na cukrzycę. Ryzyko zachorowania w przypadku retinopatii cukrzycowej zwiększają: jednoczesna nefropatia cukrzycowa, wysoki poziom cholesterolu, nadciśnienie tętnicze, przebyta operacja zaćmy oraz okres dojrzewania.

Objawy – retinopatia cukrzycowa przejawia się poprzez ogólne osłabienie wzroku i pogorszenie ostrości wzroku

Retinopatia cukrzycowa dzieli się na:

• retinopatię nieproliferacyjną, która ma łagodniejszy przebieg, a jej przebycie nie grozi ślepotą,
• retinopatię proliferacyjną mającą poważniejszy przebieg, co w konsekwencji może prowadzić do utraty wzroku.

Retinopatia cukrzycowa u osób chorujących na cukrzycę często powoduje pękanie naczyń krwionośnych i pojawianie ciemnych plamek w polu widzenia. 

• Retinopatia wcześniacza 

Diagnozowana jest u dzieci, które urodziły się jako wcześniaki, ponieważ w ich przypadku siatkówka oka zazwyczaj nie zdąży się jeszcze całkowicie ukształtować. Im szybciej urodzi się dziecko, tym ryzyko wystąpienia zmian chorobowych jest większe. 

Objawami retinopatii wcześniaczej są najczęściej małoocze, oczopląs, niedowidzenie, a także białe źrenice.

• Retinopatia barwnikowa 

W tym przypadku patologiczne zmiany w oku mają podłoże genetyczne. Retinopatia barwnikowa rozwija się zazwyczaj u osób w wieku 18 – 30 lat, najwięcej chorych znajduje się w przedziale wiekowym 40 – 50 lat.

Objawem retinopatii barwnikowej są zaburzenia widzenia i nieostre widzenie, co może mieć konsekwencję w całkowitej utracie wzroku.

Retinopatia oka – przyczyny

Przyczyny choroby zależne są od poszczególnego rodzaju retinopatii. W przypadku retinopatii cukrzycowej, w przebiegu cukrzycy dochodzi do pogrubienia błony gałki ocznej, a tym samym do blokowania przepływu płynów do siatkówki, jak i z siatkówki. Czego konsekwencją jest tworzenie się nowych naczyń krwionośnych, które są delikatne i mogą pękać. Właśnie dlatego u cukrzyków pękają naczynka krwionośne na powierzchni gałki ocznej.

W przypadku retinopatii wcześniaczej naczynia krwionośne nie mają szansy dojrzeć, dlatego w siatkówce oka, jak i w ciele szklistym dochodzi do patologicznego procesu proliferacji naczyń. W efekcie dochodzi do odwarstwienia siatkówki oraz osłabienia widzenia. Badania dowodzą, że ryzyko retinopatii wcześniaczej zwiększa się na zasadzie: im wcześniejszy poród, tym większy odsetek noworodków z tą przypadłością.

Retinopatia barwnikowa jest chorobą dziedziczną, jednak występuje także u osób, u których nikt w rodzinie wcześniej nie chorował. Choroba pojawia się w wieku nastoletnim i wiąże się z odkładaniem się barwnika w obrębie siatkówki.

W tym rodzaju retinopatii dochodzi do zaniku nabłonka barwnikowego siatkówki oraz uszkodzenia fotoreceptorów odpowiedzialnych za pochłanianie światła. Choroba postępuje, a zmiany zanikowe sięgają także komórek warstw wewnętrznych.

Retinopatia oka – metody leczenia

Niezależnie od rodzaju retinopatii, okulista analizuje w jak zaawansowanym stadium choroby znajduje się pacjent, a następnie dostosowuje metodę leczenia. Skuteczność leczenia zależy od stopnia zaawansowania zmian chorobowych.

Leczenie retinopatii cukrzycowej

Retinopatia cukrzycowa występująca u osób chorujących na cukrzycę, leczona jest przy pomocy fotokoagulacji laserowej. W tej metodzie wiązka lasera neutralizuje niedokrwione części siatkówki, co hamuje postęp choroby i zmniejsza ryzyko powikłań.

Lekarze często stosują też iniekcje preparatem anty-VEGF (zabieg obejmuje nawet kilkanaście zastrzyków), które zatrzymują przedostawanie się płynu do siatkówki, a tym samym opóźniają proces zaburzenia ostrości widzenia.

Powikłanie cukrzycy, czego efektem jest ciężka retinopatia cukrzycowa, również można zminimalizować przeprowadzając witrektomię. Wykonuje się ją usuwając zmienione ciało szkliste oraz chore tkanki, a następnie zastępuje się je jałowym płynem, olejem lub gazem.

Leczenie retinopatii wcześniaczej

W przypadku retinopatii wcześniaczej czasami dochodzi do samoistnego zahamowania objawów choroby, zwłaszcza we wczesnym stadium. Gdy to nie nastąpi, lekarze stosują laseroterapię, krioterapię, a także iniekcje anty-VEGF.

Leczenie retinopatii barwnikowej

Retinopatię barwnikową leczy się zazwyczaj przy użyciu pomocy optycznych. Niektórzy okuliści proponują stosowanie przy tym odpowiedniej diety bogatej w beta-karoten oraz przyjmowanie witaminy A razem z kwasem dokozaheksaenowym.

Wyniki badań klinicznych pokazują, że rozwój retinopatii w nieznacznym stopniu spowolnić może zastosowanie dużej dawki witaminy A.