Świerzb – co to za choroba? Przyczyny, objawy świerzbu i jego leczenie.

Świerzb wydaje się chorobą dawno zapomnianą - głównie kojarzy się z brakiem higieny i biedą. Tymczasem na świecie na świerzb choruje aż 300 mln osób rocznie! Choroba ta szczególnie dotyka dzieci a wywołuje ją świerzbowiec ludzki. Dowiedz się więcej na temat świerzbu - jakie są objawy zakażenia i co robić kiedy się pojawią?

Świerzb – charakterystyka. Świerzb norweski.

Świerzb jest wysoce zakaźną chorobą przenoszoną przez pasożytnicze roztocza świerzbowca ludzkiego (sarcoptes scabiei). Zarazić się nim można poprzez kontakt ze skórą osób chorych lub przedmiotami, których używają, np. pościel, odzież, ręczniki itp. Świerzbowce żyją w warstwie rogowej naskórka, w której kopią tunele, składają jaja i wydzielają toksyny. To właśnie działanie tych toksyn sprawia, że chory odczuwa świerzb. Objawy to głównie uporczywe swędzenie skóry, jej podrażnienie i charakterystyczne zmiany. Objawy choroby są podobne do atopowego zapalenia skóry, przez co te dwie choroby mogą być mylone.

Na świerzb chorują całe rodziny, ponieważ choroba jest silnie zakaźna. Okres wylęgania świerzbu wynosi od 3 dni do 3 tygodni od kontaktu z zakażonym przedmiotem lub z chorym. Kiedy jedna osoba w rodzinie zachoruje, konieczne jest leczenie świerzbu u wszystkich osób z najbliższego otoczenia chorego (najczęściej wszyscy z jednego domu i domów, w których często bywa chory, np. dzieci spędzające często czas u dziadków).

Istnieją różne rodzaje świerzbu, w zależności od podgatunku roztoczy i charakterystycznych objawów. Oto niektóre z nich:

1. Świerzb klasyczny (Sarcoptes scabiei var. hominis) – to najczęstsza postać świerzbu, która występuje u ludzi. Objawia się silnym swędzeniem, zwłaszcza w nocy, oraz charakterystyczną wysypką.
2. Świerzb norweski (Sarcoptes scabiei var. norvegicus) – to rzadsza i bardziej zaraźliwa odmiana świerzbu, która występuje głównie u osób z obniżoną odpornością (w przypadku świerzbu norweskiego szczególnie często chorują osoby starsze). Charakteryzuje się występowaniem licznych, grudek, strupów i łusek na skórze.
3. Świerzb zwierzęcy – wywołany przez roztocza Sarcoptes scabiei var. canis (u psów) lub Sarcoptes scabiei var. suis (u świń). Występuje u zwierząt, ale może być przenoszony na ludzi, gdzie powoduje tymczasowe swędzenie i wysypkę. Leczenie zwierzęcia przyczynia się do eliminacji objawów u człowieka.
4. Świerzb wtórny – występuje, gdy zakażenie świerzbowe prowadzi do wtórnego nadkażenia bakteryjnego skóry, co może powodować powstanie ropnych krost i pęcherzy.
5. Świerzb dziecięcy – świerzb u dzieci objawia się poprzez ulokowanie zmian skórnych na dłoniach, tułowiu, stopach (podeszwy stóp), zajmują też owłosioną skórę głowy. Zmiany roznoszą się na skórze poprzez drapanie.
6. Świerzb guzkowy – to małe, fioletowe i brunatne guzki występujące u dorosłych osób w strefach intymnych.
7. Świerzb pęcherzowy – pojawia się u osób starszych w formie pęcherzy i nadżerek. Najczęściej dotyka osoby starsze, obłożnie chore, o niskiej higienie osobistej i słabej odporności. Podatne na niego są osoby z wcześniej wykrytym AZS.

Zmiany skórne – objawy świerzbu na dłoniach, fałdach skórnych i w innych miejscach.

Świerzb objawia się głównie poprzez zmiany skórne i świąd. Zmiany skórne najczęściej uwidaczniają się w miejscach ciepłych i wilgotnych takich jak pachy, pachwiny, między placami, okolice narządów płciowych. Pojawiają się w zgięciach łokci i kolan, na grzbiecie, zajmują również fałdy skórne. U dorosłych świerzbowce chętnie lokują się na bocznych powierzchniach palców rąk. W tych miejscach występuje intensywny świąd skóry, który pojawia się po rozgrzaniu ciała. Świerzb poprzez lokalizację zmian skórnych może być mylony z atopowym zapaleniem skóry. Objawy chorobowe szczególnie nasilone są u osób nie dbających o higienę i o osłabionej odporności.

Jak wygląda świerzb? Objawy skórne:

• Korytarze (świerzbiączki) – są to cienkie, srebrzyste linie na skórze, będące śladem dróg wykopywanych przez roztocza w naskórku. Mogą być trudne do zauważenia, ale występują najczęściej w przestrzeniach międzypalcowych, nadgarstkach, łokciach, pachwinach, pośladkach, podeszwach stóp i wokół pępka.
• Grudki – to małe, podskórne, twarde guzki, które mogą zawierać roztocza, ich jaja lub produkty przemiany materii. Grudki mogą występować w różnych częściach ciała, szczególnie w miejscach, gdzie skóra jest cieńsza i łatwiej przenikają roztocza.
• Papuły – to niewielkie, czerwone, podniesione guzki na skórze, będące wynikiem reakcji alergicznej na obecność roztoczy i ich wydzieliny. Papuły są często swędzące i mogą być rozsiane na całym ciele.
• Wysypka – wysypka może obejmować różne kombinacje powyższych objawów, a także czerwone plamy, pęcherze, krosty lub strupki. Wysypka może mieć różne nasilenie, w zależności od reakcji osoby zakażonej.

Dowiedz się więcej o leczeniu świerzbu – stosuje się kremy z permetryną.

Leczenie świerzbu polega na eliminacji roztoczy oraz łagodzeniu objawów. Leczenie powinno obejmować także członków rodziny i osoby bliskie zakażonemu, aby zapobiec przenoszeniu choroby. Świerzb w większości przypadków łatwo poddaje się leczeniu.

Jak leczyć świerzb?

Leki przeciwpasożytnicze (skabicidy): Leki te, stosowane miejscowo, pomagają zabić roztocza i ich jaja. Najczęściej stosowane leki to:

• Permetryna – stosowana jako krem, permetryna jest najczęściej zalecanym lekiem w terapii świerzbu. Lek należy nałożyć na całe ciało, od szyi w dół, ze zwróceniem szczególnej uwagi na okolice intymne, fałdy skórne i przestrzenie międzypalcowe. Lek należy pozostawić na skórze przez 8-14 godzin, zwykle przez noc. Po tym czasie, należy umyć się, aby zmyć lek. Leczenie jest jednorazowe, ale może być konieczne powtórzenie po 7-10 dniach.
• Malation – stosowany jako krem, malation jest alternatywą dla osób, które nie mogą stosować permetryny. Podobnie jak permetryna, malation powinien być stosowany na całe ciało i pozostawiony na skórze przez 8-12 godzin. Leczenie może być powtarzane po 7 dniach, jeśli to konieczne.
• Leki przeciwhistaminowe – stosowane w celu złagodzenia swędzenia i uczucia pieczenia. Przykładami leków przeciwhistaminowych są loratadyna, cetyryzyna czy difenhydramina.
• Leki przeciwzapalne – maści i kremy zawierające kortykosteroidy, takie jak hydrokortyzon, mogą być stosowane w celu zmniejszenia zaczerwienienia, obrzęku i swędzenia. Należy stosować je zgodnie z zaleceniami lekarza, aby uniknąć działań niepożądanych.
• Antybiotyki – w przypadku wtórnego zakażenia bakteryjnego, lekarz może przepisać antybiotyki doustne lub miejscowe.
• Higiena i dbanie o otoczenie – w wyleczeniu świerzbu konieczne jest pranie pościeli, odzieży i ręczników w wysokiej temperaturze oraz odkurzanie łóżek i sof, aby zabić llub usunąć roztocza. Osoby zakażone powinny unikać bliskiego kontaktu z innymi, dopóki nie zostaną uznane za niezaraźliwe.

Leczenie świerzbu powinno zawsze odbywać się pod nadzorem lekarza, który przepisze odpowiednie leki i monitorować postęp leczenia.