Wodobrzusze – czym jest i w jakich chorobach występuje?

Wodobrzusze jest nagromadzeniem wolnego płynu w jamie brzusznej, które przekracza ilości występujące fizjologicznie (standardowo do 150 ml). Nagromadzenie płynu w jamie otrzewnej może być objawem różnych chorób, takich ja marskość wątroby, choroby nerek, trzustki i nowotwory. Leczenie i rokowanie wodobrzusza są zależne jego pierwotnej od przyczyny. Dowiedz się więcej na temat wodobrzusza.

Wodobrzusze – nagromadzenie płynu w jamie otrzewnej. Przyczyny wodobrzusza. Marskość wątroby.

W normalnych warunkach w jamie brzusznej znajduje się niewielka ilość płynu, który służy do amortyzowania narządów wewnętrznych. Zwiększanie tej objętości powyżej norm fizjologicznych, tj. >150 ml, jest oznaką chorób lub nieprawidłowości funkcjonowania narządów. Wodobrzusze można podzielić na:

• wodobrzusze łagodne – jest możliwe do stwierdzenia poprzez USG jamy brzusznej, cięzkie do wyczucia w badaniu fizykalnym;
• wodobrzusze umiarkowane – objętość płynu przekracza 500 ml, można zauważyć je w badaniu fizykalnym. W opukiwaniu jamy brzusznej pojawia się chełbotanie, dodatkowo w pozycji leżącej brzuch pacjenta „rozlewa się”;
• wodobrzusze zaawansowane – widoczne jest duże zwiększenie objętości brzucha, powłoki są napięte i twarde, pod skórą widoczne są naczynia żylne. Przy zaawansowanym stadium wodobrzusza dochodzi do obrzęków kończyn dolnych.
• w tym przypadku brzuch chorego jest mocno „wydęty”, jego powłoki są napięte i twarde, skóra wydaje się bardzo rozciągnięta, a pod nią często widoczne są naczynia krwionośne. Wodobrzuszu tego stopnia mogą towarzyszyć obrzęki kończyn dolnych.

Najczęstszą przyczyną wodobrzusza jest nadciśnienie wrotne wywołane przez marskość wątroby, nowotwory, infekcje i niewydolność serca. Przyczyny wodobrzusza takie jak niewydolność nerek, serca i infekcje są rzadkie.

Marskość wątroby (80% przypadków wodobrzusza) jest stanem, kiedy przewlekły proces zapalny miąższu wątroby doprowadza do jej zwłóknienia, przez co pojawiają się zaburzenia czynności wątroby. W przypadku marskości wątroby występuje również upośledzenie przepływu krwi w krążeniu wrotnym, przez co dochodzi do rozwoju nadciśnienia wrotnego, prowadzącego do wodobrzusza.

Gromadzenie się płynu w jamie otrzewnej zachodzi w wyniku jednego z czterech mechanizmów:

• zwiększone ciśnienie w żyłach odprowadzających krew z narządów jamy brzusznej (nadciśnienie wrotne);
• utrata dużej ilości białek we krwi;
• nadprodukcja płynu w jamie otrzewnej, np. przez nowotwór;
• upośledzenie odpływu płynu przez naczynia limfatyczne.

Mechanizmy te występują w następujących stanach patologicznych, również uznawanych za przyczyny wodobrzusza:

• najczęstsze przypadki to wodobrzusze w przebiegu marskości wątroby;
• choroby nowotworowe w obrębie jamy brzusznej (wodobrzusze nowotworowe gdy występuje np. rak jajnika);
• choroby endokrynologiczne, np. niedoczynność tarczycy;
• choroby trzustki;
• choroby autoimmunologiczne;
• choroby nerek przy których spada stężenie białka;
• zakrzepica żyły wrotnej;
• choroby serca i przy niewydolności serca;
• choroby wątroby (zbyt wysokie ciśnienie w naczyniach żylnych odprowadzających krew z wątroby).

Obrzęki kończyn dolnych, zwiększenie obwodu brzucha – objawy wodobrzusza.

Wodobrzusze może objawiać się na różne sposoby, a same symptomy są uzależnione od choroby podstawowej, która wywołała problem. Ze strony jamy brzusznej można wyróżnić takie objawy jak:

• uczucie dyskomfortu w obrębie jamy brzusznej;
• powiększenie obwodu brzucha;
• chude kończyny, które w połączeniu z powiększonym brzuchem nadają choremu charakterystyczny wygląd.
• nudności.

Pozostałe objawy zależą od choroby pierwotnej. Najczęściej jest to marskość wątroby, która ma takie objawy jak:

• nadmierny rozwój gruczołów piersiowych u mężczyzn;
• żółtaczka;
• świąd skóry.

Wodobrzusze może pojawić się przy chorobach serca, wtedy występują takie objawy jak duża męczliwość, obrzęki kończyn, częste oddawanie moczu w nocy, duszności.

W przebiegu chorób nowotworowych objawy towarzyszące wodobrzuszu są zależne od miejsc, w których pojawiły się zmiany.

Podobne objawy do wodobrzusza mogą mieć:

• torbiel jajnika;
• ciąża;
• powiększenie pęcherza moczowego;
• nowotwór jajnika.

Leczenie wodobrzusza – jak się pozbyć nadmiaru płynu w jamie brzusznej.

Leczenie wodobrzusza obejmuje leczenie choroby podstawowej i leczenie objawowe.

Leczenie objawowe wodobrzusza ma za zadanie zmniejszenie ilości płynów w jamie otrzewnej. Należą do niego następujące działania:

1. Ograniczenie spożycia sodu – jednym z najważniejszych elementów leczenia objawowego wodobrzusza jest ograniczenie spożycia sodu, ponieważ nadmiar sodu może powodować zatrzymywanie płynów w organizmie. Dlatego ważne jest, aby unikać żywności wysokosodowej, takiej jak przetworzone jedzenie i fast food.
2. Diuretyki – leki moczopędne (diuretyki) są stosowane w celu zwiększenia wydalania płynów z organizmu. Mogą one pomóc zmniejszyć objawy wodobrzusza poprzez usuwanie nadmiaru płynów z jamy brzusznej i innych części ciała.
3. Paracenteza – jest to procedura, w której wykonuje się nakłucie jamy otrzewnej w celu upuszczenia nadmiaru płynów. Paracenteza może mieć charakter diagnostyczny – w czasie nakłucia jamy brzusznej pobierany jest płyn w celu zbadania jego etiologii. Nakłucie jamy otrzewnowej to metoda stosowana w przypadku ciężkiego wodobrzusza lub gdy inne metody nie przynoszą ulgi.
4. Uzupełnianie białka – niski poziom białka w organizmie może przyczynić się do wodobrzusza. W związku z tym leczenie objawowe wodobrzusza może obejmować uzupełnienie niedoborów białka, co może pomóc zmniejszyć obrzęk i wzdęcia.

Nadmierne gromadzenie płynu może być powstrzymane wyłącznie za pomocą leczenia choroby podstawowej.

Przeczytaj także o:

Białkomocz – co oznacza obecność białka w moczu?