Zaburzenia lękowe – kiedy lęk paraliżuje codzienne funkcjonowanie

Zaburzenia lękowe to jedne z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych. Strach jest ważnym odczuciem w naszym życiu, ponieważ pozwala na unikanie sytuacji niebezpiecznych dla życia, np. przechodzenia przez ulicę w miejscach niedozwolonych. Tymczasem lęk najczęściej jest wywołany sytuacjami potencjalnie niegroźnymi. Może go wywołać jakieś słowo, zjawisko czy odczucie. Istnieje mnóstwo oblicz lęku, jednak jest jeden wspólny mianownik - cierpienie osoby, która go odczuwa.

Rodzaje zaburzeń lękowych – czym są zaburzenia lękowe?

Zaburzenia lękowe (zaburzenia nerwicowe) to szeroka grupa schorzeń psychicznych, charakteryzujących się nadmiernym i uporczywym lękiem lub niepokojem, który może utrudniać codzienne funkcjonowanie. Zaburzenia lękowe występują dość często – dotyczą nawet 7,5% ogólnej populacji.

Najczęstsze rodzaje zaburzeń lękowych to:

• Zaburzenia lękowe uogólnione (zespół lęku uogólnionego) – charakteryzują się przewlekłym, nieuzasadnionym niepokojem o różne aspekty życia. Osoby z tą przypadłością często martwią się o przyszłość, zdrowie, finanse itp.
• Zaburzenie paniczne – objawia się nagłymi, intensywnymi atakami paniki, które mogą obejmować kołatanie serca, duszności, zawroty głowy i uczucie utraty kontroli.
• Fobie – to irracjonalny i intensywny lęk przed konkretnymi obiektami, sytuacjami lub czynnościami. Mogą to być fobie specyficzne (np. lęk przed pająkami, wysokością) lub fobia społeczna (lęk przed oceną przez innych).
• Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (OCD) – charakteryzują się nawracającymi, natrętnymi myślami (obsesjami) i powtarzającymi się zachowaniami (kompulsjami), które mają na celu zmniejszenie lęku związanego z obsesjami.
• Zaburzenie stresu pourazowego (PTSD) – rozwijają się po przeżyciu traumatycznego zdarzenia i obejmują uporczywe wspomnienia, koszmary senne, unikanie sytuacji przypominających traumę oraz zwiększoną pobudliwość. Elementem PTSD są napady paniki i tzw. „flashbacki”.
• Inne możliwe rodzaje zaburzeń lękowych to m.in. mutyzm wybiórczy i lęk separacyjny, zaburzenia adaptacyjne.

Jakie objawy mogą pojawić się w zaburzeniach lękowych?

Objawy zaburzeń lękowych mogą być różne i obejmują:

• Objawy somatyczne – kołatanie serca, duszności, pocenie się, drżenie, bóle głowy, napięcie mięśniowe, zaburzenia snu, ból w klatce piersiowej, ból brzucha.
• Emocjonalne – niepokój, lęk, strach, napięcie, irytacja, trudności z koncentracją, smutek, utrata zainteresowań.
• Behawioralne – unikanie sytuacji lękowych, kompulsywne zachowania, drażliwość, wybuchy emocji.

Leczenie zaburzeń lękowych

Leczenie zaburzeń lękowych opiera się na dwóch filarach: psychoterapii oraz farmakologii.

Leczenie farmakologiczne zaburzeń lękowych najczęściej polega na stosowaniu leków psychiatrycznych z takich grup jak SSRI (np. paroksetyna, escitaloptam, citalopram), leków przeciwpsychotycznych (np. prometazyna, sulpiryd, kwetiapina) czy benzodiazepin (np. alprazolam, lorazepam). Często w leczeniu zaburzeń lękowych stosowane są beta-blokery (propanolol). Psychiatra dobiera leki indywidualnie, zależnie od objawów danego pacjenta i stopnia ich nasilenia.

Drugim filarem leczenia zaburzeń lękowych jest psychoterapia poznawczo -behawioralna. Pozwala ona na zrozumienie lęku i odkrycie różnych schematów myśli i zachowań, które do niego prowadzą. Dzięki temu możliwa jest ich zmiana. Dodatkowo, pacjent uczy się różnych technik relaksacyjnych, takich jak głębokie oddychanie, medytacja czy progresywna relaksacja mięśni, które pomagają zmniejszyć napięcie i lęk. Elementem tej terapii jest stopniowe wystawianie się na sytuacje, których się obawiamy, co pozwala zmniejszyć lęk związany z nimi. Regularne sesje terapeutyczne prowadzą do stopniowego zmniejszania intensywności i częstotliwości ataków paniki, natrętnych myśli czy innych objawów lękowych.