Zaburzenia odżywiania

Nie ma nic dziwnego w tym, że w dzisiejszych czasach ludzie są podatni na zaburzenia odżywiania. Zwłaszcza młode, dorastające dziewczyny są dosłownie wodzone za nos przez ideały piękna przedstawiane w mediach społecznościowych. Nie jest to jednak jedyna przyczyna. Z treści tego artykułu dowiesz się więcej o przyczynach, objawach i terapii zaburzeń odżywiania.

Jak TELEMEDI może pomóc Ci w przypadku zaburzeń odżywiania? 

Zaburzenia odżywiania są poważnymi chorobami, które muszą być leczone. Wideokonferencja z lekarzem TELEMEDI pozwoli na ustalenie, jakie badania należy wykonać i jakie zalecenia terapeutyczne mają sens w danym wypadku.

Podstawowe informacje

• Zaburzenia odżywiania charakteryzują się nieprawidłowym stosunkiem do jedzenia i własnego ciała.
• Rozróżnia się między bulimią, anoreksją i zaburzeniem z napadami objadania się (ang. binge-eating).
• Zaburzenia odżywiania występują w wielu grupach wiekowych.
• Przyczyny są różne: predyspozycje dziedziczne, niska samoocena, fałszywe wzorce do naśladowania czy stresujące doświadczenia mogą wywołać zaburzenia odżywiania.
• W zależności od stopnia nasilenia objawy zaburzeń odżywiania to zwykle wymioty, przyjmowanie minimalnych lub żadnych pokarmów, nadmierne spożywanie pokarmów lub ekstremalne ćwiczenia fizyczne w celu spalenia kalorii.
• Leczenie przez lekarza łagodzi objawy, prowadzi do przywrócenia normalnych zachowań żywieniowych i identyfikuje przyczyny zaburzeń odżywiania, które następnie muszą być usunięte.

Definicja zaburzeń odżywiania

Zaburzenia odżywiania to poważna choroba. Stosunek do własnego ciała i zachowania żywieniowe są zaburzone. Rozróżnia się trzy formy tego zjawiska:

1. Bulimia: nadmierne spożywanie pokarmów, po którym następują próby pozbycia się tego, co zostało zjedzone, np. poprzez wymioty lub zażywanie środków przeczyszczających.
2. Anorexia nervosa (anoreksja): spożywanie minimalnej ilości pokarmu lub całkowity brak przyjmowania pokarmu.
3. Zaburzenie z napadami objadania się (ang. binge-eating): nadmierne spożywanie pokarmów, po którym następuje uczucie wstydu, ale bez dalszych działań.

Zaburzenia odżywiania mogą być również czynnikiem wywołującym otyłość, jednak zazwyczaj zaburzenia odżywiania są związane z niedowagą.

Zaburzenia odżywiania w różnym wieku

Zaburzenia odżywiania mogą występować nie tylko u nastolatków czy dorosłych, ale także u małych dzieci. U dzieci do wieku przedszkolnego rzucające się w oczy zachowania związane z jedzeniem nie są zazwyczaj długotrwałe i nie są niczym niezwykłym. Często jest to akt buntu, ponieważ jedzenie jest jedyną rzeczą, nad którą dzieci w tym wieku mogą w pełni zapanować.

Jeśli jednak dziecko takie pozostanie bez opieki, może to, z biegiem lat, przerodzić się w poważne zaburzenie odżywiania. Dlatego ważne jest, aby zwracać uwagę na zachowania żywieniowe dziecka i w razie potrzeby podjąć odpowiednie działania. Niespożywanie niektórych pokarmów przez dzieci jest niegroźne, o ile spożywają one zbilansowaną dietę. Zazwyczaj zarówno waga, jak i nawyki żywieniowe z czasem się stabilizują.

Należy jednak skontaktować się z lekarzem, jeśli:

• dziecko często choruje i jest niespokojne,
• masz wrażenie, że „coś jest nie tak” lub nie potrafisz poradzić sobie z zaistniałą sytuacją.

Zaburzenia odżywiania stają się również coraz bardziej powszechne wśród młodzieży i dorosłych. Zwykle pojawiają się one podstępnie i pozostają nierozpoznane przez samą osobę dotkniętą chorobą, ponieważ cierpi ona z powodu zniekształconej percepcji. Ważne jest, aby porozmawiać z tą osobą o tym i wspólnie poszukać pomocy.

Przyczyny zaburzeń odżywiania

Istnieje wiele możliwych przyczyn występowania zaburzeń odżywiania:

• predyspozycje dziedziczne, zaburzone zachowania żywieniowe w dzieciństwie (u nastolatków lub dorosłych),
• czynniki rozwoju osobistego, takie jak niska samoocena, zwątpienie w siebie, obawy o figurę i wagę,
• wpływ środowiska społecznego poprzez media społecznościowe ze względu na dominujący, szczupły ideał piękna,
• buntownicze zachowania u dzieci, szczególnie w rodzinach, w których występuje przemoc i problemy alkoholowe,
• stresujące doświadczenia, takie jak rozstanie, strata, znęcanie się lub przeprowadzka do innego miasta,
• choroby fizyczne i związane z nimi zmiany w organizmie,
• sporty, w których szczupłość i masa ciała odgrywają niezwykle ważną rolę, również mogą sprzyjać powstawaniu zaburzeń odżywiania.

Objawy zaburzeń odżywiania

Następujące nieprawidłowości są sygnałami alarmowymi świadczącymi o zaburzeniach odżywiania, które powinny być traktowane poważnie, zwłaszcza jeśli występują łącznie:

• nieodpowiedni do wieku rozwój wagi i wzrostu u małych dzieci,
• szybka utrata wagi,
• duże wahania wagi w krótkim czasie,
• unikanie wspólnych posiłków z rodziną,
• minimalne lub zerowe spożycie pokarmów bogatych w tłuszcze lub węglowodany, przy jednoczesnym nadmiernym spożyciu owoców i warzyw,
• osoby dotknięte chorobą ukrywają swoje ciała w bardzo dużych ubraniach,
• powolne spożywanie i nadmierne rozdrabnianie żywności,
• brak równowagi emocjonalnej; płaczliwość, drażliwość, niecierpliwość i zamartwianie się,
• bardzo aktywny, nadmierny jogging lub czas spędzany na siłowni,
• wycofanie się do sfery prywatnej, unikanie rodziny i przyjaciół,
• z domu znikają duże ilości jedzenia,
• toaleta jest często zajęta, zwłaszcza po posiłkach lub często w nocy,
• leki przeczyszczające znikają lub pojawiają się w gospodarstwie domowym,
• brak krwawienia miesiączkowego u dziewcząt,
• otyłość,
• zmęczenie i marznięcie.

Leczenie zaburzeń odżywiania

Szczególnie w przypadku małych dzieci ważne jest, aby rodzic nie dawał po sobie niczego poznać i nie zmuszał dzieci do niczego. Z reguły zachowania żywieniowe stabilizują się w trakcie rozwoju dziecka. Należy jednak uważnie obserwować zachowania żywieniowe dziecka.

W przypadku młodzieży w okresie dojrzewania zalecana jest ostrożność, zwłaszcza jeśli zaburzenia odżywiania postępują, a objawy takie jak wymioty, nadmierne uprawianie sportu i wycofywanie się w sferę prywatną stają się bardziej zauważalne.

Pierwsze kroki to:

• podejmowanie rozmów i uświadamianie osób dotkniętych problemem,
• wspieranie psychiczne dzieci,
• wspólne szukanie rozwiązania dla możliwych przyczyn, np. mobbingu, niezadowolenia, stresu w pracy.

Jeśli choroba jest bardziej zaawansowana lub masz wrażenie, że pierwsze kroki okazały się nieskuteczne, koniecznie skonsultuj się z lekarzem lub terapeutą.

W zależności od stanu zdrowia priorytetem bywa przyrost masy ciała. Bardzo ważne jest również łagodzenie objawów i doprowadzenie pacjenta do normalnych nawyków żywieniowych.

W dalszym toku terapii poszukuje się przyczyn schorzenia. Następnie wspólnie z pacjentem opracowywane są strategie, które mają zapobiegać nawrotom choroby.

W zależności od stopnia zaawansowania choroby istnieją różne metody leczenia:

• leczenie ambulatoryjne,
• leczenie w przychodni,
• leczenie szpitalne.

Przymusowe leczenie jest konieczne, gdy istnieje zagrożenie życia pacjenta.

Ponieważ objawy wciąż powracają, niezwykle ważne jest leczenie uzupełniające.

Im wcześniej choroba zostanie rozpoznana i poddana leczeniu, tym większe szanse na całkowite wyleczenie bez dalszych szkód dla organizmu.

Źródła

• Adam Bilikiewicz: Zaburzenia odżywiania się. W: Psychiatria: podręcznik dla studentów medycyny. Adam Bilikiewicz (red.). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006.
• Jolanta Rabe-Jabłońska: Zaburzenia odżywiania. W: Standardy leczenia farmakologicznego niektórych zaburzeń psychicznych. Marek Jarema (red.). Gdańsk: ViaMedica, 2011.
• Stanisław Pużyński, Jacek Wciórka, Janusz Rybakowski: Psychiatria. Pscyhiatria Kliniczna.. T. 2. Wrocław: Elsevier Urban & Parner, 2011.

Przeczytaj także o:

Wymioty

Psychiatra online