Zaburzenie osobowości – czym jest? Jakie są rodzaje zaburzeń osobowości?

Czujesz się inny niż wszyscy? Masz problemy z nawiązywaniem głębokich relacji? A może Twoje zachowanie często wywołuje u innych zdziwienie lub niepokój? Jeśli choć raz zadałeś sobie takie pytania, warto przyjrzeć się bliżej zagadnieniu zaburzeń osobowości. Choć brzmi to poważnie, zrozumienie tego tematu może być pierwszym krokiem do znalezienia pomocy i poprawy jakości życia.

Czym są zaburzenia osobowości?

Zaburzenia osobowości to trwałe wzorce myślenia, odczuwania i zachowania, które znacznie odbiegają od oczekiwań kulturowych, norm społecznych, powodują cierpienie i utrudniają funkcjonowanie w różnych obszarach życia danej osoby. Zaburzenia osobowości różnią się od innych zaburzeń psychicznych tym, że są bardziej utrwalone i obejmują szerszy zakres sytuacji społecznych. Osoby z zaburzeniami osobowości często mają sposób postrzegania rzeczywistości, który odbiega od tego, co jest uznawane za normalne.

Pierwsze symptomy zaburzeń osobowości pojawiają się w dzieciństwie lub młodości. Cechy zaburzeń osobowości obejmują to, jaki ogólnie ktoś jest, a więc uczuciowość, pobudliwość, sposoby postrzegania rzeczywistości, sposoby myślenia, podejście do związków itp. Objawy zaburzeń osobowości są bardzo różnorodne – bliższe informacje znajdziesz w dalszej części tekstu.

Przyczyny zaburzeń osobowości są bardzo złożone i obejmują czynniki środowiskowe, podatność genetyczną i czynniki biologiczne (np. zaburzenia neuroprzekaźnictwa, uszkodzenia mózgu).

Rodzaje zaburzeń osobowości

Klasyfikacja zaburzeń psychicznych, w tym zaburzeń osobowości, jest opisana w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-10). Wyróżnia się kilka typów zaburzeń osobowości, które można podzielić na trzy grupy:

• Zaburzenia osobowości typu A: charakteryzują się podejrzliwością, izolacją społeczną i dziwacznymi przekonaniami:
  • Osobowość paranoiczna (F60.0): osoby z tym zaburzeniem osobowości charakteryzują się nadmierną podejrzliwością, skłonnością do interpretowania działań innych jako wrogich, oraz tendencją do chowania uraz.
  • Osobowość schizoidalna (F60.1): charakteryzuje się brakiem zainteresowania relacjami społecznymi, emocjonalną zimnością i ograniczeniem zakresu wyrażania uczuć.
  • Osobowość schizotypowa (F60.2): łączy cechy osobowości schizoidalnej i schizofrenii, takie jak dziwaczne przekonania, myślenie magiczne i zaburzenia percepcji.
• Zaburzenia osobowości typu B: charakteryzują się emocjonalną labilnością, dramatyzacją i egocentryzmem:
  • Osobowość dyssocjalna (antyspołeczna) (F60.2): charakteryzuje się lekceważeniem praw innych, impulsywnością, agresją i brakiem wyrzutów sumienia.
  • Zaburzenie osobowości z pogranicza (Borderline Personality Disorder) (F60.31): charakteryzuje się niestabilnością emocjonalną, impulsywnością, zaburzeniami tożsamości i relacjami międzyludzkimi.
  • Osobowość histrioniczna (F60.4): charakteryzuje się nadmierną emocjonalnością, potrzebą bycia w centrum uwagi, prowokacyjnym zachowaniem i podatnością na sugestię.
  • Osobowość narcystyczna (F60.30): charakteryzuje się przekonaniami o własnej wyjątkowości, potrzebą podziwu, brakiem empatii i wykorzystywaniem innych.
• Zaburzenia osobowości typu C: charakteryzują się lękiem, nieśmiałością i unikaniem sytuacji społecznych:
  • Osobowość unikająca (lękliwa) (F60.6): charakteryzuje się nadmierną wrażliwością na krytykę, niską samooceną i unikaniem kontaktów społecznych z obawy przed odrzuceniem.
  • Osobowość zależna (F60.7): charakteryzuje się nadmierną potrzebą opieki, poddawaniem się woli innych, lękiem przed separacją i trudnościami w podejmowaniu decyzji.
  • Osobowość obsesyjno-kompulsywna (F60.5): charakteryzuje się perfekcjonizmem, nadmierną dbałością o szczegóły, sztywnością myślenia i trudnościami w wyrażaniu uczuć.

Co robić, gdy podejrzewasz, że zmagasz się z zaburzeniami osobowości?

Jeśli masz wątpliwości co do swojego stanu psychicznego, pierwszym krokiem jest skontaktowanie się z psychologiem lub psychiatrą. Specjalista przeprowadzi wywiad, przeprowadzi testy psychologiczne i na podstawie zebranych informacji będzie mógł zdiagnozować zaburzenia osobowości. Właściwe rozpoznanie zaburzeń osobowości jest ważne, ponieważ umożliwia rozpoczęcie odpowiedniego leczenia. Rokowania w zaburzeniach osobowości różnią się od siebie zależnie od rodzaju oraz stanu i podejścia pacjenta.

Leczenie zaburzeń osobowości jest procesem długotrwałym i wymagającym zaangażowania zarówno pacjenta, jak i terapeuty. Najczęściej stosowane metody leczenia to długoterminowa psychoterapia psychodynamiczna oraz farmakoterapia. Znaczenie nawiązania relacji terapeutycznej jest istotne dla powodzenia leczenia.