Zapalenie tęczówki

Zapalenie tęczówki to stan zapalny kolorowej części oka wokół źrenicy zwanej tęczówką. To jedna z trzech warstw skóry środkowej części oka (uvea). Zapalenie tęczówki oka jest więc formą zapalenia błony naczyniowej (zapalenie środkowej części oka).

Jak TELEMEDI może pomóc Ci w przypadku zapalenia tęczówki? 

W przebiegu przewlekłym zapaleniu soczewki staje się ona zmętniała, a gałka oczna kurczy się, co może prowadzić do ślepoty. Dlatego, jeśli stwierdzisz u siebie objawy zapalenia tęczówki, skorzystaj z wideokonsultacji ze specjalistą TELEMEDI, który ostatecznie potwierdzi diagnozę, przedstawi plan dalszej terapii, a w razie potrzeby wystawi receptę i zwolnienie lekarskie.

Podstawowe informacje

• Co to jest zapalenie tęczówki? Przeważnie ostre, rzadziej przewlekłe zapalenie tęczówki oka. W tym samym czasie dochodzi zwykle do zapalenia ciała rzęskowego, co nazywamy zapaleniem irydocyklicznym.
• Objawy: Zaczerwienione, wrażliwe na światło oczy, zaburzenia widzenia, takie jak zamglenia i plamki przed oczami, ból oczu, bóle głowy.
• Jak długo trwa zapalenie tęczówki? Wyleczenie ostrego zapalenia tęczówki trwa od dwóch do sześciu tygodni. Przewlekłe zapalenie tęczówki trwa dłużej niż trzy miesiące i wymaga systematycznego leczenia.
• Możliwe konsekwencje zapalenia tęczówki to zrosty tęczówki z sąsiednimi strukturami, zaćma, jaskra.
• Przyczyny: Zazwyczaj nie można ustalić przyczyny. W innych przypadkach występuje związek z pewną cechą genetyczną (HLA-B27) lub chorobami zapalnymi czy reumatycznymi (takimi jak reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Leśniowskiego-Crohna, sarkoidoza itp.) lub pewnymi infekcjami (np. borelioza).
• Diagnoza: Badanie oka przy użyciu lampy szczelinowej oraz badania mające na celu znalezienie przyczyny, takie jak badania obrazowe czy badania krwi.
• Leczenie: Kortyzon (zwykle w postaci kropli lub maści do oczu, ewentualnie tabletek kortyzonowych), krople do oczu rozszerzające źrenice, ewentualnie leczenie choroby podstawowej (np. antybiotykami lub lekami na reumatyzm).

Zapalenie tęczówki: objawy

W zależności od tego, czy zapalenie tęczówki jest ostre, czy też rozwija się stopniowo, występują różne objawy.

Objawy ostrego zapalenia tęczówki oka

• ból głowy, ból oczu,
• zaczerwienione oczy,
• wrażliwość oczu na światło,
• zaburzenia widzenia (np. niewyraźne lub zamglone widzenie).

Objawy przewlekłego zapalenia tęczówki

Powoli rozwijające się zapalenie tęczówki początkowo jest zwykle bezobjawowe. Dopiero z czasem prowadzi do zaburzeń widzenia lub pogorszenia wzroku. Dlatego właśnie ta forma zapalenia tęczówki jest często rozpoznawana i leczona dopiero w jej późnym stadium.

Zapalenie tęczówki oka: przyczyny

W większości przypadków zapalenia tęczówki nie można przypisać żadnej rozpoznawalnej przyczynie. Jest to tzw. idiopatyczne zapalenie tęczówki.

Marker genetyczny HLA-B27

Wielu pacjentów z zapaleniem tęczówki (lub innymi postaciami przedniego zapalenia błony naczyniowej oka) ma specyficzną cechę genetyczną – HLA-B27. Jest to specyficzne białko, które u tych pacjentów znajduje się na powierzchni prawie wszystkich komórek ciała. Osoby te są bardziej podatne na zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej oka, np. tęczówki.

Choroby zapalne lub reumatyczne

Osoby z HLA-B27 są nie tylko narażone na zwiększone ryzyko wystąpienia zapalenia przedniego odcinka błony naczyniowej oka (np. zapalenia tęczówki), ale także na inne choroby zapalne lub reumatyczne, takie jak:

• przewlekłe choroby zapalne jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego),
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• reaktywne zapalenie stawów (choroba Reitera),
• łuszczycowe zapalenie stawów,
• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa,
• Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (choroba Bekhtereva).

Zapalenie tęczówki może wystąpić w kontekście tych chorób – często jednym z pierwszych objawów.

Nie u wszystkich pacjentów z jedną z tych chorób zapalnych lub reumatycznych można rozpoznać HLA-B27. Niemniej jednak w takich przypadkach zapalenie tęczówki może również występować jednocześnie.

Inną zapalną chorobą ogólnoustrojową, w której może rozwinąć się zapalenie tęczówki oka, jest sarkoidoza. Ta autoimmunologiczna choroba zapalna wiąże się z powstawaniem guzkowych zmian w tkance, które najczęściej dotyczą płuc. Procesy zapalne mogą jednak występować także w innych częściach ciała, na przykład w tęczówce.

Infekcje

W trakcie niektórych infekcji, które dotyczą całego ciała lub całego układu narządów, może dojść do zapalenia tęczówki. Może się tak zdarzyć między innymi w przypadku boreliozy, gruźlicy, chlamydii, grypy czy zakażenia wirusem opryszczki.

Zapalenie tęczówki: czy to jest zaraźliwe?

Zapalenie tęczówki nie jest uważane za chorobę zakaźną. Jeśli jednak występuje w kontekście niektórych chorób zakaźnych (takich jak gruźlica czy zakażenie chlamydią), może być przenoszone na inne osoby – na przykład gruźlica poprzez zakażenie kropelkowe, zakażenie chlamydią poprzez kontakty seksualne itp.

Urazy oczu

Czasami zapalenie tęczówki powstaje w wyniku silnego urazu oka (np. uderzenia w oko) lub oparzenia chemicznego oka. Jest to tzw. urazowe lub chemiczne zapalenie tęczówki.

Zapalenie tęczówki: diagnoza

Okulista najpierw omówi twoją historię choroby. Między innymi zapyta cię, jakie dokładnie masz objawy, czy kiedykolwiek miałeś stan zapalny w okolicach oka i czy nie cierpisz na jakieś znane choroby podstawowe.

Następnie przeprowadza się badanie z użyciem lampy szczelinowej. Podczas tego mikroskopowego badania przedniego odcinka oka lekarz może wykryć typowe  w przypadku zapalenia tęczówki zmiany, na przykład zwężenie źrenicy lub zrost tęczówki z soczewką lub rogówką.

Jeśli istnieje podejrzenie, że zrosty w oku spowodowane stanem zapalnym utrudniają odpływ cieczy wodnistej, a tym samym zwiększają ciśnienie w oku do takiego stopnia, że istnieje ryzyko jaskry, mierzy się ciśnienie wewnątrzgałkowe (tonometria).

Aby wyjaśnić możliwe przyczyny zapalenia tęczówki (lub zapalenia błony naczyniowej oka), pomocne są dalsze badania. Na przykład zmiany w stawach spowodowane reumatyzmem mogą być uwidocznione za pomocą procedur obrazowania (takich jak zdjęcia rentgenowskie). Jeśli istnieje podejrzenie, że infekcja w organizmie rozprzestrzeniła się na tęczówkę, to wyjaśnienia mogą dostarczyć wyniki badań krwi.

Aby wyjaśnić możliwe choroby podstawowe, które powodują zapalenie tęczówki, okulista skonsultuje się z innymi specjalistami, na przykład internistą lub reumatologiem.

Zapalenie tęczówki: leczenie

Zapalenie tęczówki leczy się przede wszystkim kroplami do oczu lub maściami zawierającymi kortyzon. Mają one działanie przeciwzapalne. Dodatkowo okulista często przepisuje krople do oczu rozszerzające źrenice, które zapobiegają powstawaniu zrostów pomiędzy zapalnie zmienioną tęczówką a soczewką oka. W razie potrzeby stosuje się też przeciwzapalne leki przeciwbólowe z grupy NLPZ.

Środki te są zazwyczaj wystarczające do wyleczenia ostrego zapalenia tęczówki. W cięższych przypadkach może być jednak konieczne zastosowanie wewnętrznej terapii kortyzonowej, np. przyjmowanie tabletek kortyzonowych.

Jeśli zapalenie tęczówki jest związane z chorobą podstawową, ona również powinna być profesjonalnie leczona. Na przykład jeśli zapalenie tęczówki jest spowodowane infekcją bakteryjną, lekarz przepisze antybiotykoterapię (np. antybiotykowe krople do oczu lub tabletki antybiotykowe). W leczeniu niektórych infekcji wirusowych dostępne są leki przeciwwirusowe (virustatics). Choroba reumatyczna zwykle wymaga długotrwałego, kompleksowego leczenia, w tym różnych leków przeciwreumatycznych.

Zapalenie tęczówki: przebieg i rokowanie

Jeśli ostre zapalenie tęczówki zostanie rozpoznane i szybko wyleczone, szanse na wyzdrowienie są bardzo duże. Z reguły po upływie od dwóch do sześciu tygodni dochodzi do wyleczenia bez wtórnych uszkodzeń.

Ostre zapalenie tęczówki może się powtarzać (nawracające zapalenie tęczówki) lub być przewlekłe (przewlekłe zapalenie tęczówki), zwłaszcza u pacjentów z chorobami reumatycznymi. W drugim przypadku stan zapalny trwa co najmniej trzy miesiące. W takich przypadkach tęczówka musi być poddawana wielokrotnym zabiegom. Niektórzy specjaliści zalecają chorym długotrwałe leczenie długo działającymi lekami przeciwreumatycznymi, analogicznie do zaleceń medycznych dotyczących terapii przewlekłych zapalnych chorób reumatycznych. Skuteczność tej terapii opiera się jednak tylko na wartościach empirycznych – jest ona mało zbadana i nie jest naukowo uznana.

W przypadku przewlekłego, nawracającego zapalenia tęczówki istnieje zwiększone ryzyko powikłań.

Zapalenie tęczówki: powikłania

Jeśli zapalenie tęczówki nie jest szybko i prawidłowo leczone, istnieje ryzyko trwałego uszkodzenia i wtórnych chorób dotkniętego nim oka, takich jak:

• zrost lub zrosty (synechiae) tęczówki z rogówką lub soczewką,
• zaćma (katarakta),
• jaskra,
• rzadko zapalenie tęczówki może też doprowadzić do jej całkowitego zaniku.

Kontekst schorzenia: zapalenie tęczówki jako forma zapalenia błony naczyniowej oka

Zapalenie tęczówki jest formą zapalenia przedniego odcinka błony naczyniowej oka. Jest to zapalenie przedniej części środkowej części oka (błony naczyniowej). Inną formą zapalenia przedniego odcinka błony naczyniowej oka jest zapalenie ciała rzęskowego (cyklitis). Rzadko występuje samodzielnie, ale zwykle w połączeniu z zapaleniem tęczówki. Lekarze określają to zbiorczo jako zapalenie błony naczyniowej oka.

Pytania i odpowiedzi

Czy zapalenie tęczówki jest chorobą autoimmunologiczną?

Czasami zapalenie tęczówki może być skutkiem infekcji opryszczkowej lub choroby autoimmunologicznej.

Czy zapalenie tęczówki oka może spowodować ślepotę?

Zapalenie tęczówki oka to stan zapalny wnętrza oka. W zależności od intensywności i czasu trwania zapalenia pogarsza się wzrok, a w rzadkich przypadkach zapalenie może prowadzić do ślepoty.

Źródła

• Babu BM, Rathinam SR (Jan–Feb 2010). „Intermediate uveitis”. Indian Journal of Ophthalmology. 58.
• Shah IA, Zuberi BF, Sangi SA, Abbasi SA (1999). „Systemic Manifestations of Iridocyclitis”. Pak J Ophthalmol. 15.
• Larson T, Nussenblatt RB, Sen HN (June 2011). „Emerging drugs for uveitis”. Expert Opinion on Emerging Drugs. 16.

Przeczytaj także o:

Choroby skóry