Zespół Aspergera – zaburzenie rozwoju ze spektrum autyzmu dziecięcego.

Zespół Aspergera to specyficzne, całościowe zaburzenie rozwojowe mieszczące się w spektrum autyzmu. Nie istnieje nic takiego jak choroba Aspergera - jest to zaburzenie, chociaż termin choroby zdarza się w mowie potocznej. Osoby dotknięte syndromem Aspergera mają problemy w kontaktach z otoczeniem i nie akceptują zmian. Mogą obsesyjnie interesować się poszczególnymi tematami. Pierwsze objawy Zespołu Aspergera można zauważyć już na wczesnym etapie rozwoju. Zespół Aspergera - przyczyny, objawy, diagnostyka i terapia.

Najważniejsze informacje na temat Zespołu Aspergera.

Zespół Aspergera to zaburzenie ze spektrum autyzmu (ASD), które wpływa na sposób, w jaki osoba komunikuje się i nawiązuje relacje z otoczeniem. Zespół Aspergera charakteryzuje się problemami z komunikacją niewerbalną, empatią oraz interpretacją emocji innych osób. Charakteryzują się także bardzo silnymi zainteresowaniami, często wręcz obsesyjnie skupiają się na jednym konkretnym temacie lub dziedzinie wiedzy.

Zespół Aspergera został po raz pierwszy opisany przez austriackiego pediatrę Hansa Aspergera w 1944 roku. Asperger obserwował dzieci, które wykazywały trudności w komunikacji społecznej, ale posiadały przeciętną lub nawet ponadprzeciętną inteligencję.

Warto zauważyć, że w 2013 roku w DSM-5 zespół Aspergera został włączony do ogólniejszej kategorii „zaburzeń ze spektrum autyzmu” i nie jest już rozważany jako odrębna jednostka diagnostyczna. Jednak nadal jest często stosowany jako termin w celu opisania określonego zestawu objawów i zachowań.

Przyczyny Zespołu Aspergera.

Przyczyny zespołu Aspergera nie są do końca poznane (podobnie jak wszystkich innych zaburzeń ze spektrum autyzmu). Badania wskazują, że w etiologii zespołu Aspergera istnieje interakcja między czynnikami genetycznymi, środowiskowymi i biologicznymi.

Oto niektóre z tych czynników:

1. Genetyka – wskazuje się, że czynniki genetyczne są bardzo ważne w występowaniu zespołu Aspergera. Badania rodzinne i badania bliźniąt wykazały, że zaburzenia ze spektrum autyzmu (w tym zespół Aspergera) mają wysoki stopień dziedziczenia. Chociaż nie zidentyfikowano konkretnego „genu Aspergera”, istnieje zestaw genów, które mogą zwiększać podatność na zaburzenia ze spektrum autyzmu (mutacje genetyczne chromosomów 3., 4., 7., 11.).
2. Czynniki środowiskowe – niektóre badania sugerują, że w rozwoju zespołu Aspergera odgrywają rolę czynniki środowiskowe, takie jak ekspozycja na toksyny, infekcje wewnątrzmaciczne, komplikacje podczas porodu (np. uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego powstałe przy porodzie), a także wcześniactwo. Należy jednak zaznaczyć, że dowody na wpływ czynników środowiskowych są mniej jednoznaczne niż dowody na wpływ genetyki.
3. Czynniki biologiczne – osoby z syndromem Aspergera wykazują różnice w strukturze i funkcjonowaniu mózgu. Badania neuroobrazowe wykazały, że istnieją różnice w obszarach mózgu odpowiedzialnych za przetwarzanie informacji społecznych, emocjonalnych i sensorycznych. Chociaż te różnice nie są wystarczające, aby postawić diagnozę, mogą przyczynić się do objawów charakterystycznych dla Zespołu Aspergera.

Warto zaznaczyć, że w przeszłości pojawiały się błędne teorie związane z autyzmem i zespołem Aspergera, takie jak teoria „zimnej matki”, która obwiniała rodziców o zimne, zdystansowane emocjonalnie traktowanie dzieci. Dość głośne były również niepoparte naukowo twierdzenia, że szczepionki mogą powodować autyzm. Obecne badania naukowe wyraźnie wskazują, że wyżej wymienione przyczyny są nieprawdziwe i nie mają naukowego uzasadnienia.

Współczesne badania koncentrują się na zrozumieniu złożonej interakcji między genetyką, czynnikami środowiskowymi i rozwojem mózgu, które prowadzą do powstania zespołu Aspergera i innych zaburzeń autystycznych.

Objawy Zespołu Aspergera.

Objawy zespołu Aspergera są zróżnicowane i mogą różnić się u poszczególnych pacjentów. Objawy te jednak nie są aż tak nasilone jak w przypadku zaburzenia, jakim jest autyzm dziecięcy.

Do objawów zespołu Aspergera należą:

1. Trudności z komunikacją:

• Problemy z rozumieniem i używaniem języka niewerbalnego, takiego jak kontakt wzrokowy, gesty, mimika twarzy.
• Opóźnienia w rozwoju mowy lub wyjątkowo formalny, pedantyczny sposób mówienia. Zaburzenia mowy.
• Unikanie kontaktu wzrokowego.
• Trudności z interpretacją ironii, sarkazmu lub żartów.

2. Upośledzenie interakcji społecznych:

• Trudności z nawiązywaniem i utrzymaniem relacji z rówieśnikami oraz nawiązywaniem nowych znajomości.
• Brak empatii lub trudności z wyrażaniem współczucia wobec innych.
• Nieumiejętność czytania sygnałów społecznych, takich jak emocje, intencje czy oczekiwania innych osób.
• Brak zrozumienia dla norm i zasad społecznych.
• Zachowania kompulsywne.

3. Zachowania, zainteresowania i rutyny:

• Intensywne, specyficzne zainteresowania w jednej lub kilku dziedzinach.
• Sztywne, nieelastyczne ramy działań (rutyna) i niechęć do zmian.
• Nietypowe zachowania, takie jak machanie rękami, kołysanie się lub inne ruchy samostymulujące to dość częste objawy Aspergera.
• Nieprawidłowe odbieranie bodźców zmysłowych, takich jak dźwięki, światło, dotyk czy smaki – osoby z zespołem Aspergera mogą czuć się przytłoczone nadmiarem bodźców, lub wręcz potrzebują dodatkowej stymulacji.

Zespół Aspergera – diagnostyka.

Pierwsze objawy syndormu Aspergera można zauważyć już od wczesnego dzieciństwa, choć mogą być mniej wyraźne niż w przypadku innych form autyzmu. Wiele dzieci mających syndrom Aspergera zaczyna mówić w normalnym wieku lub nawet wcześniej, ale może wykazywać trudności z komunikacją niewerbalną i społeczną. W miarę jak dzieci rosną, różnice między nimi a rówieśnikami stają się bardziej widoczne. Zwykle diagnoza Zespołu Aspergera jest stawiana w wieku przedszkolnym lub szkolnym, gdy te trudności stają się bardziej widoczne i wpływają na funkcjonowanie dziecka na różnych płaszczyznach, takich jak szkoła, rodzina czy życie towarzyskie. Granice Zespołu Aspergera są dość nieostre i łatwo pomylić to zaburzenie z innymi. Należy wiedzieć, że zaburzenie to można zdiagnozować również u osób dorosłych.

Rozpoznanie Zespołu Aspergera nie jest proste ponieważ objawy mogą różnić się u poszczególnych jednostek oraz nakładać się na objawy innych zaburzeń. Nie istnieje pojedynczy test, który jednoznacznie potwierdziłby obecność tego zaburzenia. Zamiast tego, rozpoznać Zespół Aspergera można opierając się na wieloetapowej ocenie różnych aspektów funkcjonowania dziecka.

Proces diagnostyczny może obejmować:

• Wywiad z rodzicami/opiekunami – lekarz lub specjalista może przeprowadzić szczegółowy wywiad z rodzicami lub opiekunami, aby zrozumieć historię rozwoju dziecka, wczesne osiągnięcia, trudności, zachowania oraz wszelkie obecne problemy.
• Obserwacja dziecka – specjalista może obserwować dziecko w różnych sytuacjach, takich jak zabawa, nauka czy interakcje społeczne, aby ocenić jego zachowania, umiejętności komunikacyjne oraz interakcje z innymi.
• Testy i oceny – może być przeprowadzonych kilka testów i diagnoz, aby ocenić funkcjonowanie dziecka w różnych dziedzinach, takich jak mowa, język, zdolności poznawcze, umiejętności społeczne i emocjonalne. Niektóre powszechnie używane narzędzia diagnostyczne to Skala Obserwacyjna Diagnostyczna Autyzmu (ADOS) czy Kwestionariusz Badań Autyzmu (ADI-R).
• Konsultacje z innymi specjalistami – w niektórych przypadkach, szczególnie gdy istnieją współwystępujące zaburzenia, może być konieczna konsultacja z innymi specjalistami, takimi jak logopeda, terapeuta zajęciowy, psycholog czy psychiatra.
• Wykluczenie innych zaburzeń – ważne jest również, aby wykluczyć inne zaburzenia lub schorzenia, które mogą powodować podobne objawy (ADHD, zaburzenia lękowe, zespół Tourette’a czy zaburzenia uczenia).

Proces diagnostyczny może być długotrwały i wymagać zaangażowania rodziny oraz współpracy z różnymi specjalistami. U osób ze zdiagnozowanym zespołem Aspergera lub w przypadku innych zaburzeń autystycznych, należy opracować indywidualny plan wsparcia i interwencji, który pomoże osobie radzić sobie z trudnościami i rozwijać mocne strony dziecka.

Pomoc dla dzieci z Zespołem Aspergera – formy terapii i stymulacji rozwoju.

Terapia i leczenie zespołu Aspergera skupiają się na poprawie funkcjonowania osoby w kluczowych obszarach, takich jak komunikacja, umiejętności społeczne, zachowanie, adaptacja i samodzielność. Pozwoli spowolnić rozwój Zespołu Aspergera. Ważne jest, aby pamiętać, że nie ma jednego standardowego podejścia do terapii, które będzie odpowiednie dla każdej osoby z tym zaburzeniem. Każdy przypadek jest inny, dlatego plan terapeutyczny powinien być dostosowany do indywidualnych potrzeb i możliwości osoby. Niestety nie jest możliwe, aby całkowicie wyleczyć Zespół Aspergera. Objawy można wyciszać korzystając z poniższych metod leczenia:

1. Terapia behawioralna – to terapia oparta na modyfikacji zachowań, takich jak terapia ABA (Applied Behavior Analysis), może pomóc w nauce umiejętności społecznych, komunikacyjnych i radzenia sobie z trudnościami behawioralnymi.
2. Terapia socjalna – to terapia ukierunkowana na trening umiejętności społecznych, może pomóc osobom z zespołem Aspergera w nawiązywaniu i utrzymaniu relacji z innymi.
3. Terapia mowy i języka – logopedia może pomóc w rozwijaniu umiejętności komunikacyjnych, w tym mowy, języka niewerbalnego, interpretacji wskazówek społecznych i zrozumienia emocji innych osób.
4. Terapia zajęciowa – oddziaływania terapeutyczne pomogą w nauce umiejętności życiowych, takich jak samoobsługa, organizacja i planowanie.
5. Terapia integracji sensorycznej – pomaga wyrównać zaburzenia integracji sensorycznych, pozwala przeciwdziałać nieprawidłowościom sensorycznym (nadwrażliwości lub niewrażliwości).
6. Terapia indywidualna i rodzicielska – psychoterapia metodą behawioralno-poznawczą (CBT) lub terapia metodą kognitywną, mogą pomóc osobom z zespołem Aspergera oraz ich rodzinom w radzeniu sobie z trudnościami emocjonalnymi i behawioralnymi. Wspomagają w utrzymaniu komfortu psychicznego w codziennych sytuacjach.
7. Wsparcie edukacyjne – indywidualne programy nauczania, terapie edukacyjne oraz wsparcie w szkole mogą pomóc dzieciom z zespołem Aspergera osiągać sukcesy w nauce.
8. Farmakoterapia – w niektórych przypadkach uzasadnione jest stosowanie leków przecwidepresyjnych i neuroleptyków, aby wyrównać zachwianą równowagę neuroprzekaźników.

W codziennych kontaktach z tymi osobami należy pamiętać, aby nie traktować Zespołu Aspergera jako choroby. Komunikacja powinna wyglądać jak zwykle.

Nieleczony Zespół Aspergera ma ogromny wpływ na życie osoby dotkniętej tym zaburzeniem. Konieczna jest więc terapia. Zespół Aspergera sprawia trudności w nawiązywaniu i utrzymaniu relacji, problemy z zatrudnieniem, niskie poczucie własnej wartości, zaburzenia lękowe, depresję czy problemy z zachowaniem w społeczeństwie. Im wcześniej rozpocznie się wielokierunkową terapię zaburzenia, tym lepiej później dana osoba będzie funkcjonowała w samodzielnym życiu.