Żółtaczka – co to jest i skąd się bierze ten objaw?

Żółtaczka to zespół objawów, który może dotykać nawet kilkuset milionów osób na całym świecie. Charakteryzuje się ona żółtym zabarwieniem skóry, białek oczu oraz ciemną barwą moczu. Jest to główny objaw, gdy występuje wirusowe zapalenie wątroby typu A, B i C. W tym artykule przyjrzymy się różnym rodzajom żółtaczki, w tym jej przyczynom, objawom oraz sposobom leczenia i zapobiegania. Dowiedz się, jak rozpoznać i skutecznie leczyć żółtaczkę oraz jak uniknąć jej wystąpienia.

Objawy żółtaczki.

Żółtaczka nie jest chorobą – jest to zespół objawów pojawiających się w określonych stanach zdrowotnych i przy okazji różnych chorób wątroby i dróg żółciowych. W społecznej świadomości żółtaczka funkcjonuje jako potoczne określenie chorób takich jak wirusowe zapalenia wątroby:

• WZW typu A – tzw. żółtaczka pokarmowa;
• WZW typu B – tzw. żółtaczka zakaźna;
• WZW typu C – tzw. żółtaczka typu C.

Mechanizm żółtaczki polega na gromadzeniu się bilirubiny w organizmie, co prowadzi do żółtego zabarwienia skóry, białek oczu, błon śluzowych oraz innych tkanek. Prawidłowe stężenie bilirubiny całkowitej wynosi 1-1,2 mg/dl (17 µmol/dl). Zażółcenie pojawia się, kiedy przekracza ono 2,5 mg/dl (43 µmol/dl).

Bilirubina powstaje podczas naturalnego procesu rozkładu hemoglobiny, białka zawartego w czerwonych krwinkach, które są usuwane z krwi przez wątrobę. Wątroba przetwarza bilirubinę i usuwa ją z organizmu za pomocą żółci, która jest wydzielana do jelit i pomaga trawieniu tłuszczów. W przypadku żółtaczki jednak, bilirubina nie jest w całkowicie usuwana z organizmu, co prowadzi do jej gromadzenia się w tkankach, Wysokie stężenie bilirubiny w surowicy krwi powoduje wymienione powyżej, specyficzne objawy.

Istnieją różne przyczyny, które mogą prowadzić do zaburzenia procesu usuwania bilirubiny przez wątrobę, w tym choroby wątroby, infekcje wirusowe, niedobory enzymów lub problemy z przepływem żółci. W zależności od przyczyny, żółtaczka może mieć różny przebieg i wymagać różnych metod leczenia.

Objawy żółtaczki:

• żółte zabarwienie skóry i gałek ocznych;
• zażółcenie błon śluzowych;
• świąd skóry;
• ból w okolicy wątroby;
• zmiana wyglądu moczu (ciemny mocz) i kału (odbarwienie stolca).

Rodzaje żółtaczki.

Istnieje kilka rodzajów żółtaczki. Ich różnicowanie opiera się głównie na pierwotnej przyczynie pojawienia się żółtaczki.

1. Żółtaczka hemolityczna – pojawia się na skutek masowego rozpadu krwinek czerwonych. Prowadzi to do zwiększonej produkcji bilirubiny. Wątroba może mieć trudności w przetwarzaniu i usuwaniu bilirubiny, co prowadzi do jej gromadzenia się w tkankach i objawów żółtaczki. Do przyczyn żółtaczki hemolitycznej można zaliczyć choroby dziedziczne, takie jak sferocytoza, talasemia lub anemią sierpowata, a także choroby autoimmunologiczne, infekcje wirusowe (np. WZW-B), działanie niektórych leków, narażenie na toksyny, urazy mechaniczne i przetoczenia dużej ilości krwi.
2. Żółtaczka miąższowa – lub żółtaczka wątrobowa – wynika z uszkodzenia lub choroby wątroby, co prowadzi do zaburzenia jej funkcji przetwarzania i usuwania bilirubiny. Przykładem takich chorób może być ostre wirusowe zapalenie wątroby typu A, B i C lub przy marskości wątroby.
3. Żółtaczka mechaniczna – wynika z zablokowania przepływu żółci z wątroby do jelit. Przyczyną może być na przykład kamień żółciowy, guz lub inna przeszkoda w drogach żółciowych.
4. Żółtaczka fizjologiczna – inaczej żółtaczka noworodków, to stan, w którym u noworodków występuje łagodna żółtaczka, zwykle w ciągu pierwszych kilku dni życia. Jest to powszechna i zwykle niegroźna forma żółtaczki, która wynika z faktu, że czerwone krwinki u noworodków mają krótszą żywotność niż u dorosłych i bardziej intensywnie się rozpadają, co prowadzi do zwiększonej produkcji bilirubiny. Bilirubina, która jest produkowana w nadmiarze, zazwyczaj nie jest w pełni przetwarzana przez wątrobę u noworodków, co prowadzi do jej gromadzenia się w tkankach i objawów żółtaczki. Żółtaczka fizjologiczna zazwyczaj ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni lub tygodni, ponieważ noworodki zaczynają produkować mniej bilirubiny i ich wątroby stają się bardziej efektywne w przetwarzaniu i usuwaniu bilirubiny z organizmu. W niektórych przypadkach żółtaczka fizjologiczna może wymagać leczenia, szczególnie jeśli stężenie bilirubiny we krwi jest bardzo wysokie i może prowadzić do poważniejszych problemów zdrowotnych. W takich przypadkach stosuje się terapię światłoleczniczą (fototerapię), która polega na naświetlaniu skóry noworodka specjalnym światłem, co przyspiesza rozkład bilirubiny i jej wydalanie z organizmu.

Przy jakich chorobach i sytuacjach pojawia się żółtaczka?

Przyczyny żółtaczki to głównie schorzenia i różne stany patologiczne wątroby i dróg żółciowych. Należą do nich:

• wirusowe zapalenie wątroby typu B;
• wirusowe zapalenie wątroby typu C;
• wirus zapalenia wątroby typu A;
• pierwotne zapalenie dróg żółciowych;
• autoimmunologiczne zapalenie wątroby;
• MArskość wątroby;
• Ostre uszkodzenia wątroby;
• kamica żółciowa i inne stany z utrudnionym odpływem żółci;
• Guzy w obrębie wątroby, trzustki, dróg żółciowych.

Przyczyną żółtaczki mogą być czynniki zewnętrze lub zaburzenia układu krwionośnego:

• alkoholowe zapalenie wątroby;
• polekowe uszkodzenie wątroby;
• fizjologiczna żółtaczka noworodków.

Leczenie żółtaczki.

Gdy zauważysz u siebie objawy żółtaczki, zgłoś się do lekarza rodzinnego. Przeprowadzi on dokładny wywiad i badanie fizykalne, w tym ocenę koloru skóry i białek oczu oraz badanie palpacyjne brzucha. Lekarz może również zlecić badania laboratoryjne, takie jak badanie poziomu bilirubiny, testy wątrobowe (ASPAT, ALAT), badanie moczu. Konieczne będzie również wykonanie badań obrazowych, takich jak USG jamy brzusznej, tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny. Pozwolą one uwidocznić zaburzenia takie jak obrzęk wątroby, guzy, stan przewodów żółciowych i woreczka żółciowego. Mogą zostać wykonane badania laboratoryjne w kierunku zapalenia wątroby typu B, zapalenia wątroby typu C i typu A.

Leczenie żółtaczki zależy od przyczyny i typu choroby. W przypadku żółtaczki hemolitycznej, leczenie zwykle obejmuje leki mające na celu hamowanie rozpadu czerwonych krwinek lub przyspieszenie wydalania bilirubiny. W przypadku żółtaczki mechanicznej, leczenie może obejmować usuwanie kamieni żółciowych lub nowotworów, wprowadzenie rurki do przewodu żółciowego lub stosowanie leków rozszerzających przewody żółciowe. W przypadku chorób wątroby, leczenie może obejmować leki, dietę, a w poważniejszych przypadkach nawet przeszczep wątroby.

Jeśli poziom bilirubiny we krwi jest bardzo wysoki, może być konieczne hospitalizowanie pacjenta i przeprowadzenie fototerapii, która polega na naświetlaniu skóry specjalnym światłem, co przyspiesza rozkład bilirubiny i jej wydalanie z organizmu.

Ważne jest, aby przestrzegać zaleceń lekarza i prowadzić zdrowy styl życia, aby zmniejszyć ryzyko powikłań i poprawić stan zdrowia. Można to osiągnąć poprzez unikanie alkoholu, zdrowe odżywianie, regularną aktywność fizyczną i regularne badania w celu wczesnego wykrycia ewentualnych problemów zdrowotnych. Elementem profilaktyki żółtaczki jest również szczepionka przeciwko WZW typu B.

Przeczytaj także o:

Czarny stolec

Białkomocz – co oznacza obecność białka w moczu?

Biegunka i gorączka – co mogą oznaczać te objawy?

Ból wątroby