Badanie krwi

Czym jest krew?

Krew jest płyn ustrojowy, który pełni wiele funkcji w organizmie człowieka. Jest ona złożona z dwóch głównych składników: osocza i elementów morfotycznych. Osocze to płynna część krwi, do elementów morfotycznych krwi zaliczamy czerwone krwinki (erytrocyty), populacje leukocytów, czyli krwinek białych i płytki krwi (trombocyty).

Podstawowe funkcje krwi

1. Transport pokarmu.
2. Utrzymanie homeostazy poprzez zachowanie normy kwasowo-zasadowej, temperatury ciała i ciśnienia osmotycznego.
3. Odpowiedź immunologiczna i obrona organizmu przed infekcjami poprzez działanie leukocytów.
4. Udział w procesie krzepnięcia krwi w przypadku podania leku.
5. Transport i usuwanie produktów przemiany materii, takich jak dwutlenek węgla i inne związki toksyczne.

Jakie podstawowe badania krwi wykonywać i jak często je powtarzać?

Częstotliwość przeprowadzania badań krwi może różnić się w zależności od wieku, stanu zdrowia, chorób przewlekłych i czynników ryzyka danej osoby. Ogólnie rzecz biorąc, zaleca się regularne badania profilaktyczne co najmniej raz w roku.

Pełna morfologia krwi (PMK) zaleca się wykonywanie tego badania co 1-2 lata dla osób w dobrym stanie zdrowia. Osoby z chorobami krwi, cukrzyca, choroba, mogą potrzebować częstszych badań krwi, zgodnie z zaleceniami lekarza.

Morfologia – podstawowe badanie krwi

Morfologia podstawowa to obejmuje badanie: leukocytów, płytek krwi, erytrocytów, hematokrytu i hemoglobiny.
Morfologia pełna dodatkowo zawiera opiskrwinek czerwonych (MCV, MCH, MCHC) oraz płytkowych (MPV, PDW i pct), granulocytów, limfocytów, eozynofilów, bazofilów.

Pakiet podstawowych badań krwi jest jednym z badań finansowanym przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Morfologię w ramach finansowania NFZ można wykonać tyle razy, ile razy uzna taka konieczność lekarz rodzinny.

Morfologia krwi pozwala wykryć wiele chorób już w ich wczesnej fazie. Jej wyniki mogą wskazywać na:

• różnego rodzaju zakażenia, stany zapalne, wirusy np. EBV lub CMV,
• niedotlenienie,
• anemii, niedokrwistość z niedoboru żelaza,
• choroby nerek,
• raka, przerzuty nowotworowe, białaczkę,
• niedobory żelaza, kwasu foliowego oraz witaminy B12,
• sferocytozę,
• zakrzepową plamicę małopłytkową,
• choroby autoimmunologiczne.

Co ważne, dzięki regularnym badaniom możemy szybko wykryć cukrzycę lub choroby trzustki.

Jak się przygotować do badania krwi?

Zaleca się, by pobranie krwi do rutynowego badania krwi zgłaszać się do punktu pobrań w godzinach rannych (7:00-10:00). Zaleca się (o ile nie ma innych wskazań), by przed pobraniem próbki krwi zachować ok. 12 godzinną przerwę w spożywaniu posiłków. Optymalnie, ostatni posiłek poprzedniego dnia powinien być spożyty ok. godz. 18:00. W dni poprzedzającym badanie należy unikać obfitych i tłustych posiłków oraz spożywania alkoholu. Przed badaniem dozwolone jest wypicie niewielkiej ilości wody.

W przypadku niemowląt i małych dzieci, przed pobraniem krwi dopuszczalne jest podanie lekkiego posiłku. Wyjątek stanowi oznaczenie stężenia glukozy.

Z zasady badań nie powinno się wykonywać po nieprzespanej nocy i forsownym wysiłku. O ile nie ma specjalnych wskazań, bezpośrednio przed pobraniem unikać wysiłku i stresu, nie palić. Wskazany jest krótki odpoczynek.

Wpływ przyjmowanych leków na wyniki badania krwi

Należy poinformować personel pobierający krew o zażywanych lekach, parafarmaceutykach, suplementach i preparatach ziołowych. Lekarz zlecający badanie decyduje, czy w dniu badania lub w okresie poprzedzającym można przyjmować leki.  W celu oznaczeń stężenia leku, próbki krwi należy pobierać przed przyjęciem dawki porannej lub w szczycie wchłaniania (maksymalne stężenie), zgodnie z zaleceniem lekarza. Preparaty ziołowe mogą wpływać na metabolizm leku.

Stosowane suplementy, szczególnie biotyna w wysokich dawkach, mogą wpływać na wyniki badań, powodując ich fałszywe zawyżenie lub zaniżenie. Jeśli to możliwe, nie przyjmuj biotyny optymalnie 72h przed pobraniem.

Normy badań krwi

Normy badań krwi są zmienne w zależności od wieku oraz płci badanego, dlatego istotne jest, aby wyniki badań zostały zinterpretowane przez lekarza.

• Morfologia krwi obwodowej to podstawowe badanie, które odzwierciedla ogólną kondycję organizmu i obejmuje badanie następujących parametrów: Hb, HGB (hemoglobina HCT (hematokryt) WBC (leukocyty) RBC (erytrocyty), PLT (płytki krwi),CRP (białko C-reaktywne).
• Próby wątrobowe mają na celu ocenę enzymów wątrobowych i bilirubiny. Wyniki pomagają w diagnozowaniu i różnicowaniu chorób wątroby i dróg żółciowych, a także w diagnostyce chorób przewodu pokarmowego oraz ewentualnych działań niepożądanych leków. 
• Oznaczenie stężenia hormonu tyreotropowego (TSH)  pozwala wykryć choroby tarczycy. Zlecane jest także w celu monitorowania i oceny skuteczności leczenia nadczynności i niedoczynności tarczycy.
• Wynik odczynu Biernackiego może być pomocny w diagnozowaniu różnych chorób, przebiegających ze stanem zapalnym: infekcji, urazów, choroby nowotworowej.
• Elektrolity (sód, potas, magnez) badanie służy diagnostyce równowagi wodno-elektrolitowej i zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej. Sód i potas są najważniejszymi jonami osocza wpływającymi bezpośrednio na utrzymanie równowagi wodno-elektrolitowej organizmu.
• Pomiar stężenia magnezu jest zalecany w diagnostyce zaburzeń nerwowo-mięśniowych i zaburzeń rytmu serca, w monitorowaniu terapii diuretykami i lekami nefrotoksycznymi, a także przy niewydolności nerek i żywieniu pozajelitowemu.
• Lipidogram to ilościowy pomiar trójglicerydów, badanie jest przeprowadzane w celu oceny ryzyka choroby układu krążenia takich jak choroba wieńcowa, zawał serca, udar mózgu i miażdżyca zarostowa tętnic kończyn dolnych. Badania w ramach lipidogramu powinny być wykonywane okresowo przez osoby z wysokim poziomem cholesterolu całkowitego i współistniejącymi czynnikami ryzyka miażdżycy (palenie, otyłość, nadciśnienie, cukrzyca, choroby nerek, obciążenie rodzinne).
• Stężenie glukozy, glikemia, czyli poziom glukozy wskazuje na prawidłowość gospodarki węglowodanowej w organizmie.
• Badanie poziomu witaminy D3 jest przydatne w przebiegu zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej, w tym chorób metabolicznych tkanki kostnej.

Przeczytaj także o:

Badanie CRP norma

MCV podwyższone

MCHC niskie