Czym jest hormon wzrostu i jakie pełni funkcje w organizmie?
Hormon wzrostu, somatotropina (GH) jest wytwarzany przez komórki przysadki mózgowej. Pełni wiele różnych funkcji w organizmie, m.in. zwiększa masę mięśniową, pobudza wzrost i metabolizm. Nieprawidłowy poziom hormonu wzrostu u dzieci może skutkować zaburzeniami wzrostu (niskorosłości lub gigantyzmu). Dowiedz się więcej na temat tego hormonu - jak wydzielana jest somatotropina, jak się ją bada i czym skutkują zaburzenia jej wydzielania?
Co to jest hormon wzrostu?
Hormon wzrostu, znany również jako somatotropina (GH – growth hormone), to peptydowy hormon produkowany przez przedni płat przysadki mózgowej. Bez niego prawidłowe funkcjonowanie organizmu byłby bardzo utrudnione. Składa się ze 191 aminokwasów. Działanie hormonu wzrostu odznacza się w wielu procesach zachodzących w organizmie:
- Wzrost i rozwój – hormon wzrostu stymuluje wzrost kości i chrząstek nasadowych kości długich, a także pobudza syntezę kwasów nukleinowych. Przyczynia się do rozwoju narządów wewnętrznych i rozrostu tkanek miękkich Jest on szczególnie ważny dla dzieci i młodzieży, ale odgrywa również istotną rolę w utrzymaniu prawidłowej masy ciała i składu tkankowego u dorosłych.
- Metabolizm – hormon wzrostu reguluje metabolizm tłuszczów, węglowodanów i białek. Pobudza spalanie tłuszczu i przyczynia się do wzrostu masy mięśniowej – wspomaga redukcję tkanki tłuszczowej.
- Układ odpornościowy – hormon wzrostu wzmacnia układ odpornościowy i pomaga organizmowi zwalczać infekcje.
- Gojenie ran – hormon wzrostu przyspiesza gojenie ran i regenerację tkanek.
- Funkcje poznawcze – istnieją dowody na to, że hormon wzrostu może poprawiać funkcje poznawcze, takie jak pamięć i uczenie się.
Wydzielanie hormonu wzrostu:
Wydzielanie somatortopiny przebiega pulsacyjnie, co oznacza, że jego poziom w organizmie zmienia się w ciągu dnia. Najwyższy poziom obserwuje się w nocy, podczas snu. Synteza hormonu wzrostu jest regulowana przez szereg czynników, m.in.:
- Somatoliberyna (GHRH) – hormon ten pobudza wydzielanie hormonu wzrostu z przysadki mózgowej.
- Somatostatyna (GHIH) – hamuje syntezę hormonu wzrostu z przysadki.
- Glukagon – stymuluje wydzielanie hormonu wzrostu.
- Insulina – hamuje wydzielanie hormonu wzrostu.
- Czynniki stresowe – kortyzol może prowadzić do wzrostu wydzielania hormonu wzrostu.
- Ćwiczenia fizyczne – ćwiczenia fizyczne stymulują wydzielanie hormonu wzrostu.
Jakie skutki może mieć niedobór hormonu wzrostu a jakie nadmiar?
Niedobór hormonu wzrostu u dzieci może prowadzić do karłowatości. U dorosłych niedobór hormonu wzrostu może powodować zmęczenie, osłabienie mięśni, osteoporozę i zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
Nadmierne stężenie hormonu wzrostu u dzieci może prowadzić do gigantyzmu. U dorosłych wzrost stężenia hormonu wzrostu może powodować akromegalię, która charakteryzuje się powiększeniem dłoni, stóp, szczęki i innych kości. Wysoki poziom hormonu wzrostu powinien być zdiagnozowany przez lekarza.
Terapia hormonem wzrostu jest stosowana w dopingu w celu zwiększenia masy mięśniowej i siły. Należy jednak pamiętać, że ze stosowaniem hormonu wzrostu wiążą się skutki uboczne, m.in. rozwój cukrzycy typu II, nadciśnienia tętniczego czy chorób serca, m.in. poprzez zwiększenie stężenia wolnych kwasów tłuszczowych i rozwoju hiperglikemii.
Badanie poziomu hormonu wzrostu
Badanie hormonu wzrostu wykonywane jest w diagnostyce guzów przysadki mózgowej, gdy lekarz podejrzewa nadmiar hormonu wzrostu lub niedobór hormonu wzrostu, również aby kontrolować leczenie hormonem wzrostu, kiedy pacjent przyjmuje syntetyczny hormon wzrostu.
Przeczytaj także o: