Chlamydioza

Chlamydioza jest wywoływana przez bakterie. Powodują one różne schorzenia. W zależności od konkretnej podgrupy chlamydii atakuje ona głównie narządy płciowe, oczy lub drogi oddechowe. Chlamydie to bakterie, które mogą wywoływać różne choroby u zwierząt i ludzi. Podgatunek tych bakterii, Chlamydia trachomatis, jest jednym z najczęstszych patogenów chorób przenoszonych drogą płciową na całym świecie. Zakażenie chlamydiami narządów płciowych powoduje przede wszystkim zapalenie szyjki macicy u kobiet oraz zapalenie cewki moczowej u mężczyzn. Infekcja często pozostaje niezauważona, ale może mieć późne skutki. Leczy się ją antybiotykami.

Jak TELEMEDI może pomóc Ci w przypadku zakażenia chlamydią?

Ponieważ w przypadku zakażenia chlamydią mogą wystąpić poważne komplikacje, jeśli choroba nie będzie leczona, nawet jeśli masz łagodne objawy, należy zgłosić się do lekarza i poprosić go o wyjaśnienie. Najwygodniejszą formą takiego kontaktu jest widekonsultacja ze specjalistą TELEMEDI, który wyjaśni objawy, postawi diagnozę i zaproponuje dalsze działania. Będzie on mógł także wystawić odpowiednie recepty i w razie potrzeby również zwolnienie lekarskie.

Podstawowe informacje

• Przyczyny i czynniki ryzyka: Zakażenie bakteryjne, które powoduje choroby układu moczowo-płciowego, dróg oddechowych lub oczu, w zależności od gatunku Chlamydii. Do zakażenia dochodzi na przykład przez niezabezpieczone stosunki seksualne, zakażenie drogą kropelkową lub przez zwierzęta domowe (ptaki).
• Objawy: Zależą od gatunku chlamydii. Zakażenie dróg oddechowych (np. ból gardła, kaszel), zapalenie spojówek, pieczenie przy oddawaniu moczu, ropna wydzielina z cewki moczowej i ból jąder (mężczyźni), ból podbrzusza, wydzielina z pochwy i krwawienie (kobiety), czasem nie ma prawie żadnych objawów.
• Leczenie: Antybiotyki, np. azytromycyna lub doksycyklina, ceftriakson i metronidazol.
• Diagnoza: Badanie fizykalne, wykrycie patogenów poprzez badanie wymazu, badanie moczu, badanie krwi na obecność patogenów lub przeciwciał, USG (jeśli podejrzewa się infekcję jamy brzusznej).
• Rokowanie i przebieg: Rokowanie jest dobre, jeśli wcześnie rozpocznie się leczenie; bez leczenia możliwe są powikłania w poszczególnych układach narządów.
• Profilaktyka: W zależności od patogenu – stosowanie prezerwatyw chroniących przed Chlamydia trachomatis, leczenie chorych zwierząt w odpowiednim czasie lub przestrzeganie higieny przy obchodzeniu się ze zwierzętami domowymi (ptakami).

Czym są chlamydie?

Chlamydie to specyficzne bakterie, które żyją wewnątrz komórek. Różne gatunki są odpowiedzialne za zakażenia chlamydiami u ludzi.

Chlamydia trachomatis

Różne serotypy zarazka wywołują trzy różne rodzaje schorzeń u ludzi:

1. choroby układu moczowo-płciowego u mężczyzn i kobiet (choroby przenoszone drogą płciową, STDs),
2. jaglica (łac. trachoma), choroba oczu,
3. ziarnica weneryczna pachwin (Lymphogranuloma venorum), również choroba przenoszona drogą płciową.

Chlamydia pneumonia

Patogen ten wywołuje przede wszystkim choroby dróg oddechowych, takie jak zapalenie gardła, zatok czy oskrzeli.

Chlamydia psittaci

Ta forma infekcji chlamydiami nazywana jest także ornitozą, chorobą ptasią lub papuzicą. Powoduje również choroby dróg oddechowych, takie jak zapalenie płuc. Ludzie, którzy mają bliski kontakt z ptakami, są bardziej narażeni na zakażenie. Ogólnie jednak rzecz biorąc, ornitoza jest stosunkowo rzadka w Europie.

Jak można się zarazić chlamydią?

Chlamydie to nieruchliwe bakterie, które występują w dwóch formach. Poza komórkami osoby zakażonej istnieją one jako tzw. ciałka elementarne. Właśnie w tej formie są one zaraźliwe (zakaźne).

Aby się rozmnożyć, chlamydia musi najpierw wniknąć do komórki gospodarza, na przykład do komórki błony śluzowej. Wewnątrz komórki bakterie są obecne w postaci ciałek siateczkowych. Wtedy nie są już zakaźne, ale mają zdolność metabolizmu i dzielenia się.

W komórce gospodarza chlamydie przechodzą cykl rozwojowy, który trwa kilka dni. Na końcu przekształcają się w ciałka elementarne. Są one uwalniane z komórki gospodarza. Nowe ciałka elementarne zakażają teraz sąsiednie komórki lub są przenoszone na inne osoby.

Przenoszenie chlamydii

Sposób, w jaki chlamydia jest przenoszona, zależy od konkretnego rodzaju patogenu.

Chlamydioza: przenoszenie Chlamydia trachomatis

W przypadku Chlamydia trachomatis serotypy od D do K oraz od L1 do L3 przenoszone są głównie drogą płciową. Serotyp to rodzaj bakterii, który można odróżnić od innych na podstawie jego reakcji serologicznych.

Do zakażenia dochodzi poprzez skolonizowane błony śluzowe i płyny ustrojowe:

• cewka moczowa, pochwa, penis, odbytnica,
• płyny ustrojowe, takie jak wydzieliny pochwy, mocz i nasienie (także preejakulat).

Możliwe jest również zarażenie się chlamydią bez stosunku płciowego. Istnieje więc ryzyko, że kobieta w ciąży zakażona tymi serotypami przeniesie bakterie na noworodka podczas porodu.

Przenoszenie Chlamydii serotypami od A do C odbywa się poprzez zakaźne łzy. Zakażenie tymi chlamydiami jest również możliwe poprzez skażone ręce lub wyroby tekstylne (takie jak ręczniki czy ścierki).

W tej podgrupie zaobserwowano również przenoszenie chlamydii przez muchy. Dlatego patogen ten jest szeroko rozpowszechniony, zwłaszcza w krajach o złych warunkach higienicznych.

Chlamydioza: przenoszenie Chlamydia pneumoniae

Bakteria ta jest przenoszona przez powietrze i ślinę. Podobnie jak Chlamydia trachomatis, gromadzi się i namnaża w ludzkich komórkach. Takie chlamydie występują również u niektórych zwierząt (np. koala czy konie). Nie są tu jednak znane drogi zakażenia dla ludzi.

Chlamydioza: przenoszenie Chlamydia psittaci

Choroba wywołana przez Chlamydia psittaci nazywana jest również przez ekspertów ornitozą lub chorobą ptasią. Powodem jest to, że chlamydia przenosi się przez zakażone ptaki. Są one naturalnym żywicielem bakterii.

Głównymi źródłami zakażenia dla ludzi są indyki, kaczki, papugi i gołębie. Możliwe jest, że mogą one zarazić się Chlamydia psittaci, same pozostając całkowicie bezobjawowymi. Zwłaszcza u ptaków domowych bakteria ta czasami przez długi czas nie wywołuje objawów choroby.

Chlamydia jest przenoszona na ludzi poprzez kał i pióra zakażonych zwierząt. W niektórych przypadkach, do zakażenia chlamydią może doprowadzić także zwykły kontakt dotykowy. Chlamydia może być również odnajdowana w płynnych wydzielinach z dzioba lub dróg oddechowych ptaków.

Chlamydia psittaci nie przenosi się z człowieka na człowieka.

Chlamydia: okres inkubacji

Chlamydia zakaża błony śluzowe okolic narządów płciowych i odbytu, a także dróg oddechowych. Czas pomiędzy zakażeniem a wybuchem choroby nazywany jest okresem inkubacji. W przypadku Chlamydia trachomatis jest to od jednego do trzech tygodni. Szczepy psittaci i pneumoniae potrzebują od jednego do czterech tygodni.

Czas trwania zakaźności chlamydii jest od tego niezależny. Ponieważ jednak wiele zakażeń przebiega bezobjawowo, ustalenie tego jest prawie niemożliwe.

Czynniki ryzyka zakażenia chlamydią

Różne typy chlamydii są przenoszone w różny sposób. Dlatego też istnieją również różne czynniki ryzyka zakażenia.

Chlamydia trachomatis: czynniki ryzyka

W przypadku chlamydii przenoszonej drogą płciową (Chlamydia trachomatis D-K i L1-L3) za czynniki ryzyka uznaje się następujące, główne drogi transmisji:

• seks oralny,
• stosunek dopochwowy, zwłaszcza bez zabezpieczenia (bez prezerwatywy),
• stosunek analny, zwłaszcza bez zabezpieczenia,
• dzielenie się skażonymi i niezabezpieczonymi zabawkami seksualnymi.

Każdy, kto jest już zakażony wirusem HIV, ma zwiększone ryzyko zarażenia się również chlamydią. Patogen AIDS osłabia system odpornościowy człowieka. Utrudnia to systemowi odpornościowemu zwalczanie chlamydii i innych patogenów.

I odwrotnie, w przypadku zakażenia chlamydią zwiększa się ryzyko zakażenia HIV. Znajdujące się w stanie zapalnym komórki błony śluzowej w okolicach intymnych są idealnym punktem wejścia dla wirusa HIV.

Serotypy D-K Chlamydia trachomatis w niektórych przypadkach wywołują również zapalenie spojówek. Tzw. basenowe zapalenie spojówek to potoczna nazwa choroby wywoływanej przez chlamydie. Seks oralny jest jednak znacznie większym czynnikiem ryzyka niż pływanie w basenie. Zarazki mogą, na przykład, dostać się do oka przez nasienie.

Czynnikiem ryzyka zapalenia spojówek wywołanego przez Chlamydia trachomatis A-C (trachoma) jest przede wszystkim zła higiena i niski standard życia. Zakażenie występuje więc szczególnie często w krajach o złych warunkach higienicznych.

Chlamydia pneumoniae: czynniki ryzyka

Bakterie tego rodzaju są szeroko rozpowszechnione na całym świecie. Eksperci przypuszczają, że ten rodzaj chlamydii jest szczególnie rozpowszechniony w krajach europejskich. Prawdopodobnie każdy człowiek ma kontakt z Chlamydia pneumoniae przynajmniej raz w życiu.

Nie ma specjalnych czynników ryzyka dla przenoszenia chlamydii. Jak w przypadku większości chorób zakaźnych, ryzyko zakażenia zwiększa słaby system odpornościowy, podeszły wiek oraz bezpośredni kontakt z osobami zakażonymi.

Chlamydia psittaci: czynniki ryzyka

W przypadku Chlamydia psittaci ryzyko zakażenia istnieje szczególnie w przypadku hodowców i handlarzy ptaków, jak również dla posiadaczy ptaków domowych. Nawet zaschnięte ptasie odchody i pióra są zakaźne przez okres do czterech tygodni. Jeśli zarażone ptaki nie są leczone, około dziesięciu procent z nich staje się chronicznymi, ale bezobjawowymi nosicielami zarazka.

Jakie są objawy zakażenia chlamydią?

Chlamydia to bakterie, które wywołują różne rodzaje schorzeń, z różnymi objawami. Najbardziej znana i zdecydowanie najczęstsza infekcja chlamydią dotyka narządów moczowo-płciowych (chlamydioza genitalna). Ta przenoszona drogą płciową choroba weneryczna wywołana przez chlamydię dotyka w równym stopniu kobiety i mężczyzn.

Ponadto niektóre chlamydie atakują oczy, płuca, a w ciężkich przypadkach także inne narządy.

W sumie istnieją trzy typy chlamydii, które wywołują choroby u ludzi:

• Chlamydia trachomatis,
• Chlamydia (Chlamydophila) psittaci,
• Chlamydia (Chlamydophila) pneumoniae.

Objawy chlamydiozy wywołanej przez Chlamydia trachomatis

Istnieje kilka podgrup (serotypów) bakterii Chlamydia trachomatis, które wywołują różne choroby.

• Jaglica: objawy chlamydiozy w oczach; wywoływana przez serotypy od A do C.
• Zakażenia narządów moczowo-płciowych (zakażenia urogenitalne), zapalenie spojówek: wywołane przez serotypy od D do K.
• Ziarnica weneryczna pachwin (Lymphogranuloma venereum): choroba weneryczna; wywoływana przez serotypy chlamydia L1 do L3

Oprócz specyficznych objawów, podobnie jak w przypadku wielu innych infekcji, istnieje możliwość wystąpienia objawów grypopodobnych, takich jak gorączka, ból głowy i bóle kończyn. Dodatkowo niektórzy pacjenci z chlamydiozą skarżą się na zmęczenie i osłabienie w ciągu dnia.

Jaglica

Do pierwszego zakażenia Chlamydia trachomatis serotyp A-C dochodzi zwykle w dzieciństwie. Najpierw wywołuje ona ostre zapalenie spojówek. Część białych krwinek gromadzi się na spojówce, w postaci małych ziarenek (pęcherzyków).

W złych warunkach higienicznych chorzy wielokrotnie ulegają ponownemu zakażeniu chlamydią. Dodatkowo istnieje ryzyko, że inne bakterie „skorzystają” na zakażeniu (superinfekcja). Oba te czynniki prowadzą do powiększania się pęcherzyków i tworzenia się tzw. ziarniniaków.

Przewlekły stan zapalny powoduje, że wewnętrzna błona śluzowa powiek kurczy się i bliznowacieje. W rezultacie brzegi powiek wybrzuszają się do wewnątrz wraz z rzęsami i poprzez mikrourazy podrażniają rogówkę oka (trichiasis). Rogówka ulega zapaleniu (keratitis) i staje się coraz bardziej mętna. Bez leczenia istnieje ryzyko, że w skrajnych przypadkach może dojść do ślepoty.

Objawy chlamydiozy układu moczowo-płciowego u mężczyzn

Serotypy chlamydia od D do K wywołują infekcje układu moczowo-płciowego. Pierwsze objawy zakażenia chlamydią narządów moczowo-płciowych u mężczyzn dotyczą zwykle cewki moczowej; dochodzi do jej zapalenia (zapalenie cewki moczowej). Pacjent odczuwa uczucie ucisku i bolesnego pieczenia podczas oddawania moczu. Chlamydia może powodować wyciek ropny z cewki moczowej.

Czasami zarazki przedostają się do prostaty, jąder i najądrzy, w wyniku czego rozwija się zapalenie prostaty (prostatitis), jąder (orchitis) lub najądrzy (epidididymitis). Możliwymi konsekwencjami są ból i bezpłodność (sterylność).

Wielu zarażonych mężczyzn nie wykazuje jednak żadnych objawów chlamydiozy. Lekarze mówią wtedy o infekcji bezobjawowej.

Objawy chlamydiozy układu moczowo-płciowego u kobiet

U kobiet zakażenie Chlamydia trachomatis D-K prowadzi zwykle do zapalenia szyjki macicy lub cewki moczowej. Możliwym objawem chlamydiozy w zapaleniu szyjki macicy jest śluzowo-ropna, często silnie cuchnąca wydzielina. Zapaleniu cewki moczowej często towarzyszy częste oddawanie moczu, ból lub problemy z oddawaniem moczu.

Jednak większość kobiet z zapaleniem szyjki macicy lub cewki moczowej związanym z chlamydiami nie ma żadnych objawów. Infekcja chlamydią pozostaje wtedy często niezauważona przez lata i nie jest leczona. Zwiększa się wtedy ryzyko dalszej infekcji. Jeśli bakterie nadal będą się namnażać, stan zapalny rozprzestrzeni się na wyściółkę macicy, jajowody i jajniki.

Lekarze mówią też o zapaleniu narządów miednicy mniejszej (pelvic inflammatory disease – PID). Także tutaj wiele kobiet dotkniętych tą chorobą nie ma żadnych objawów chlamydiozy. Inne skarżą się na ból w dole brzucha, nietypowe upławy, krwawienie w środku cyklu lub po stosunku seksualnym.

W ciężkich przypadkach istnieje ryzyko poważnych, długotrwałych konsekwencji. Należą do nich przewlekłe bóle podbrzusza i niepłodność. Ponadto w przypadku ciąży istnieje zwiększone ryzyko zagnieżdżenia się zapłodnionej komórki jajowej poza macicą (ciąża pozamaciczna).

U niektórych kobiet choroba zapalna miednicy rozprzestrzenia się na otrzewną (zapalenie otrzewnej). Czasami dochodzi do zapalenia torebki wątroby (zapalenie tkanki okołowątrobowej, zespół Fitza-Hugha i Curtisa). Możliwymi objawami chlamydiozy w tym przypadku są:

• gorączka i zmęczenie,
• prawostronny ból w górnej części brzucha,
• ból wątroby przy ucisku.

Ból czasami promieniuje do prawego barku. Niekiedy stan zapalny rozprzestrzenia się również na sąsiadujące tkanki wyrostka robaczkowego (naciek okołowyrostkowy).

Objawy chlamydii u mężczyzn i kobiet

Chlamydia dostaje się również do odbytu i gardła mężczyzn i kobiet poprzez seks analny i oralny. Tam bakterie wywołują stan zapalny. Wiele osób dotkniętych tą chorobą nie zauważa zapalenia odbytnicy (proctitis), ponieważ nie występują u nich żadne objawy. Inne zakażone osoby skarżą się na objawy chlamydii, takie jak swędzenie w okolicy odbytu i krwawe stolce.

Zapalenie gardła związane z chlamydią charakteryzuje się zaczerwienionym gardłem, bólem gardła i bolesnym przełykaniem. Ponadto zarazki te czasami atakują oczy i powodują w nich zapalenie spojówek.

Objawy chlamydii u kobiet w ciąży i noworodków

Zakażenie Chlamydia trachomatis w czasie ciąży ma takie same konsekwencje jak u kobiet niebędących w ciąży. Obejmują one zapalenie szyjki macicy lub wyściółki macicy. Zwiększa to ryzyko przedwczesnego porodu, przedwczesnego pęknięcia błon płodowych i innych komplikacji ciążowych.

Istnieje również ryzyko, że bakterie te zostaną przekazane dziecku podczas porodu. Ryzyko tego zdarzenia wynosi od 50 do 70 procent. Typowym objawem chlamydii u noworodka jest zwykle zapalenie spojówek, rzadziej zapalenie ucha środkowego. Jeśli płyn z pochwy dostanie się do dróg oddechowych dziecka, istnieje ryzyko ciężkiego zapalenia płuc.

W połogu u niektórych zarażonych matek dochodzi do zapalenia błony śluzowej macicy (poporodowe zapalenie macicy).

Ziarnica weneryczna pachwin (Lymphogranuloma venereum)

Ta choroba weneryczna jest wywoływana przez Chlamydia trachomatis serotypów od L1 do L3. Zaczyna się od bezbolesnych małych pęcherzyków, a następnie powierzchownych owrzodzeń skóry na zainfekowanych częściach ciała, najczęściej w okolicach intymnych. Po około dziesięciu do trzydziestu dniach okoliczne węzły chłonne (okolice pachwiny) boleśnie puchną. Skóra często przybiera kolor niebiesko-czerwony.

W niektórych przypadkach węzły chłonne pękają i wypływa z nich ropa. W miarę leczenia się infekcji dochodzi do bliznowacenia tkanki łącznej. Dodatkowo dochodzi niekiedy do zablokowania naczyń limfatycznych. Limfa nie jest już wtedy prawidłowo odprowadzana i dochodzi do zastoju limfy. Narządy płciowe ulegają znacznemu powiększeniu (słoniowacizna).

Ogólne objawy chlamydii w tej chorobie to gorączka, ból głowy, bóle mięśni i stawów.

Stosunek analny prowadzi do zakażenia odbytu. Dolne partie jelita ulegają zapaleniu (proctosigmoiditis). Osoba dotknięta chorobą ma śluzowo-krwawe upławy, skurcze podczas wypróżniania (tenesmus) i gorączkę. W niektórych przypadkach w okolicy odbytu tworzą się ropnie i przetoki. Po wygojeniu często dochodzi do powstania bliznowatych zwężeń w odbytnicy.

Objawy Chlamydia psittaci

Chlamydia psittaci wywołuje chorobę zwaną ornitozą (ptasia choroba). Objawia się ona jako infekcja grypopodobna lub jako atypowe zapalenie płuc. Atypowe zapalenie płuc to zapalenie płuc, które nie jest wywołane przez najczęstszy w tym przypadku patogen (paciorkowce).

Ważnymi objawami zakażenia Chlamydia psittaci są bóle kończyn, dreszcze i gorączka około 39 stopni Celsjusza. Oprócz tego na początku pojawia się suchy, drażniący kaszel. W późniejszym okresie kaszlowi towarzyszy niewielka ilość plwociny.

W ciężkich przypadkach, zakażenie chlamydią rozprzestrzenia się na inne organy, na przykład na mięsień sercowy. Prowadzi to do zapalenia mięśnia sercowego (myocarditis).

U niektórych osób zakażonych Chlamydia psittaci nie występują w ogóle objawy choroby.

Objawy chlamydiozy wywołanej przez Chlamydia pneumoniae

Bakteria Chlamydia pneumoniae atakuje drogi oddechowe i wywołuje w nich stan zapalny. Wywołuje na przykład zapalenie zatok (sinusitis), gardła czy oskrzeli. Czasami zakażenie chlamydią prowadzi do atypowego zapalenia płuc.

W zależności od lokalizacji zapalenia pojawiają się następujące objawy chlamydiozy:

• ból gardła,
• trudności z połykaniem,
• ból w klatce piersiowej,
• ból głowy,
• gorączka,
• kaszel.

Jak leczy się zakażenie chlamydią?

Infekcja chlamydią może być leczona antybiotykami. Bardzo często stosowana jest substancja czynna doksycyklina. Ten przedstawiciel tetracyklin blokuje wzrost chlamydii. Inne antybiotyki, które są używane w leczeniu chlamydii, to azytromycyna, erytromycyna i ofloksacyna.

Wybór antybiotyków na chlamydię i ich dawkowanie zależą m.in. od konkretnego schorzenia (jaglica, zakażenie układu moczowo-płciowego itp.). W przypadku kobiet brane jest pod uwagę to, czy są w ciąży i czy karmią piersią. Ponadto, planując terapię, lekarz zwraca uwagę na możliwe dodatkowe infekcje.

Nie istnieje możliwość samowyleczenia się z zakażenia chlamydią – zawsze konieczna jest terapia prowadzona przez lekarza.

Leczenie zakażenia Chlamydia trachomatis

Leczenie chlamydiozy w przypadku tego typu patogenu zależy głównie od konkretnego schorzenia.

Osobom, które są zarażone chlamydią, ale nie wykazują żadnych objawów, podaje się zazwyczaj doksycyklinę: osoba zarażona przyjmuje 100 miligramów antybiotyku dwa razy dziennie, przez siedem dni. W niektórych przypadkach możliwe jest zastosowanie pojedynczej dawki 1,5 grama azytromycyny, jako terapii alternatywnej.

Leczenie chlamydii w zapaleniu układu moczowo-płciowego

Ostre zapalenie cewki moczowej wywołane przez chlamydie u mężczyzn i nieciężarnych kobiet również najlepiej leczyć doksycykliną (100 miligramów dwa razy dziennie, przez siedem dni). To samo dotyczy zwykle ostrego zapalenia gruczołu krokowego i szyjki macicy wywoływanego przez chlamydie.

U mężczyzn takie leczenie chlamydii jest czasem przedłużane do 14 dni, jeśli zapalenie rozprzestrzeniło się na pęcherzyki nasienne lub najądrza.

Jeśli zapalenie rozprzestrzeniło się na jajowody lub jajniki u kobiet, nazywamy to zapaleniem narządów miednicy mniejszej (pelvic inflammatory disease – PID). W tym przypadku lekarz przepisuje skojarzoną terapię chlamydii składającą się z kilku antybiotyków (ceftriakson, doksycyklina, metronidazol). Czas trwania leczenia, w zależności od przebiegu choroby, wynosi od jednego do dwóch tygodni.

We wszystkich zakażeniach układu moczowo-płciowego chlamydiami należy leczyć także partnera seksualnego pacjenta. Zapobiega to wielokrotnemu, wzajemnemu zarażaniu się chlamydią przez pary.

Leczenie chlamydii w ziarnicy wenerycznej pachwin (lymphogranuloma venereum)

Ziarnica weneryczna pachwin jest zwykle leczona doksycykliną. Pacjenci przyjmują 100 miligramów antybiotyku dwa razy dziennie, przez okres 21 dni.

Alternatywą jest terapia chlamydii z zastosowaniem azytromycyny (jednorazowo) lub erytromycyny (przez 14 dni). Antybiotyki te są jednak uważane za leki drugiego wyboru.

Leczenie chlamydii w czasie ciąży i karmienia piersią

Jeśli kobiety w ciąży lub karmiące piersią cierpią z powodu zakażenia chlamydią narządów płciowych, lekarz z reguły przepisuje jej azytromycynę. Pacjentka przyjmuje wtedy pojedynczą dawkę antybiotyku.

Alternatywnie do leczenia chlamydii lekarz przepisuje erytromycynę. Antybiotyk ten musi być przyjmowany przez jeden do dwóch tygodni, w zależności od jego dawki.

Partner seksualny pacjentki również musi zostać przebadany na obecność chlamydii i poddany leczeniu.

Leczenie chlamydii u noworodków

Dzieciom, które zaraziły się Chlamydia trachomatis od zakażonej matki podczas porodu, zwykle podaje się erytromycynę przez 14 dni.

Alternatywnie leczenie chlamydii u noworodków odbywa się za pomocą azytromycyny. Czasami wystarczy jedna dawka. W innych przypadkach antybiotyk podawany jest przez trzy dni.

Leczenie chlamydii w zapaleniu odbytnicy lub gardła

Najpopularniejszym sposobem leczenia chlamydii w przypadku zapalenia odbytu (proctitis) lub gardła (pharyngitis) jest podawanie choremu doksycykliny. Przez siedem dni pacjenci przyjmują 100 miligramów antybiotyku, dwa razy dziennie. Alternatywnie stosuje się antybiotyk azytromycynę.

Jeśli pacjenci cierpią również na chorobę przenoszoną drogą płciową – rzeżączkę (gonorrhoea), lekarz wybiera terapię łączoną i przepisuje dwa antybiotyki: ceftriakson i azytromycynę.

Chlamydia – leczenie infekcji oczu

Przewlekłe zapalenie spojówek i rogówki wywołane przez serotypy od A do C Chlamydia trachomatis nazywane jest jaglicą. Terapia chlamydii polega tu zwykle na jednorazowym zażyciu 1,5 grama azytromycyny. Alternatywnie lekarz przepisuje antybiotyk do stosowania miejscowego (np. w postaci maści) przez kilka dni.

Zapalenie spojówek wywołane przez chlamydie serotypów od D do K jest również leczone pojedynczą dawką 1,5 grama azytromycyny. Istnieją również inne opcje terapii chlamydii, na przykład małe dawki azytromycyny lub doksycykliny, a ich podawanie odbywa się przez kilka dni. Alternatywą jest miejscowe leczenie azytromycyną.

Leczenie chlamydii w przypadku innych patogenów

Leczenie chlamydii w przypadku zakażenia Chlamydia psittaci lub Chlamydia pneumoniae składa się zazwyczaj z doksycykliny: pacjenci przyjmują antybiotyk przez 10 do 21 dni.

Alternatywnymi metodami leczenia są na przykład erytromycyna lub azytromycyna.

Leczenie chlamydii: dodatkowe porady

W zależności od konkretnego schorzenia, leczenie antybiotykowe chlamydii może być wspomagane innymi środkami.

Na przykład w przypadku zakażenia chlamydiami układu moczowo-płciowego i ziarnicy wenerycznej pachwin (Lymphogranuloma venereum) lekarze zalecają powstrzymanie się od stosunków płciowych w trakcie leczenia.

Szczególnie w przypadku ciężkich zakażeń układu moczowo-płciowego lekarz zaleca odpoczynek i leżenie w łóżku przez jakiś czas – jako uzupełnienie terapii antybiotykowej.

Wywołane chlamydią objawy zapalenia najądrzy lub jąder mogą być często złagodzone poprzez uniesienie jąder. Do tego celu nadaje się na przykład „podkładka pod jądra” wykonana ze zwiniętego ręcznika. Wskazane jest także chłodzenie jąder, na przykład zimnymi, wilgotnymi okładami.

W przypadku zapalenia cewki moczowej wywołanego przez chlamydię zaleca się dużo pić. Szczególnie wskazane są łagodnie odkażające herbatki, np. z korzenia głogu, mącznicy lekarskiej czy liści brzozy.

Jak można wykryć zakażenie chlamydią?

Jeśli podejrzewasz, że twoje narządy moczowe lub płciowe są zakażone chlamydią, skonsultuj się z lekarzem. W przypadku mężczyzn właściwymi osobami do rozmowy są urolodzy, a w przypadku kobiet – ginekolodzy. Dermatolog także jest odpowiednim specjalistą w zakresie chorób skóry i chorób przenoszonych drogą płciową.

W przypadku choroby układu oddechowego związanej z chlamydią (np. zapalenia płuc) pierwszą osobą, do której należy się zgłosić, jest lekarz rodzinny. W przypadku infekcji chlamydiami oczu sensowne jest skonsultowanie się z okulistą.

Historia medyczna (anamneza)

Lekarz najpierw porozmawia z tobą i zbierze twój wywiad medyczny. Na przykład zapyta o typowe objawy i wszelkie wcześniejsze choroby. Jeśli podejrzewa się zakażenie chlamydią w okolicach narządów płciowych, ważne są również informacje o twoich zwyczajach seksualnych. Możliwe pytania lekarza to:

• Czy zauważyłeś jakąś niezwykłą wydzielinę z cewki moczowej/pochwy? Jeśli tak, to jak to wygląda?
• Czy odczuwasz ból lub pieczenie podczas oddawania moczu?
• Czy cierpisz z powodu swędzenia w okolicach intymnych, zwłaszcza wokół odbytu?
• Czy często zmieniasz partnerów seksualnych?
• Czy ostatnio miałeś stosunek seksualny bez zabezpieczenia?
• Czy masz jakieś inne bóle, np. w okolicy brzucha lub miednicy?
• Czy zauważyłeś jakiś obrzęk w okolicy jąder lub pachwin?

Jeśli dodatkowo cierpisz na ból gardła i ból przy przełykaniu, mogłeś zarazić się chlamydią poprzez seks oralny. Odpowiadaj otwarcie na pytania lekarza, nawet jeśli może to być dla ciebie niekomfortowe. Jest to jedyny sposób, by poznać dokładną przyczynę twoich objawów.

Jaglica występuje głównie w krajach tropikalnych. Dlatego też, jeśli masz ból lub zaczerwienienie oczu, zostaniesz zapytany o odbyte ostatnio podróże.

Jeśli masz problemy z oddychaniem, lekarz zapyta o dokładne objawy i kontakt z ptakami:

• Czy masz kaszel? Jest kaszel suchy czy mokry?
• Czy cierpisz na dreszcze lub gorączkę?
• Czy czujesz się zmęczony?
• Czy pracujesz z ptakami lub je hodujesz?

Badanie fizykalne

Po szczegółowych pytaniach następuje badanie fizykalne. Jeśli występują dolegliwości ze strony układu moczowo-płciowego, lekarz zbada narządy płciowe i odbyt. U kobiet ginekolog zbada pochwę i szyjkę macicy. Lekarz będzie również badał palpacyjnie okoliczne węzły chłonne.

Lekarz będzie też oklepywał, badał palpacyjnie i osłuchiwał brzuch. Zapalenie wewnętrznych żeńskich narządów rozrodczych może być czasem wyczuwalne przez lekarza jako obrzęk pod ścianą brzuszną. Jeśli naciska się na prawą, górną część brzucha, ostre bóle wskazują na zakażenie chlamydią błony włóknistej wątroby.

Aby wykryć chlamydialną infekcję dróg oddechowych, lekarz opukuje płuca i używa stetoskopu do oceny stanu dróg oddechowych (osłuchiwanie). Jeśli występują problemy z gardłem i przełykaniem, zaczerwienione gardło często wskazuje na stan zapalny błony śluzowej (zapalenie gardła).

Jeśli podejrzewa się zakażenie chlamydią oka, lekarz dokładnie je zbada pod kątem zaczerwienienia lub wywiniętych do wewnątrz powiek (entropion).

Procedury obrazowania medycznego

Badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa (CT) czy ultrasonografia (USG), zazwyczaj nie są konieczne w przypadku zakażenia chlamydią.

Zdarza się jednak, zwłaszcza u kobiet, że bakterie chlamydia trachomatis przenikają do jamy brzusznej. Lekarz rozpoznaje na obrazie USG ropnie lub inne obrzęki spowodowane zapaleniem jajowodów i jajników (adnexitis).

W przypadku zakażenia chlamydiami otrzewnej i błony włóknistej wątroby (perihepatitis) w jamie brzusznej może zbierać się płyn. Można to wykryć w badaniach obrazowych.

Test na chlamydię

Istnieją różne rodzaje testów na chlamydię. Metody bezpośrednie mają na celu wykrycie samego patogenu w próbce materiału pobranego od pacjenta. W metodach pośrednich poszukuje się we krwi przeciwciał przeciwko chlamydii. Chociaż samodzielne przeprowadzanie testów na chlamydię jest dostępne nawet online, to ostateczna diagnoza zakażenia chlamydią należy do lekarza.

Test na chlamydię: bezpośrednie wykrywanie bakterii

Test na chlamydię polegający na bezpośrednim wykrywaniu bakterii służy do sprawdzenia, czy istnieje podejrzenie zakażenia i do potwierdzenia diagnozy. Istnieją bardzo różne procedury testowe, które różnią się pod względem znaczenia i możliwości ich zastosowania.

Na przykład do wykrywania chlamydii używany jest wymaz pobrany przez lekarza z błony śluzowej szyjki macicy, cewki moczowej lub odbytnicy. Istnieje również test na obecność chlamydii w moczu. Ten test na chlamydię jest szczególnie odpowiedni dla mężczyzn, aby wykryć u nich infekcję układu moczowo-płciowego.

W przypadku infekcji oka badane są wydzieliny oka.

W przypadku infekcji dróg oddechowych jako próbki laboratoryjne służą tkanki (biopsja) i śluz z zainfekowanych części płuc. Uzyskuje się je za pomocą bronchoskopii. Plwocina lub wypłuczyny z gardła są również odpowiednimi próbkami do testów na chlamydię.

Aby wykryć chlamydię w materiale próbki, patogeny są hodowane w kulturze komórkowej. Jest to jednak czasami trudne i ze względów bezpieczeństwa możliwe jedynie w specjalistycznych laboratoriach.

Alternatywnie można wykryć pewne strukturalne składniki bakterii, na przykład ich charakterystyczne białka, znajdujące się na powierzchni zarazków. Niektóre szybkie testy na chlamydię są również oparte na takich testach antygenowych.

Inną możliwością jest wykrycie genomu chlamydii w materiale pobranej próbki. W tym celu zwykle przeprowadza się tzw. testy amplifikacji kwasów nukleinowych (Nucleic Acid Amplification Test – NAAT). Dziś są one uważane za najlepszą metodę diagnozowania chlamydii.

Test na obecność chlamydii: wykrywanie przeciwciał

Układ odpornościowy reaguje na zakażenie chlamydią, wytwarzając specyficzne przeciwciała. Czasami jednak mija kilka tygodni, zanim można je wykryć we krwi pacjenta. Taki serologiczny test na chlamydię nie jest zatem odpowiedni do wykrywania ostrej infekcji.

Jeśli jednak w przypadku chlamydii genitalnej zarazki przemieszczają się i zakażają narządy miednicy lub jamy brzusznej, często nie można ich już wykryć, na przykład w wymazach z szyjki macicy czy cewki moczowej. W takich przypadkach jednak często można znaleźć we krwi przeciwciała przeciwko chlamydii.

Test serologiczny na chlamydię ma więc sens przede wszystkim w przypadku wstępującego zakażenia chlamydią. Lekarz pobiera też próbkę krwi i bada ją na obecność przeciwciał chlamydii, by ustalić przyczynę ewentualnie występującej niepłodności. Dzieje się tak dlatego, że późną konsekwencją zakażenia chlamydią jest właśnie niepłodność.

Chlamydia: testuj także twoich partnerów seksualnych

Ważne jest, aby wszyscy partnerzy seksualni z ostatnich sześciu miesięcy również poddali się badaniom i leczeniu. Nawet jeśli nie mają żadnych objawów, istnieje możliwość, że są zarażeni chlamydią. Jeśli tylko ty jesteś leczony, nadal istnieje ryzyko ponownego zarażenia twojego partnera seksualnego po zakończeniu leczenia.

Zakażenie chlamydią: przebieg choroby i rokowanie

Przy odpowiednio szybkim i konsekwentnym leczeniu zakażenie chlamydią zazwyczaj ustępuje bez konsekwencji. Jednak wiele zakażeń chlamydią pozostaje początkowo niewykrytych, ponieważ nie wywołują one prawie żadnych objawów. Jest to szczególnie trafne w przypadku związanych z chlamydią chorób przenoszonych drogą płciową. Osoby zakażone w ten sposób są nieświadomym źródłem zakażenia dla wszystkich swoich partnerów seksualnych.

Chlamydia: powikłania

Nieleczone zakażenie chlamydią może przejść w stan przewlekły i spowodować liczne powikłania.

Niepłodność i ciąża pozamaciczna

Infekcja układu moczowo-płciowego niekiedy rozprzestrzenia się w organizmie. W przypadku mężczyzn skutkuje to na przykład zapaleniem jąder i najądrzy. Nieleczeni pacjenci są narażeni na ryzyko bezpłodności.

W przypadku kobiet zakażenie chlamydiami układu moczowo-płciowego rozprzestrzenia się do miednicy i prowadzi do zapalenia jajowodów i jajników. W rezultacie czasem dochodzi do ich zrastania i zbliznowacenia. Zwiększa to ryzyko niepłodności i ciąży pozamacicznej, takiej jak ciąża jajowodowa lub brzuszna.

Co więcej, w niektórych przypadkach stan zapalny rozprzestrzenia się na otrzewną i błonę włóknistą wątroby (zapalenie tkanki okołowątrobowej, zespół Fitza-Hugha i Curtisa). Również w tym przypadku konsekwencją są zrosty.

Reaktywne zapalenie stawów (dawniej: zespół Reitera)

W rzadkich przypadkach zapalenie cewki moczowej wywołane przez Chlamydia trachomatis prowadzi do reaktywnego zapalenia stawów. Ta forma zapalenia stawów była kiedyś nazywana chorobą Reitera lub zespołem Reitera. Ze względów historycznych terminy te zostały jednak porzucone, ponieważ niemiecki lekarz Hans Reiter (1881–1969) brał udział w zbrodniach wojennych II wojny światowej. Reaktywne zapalenie stawów występuje głównie u mężczyzn.

U większości pacjentów występują trzy objawy (dawniej nazywane triadą Reitera): 

• nokokowe zapalenie cewki moczowej, 
• bolesne zapalenie stawów (kolanowych, skokowych itp.), 
• ropne zapalenie spojówek.

Innymi możliwymi objawami są wysypki skórne, np. w okolicach genitaliów, na błonie śluzowej jamy ustnej czy podeszwach stóp. Możliwe są również powikłania, takie jak zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie opłucnej czy zapalenie aorty.

Dalsze komplikacje związane z chlamydią

W skomplikowanych przypadkach infekcja Chlamydia psittaci powoduje np. zapalenie mięśnia sercowego, osierdzia i wewnętrznej wyściółki serca (myo-, peri- i endocarditis). U niektórych pacjentów dochodzi do zapalenia żył powierzchownych z tworzeniem się skrzepów krwi (tromboflebitis). W procesy zapalne powstałe w wyniku zakażenia Chlamydia psittaci zaangażowany jest czasem także ośrodkowy układ nerwowy.

Bardzo rzadko zakażenie Chlamydia pneumoniae prowadzi do zapalenia mięśnia sercowego i wsierdzia. Powikłania, takie jak bolesne guzkowe zaczerwienienie skóry (rumień guzowaty), reaktywne zapalenie stawów czy zapalenie nerwów rdzenia kręgowego lub zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych obserwuje się tylko sporadycznie.

Zakażenie chlamydiami u noworodków

Około 50 do 70 procent zakażonych ciężarnych kobiet przenosi chlamydię na dziecko podczas porodu pochwowego. W rezultacie u noworodka zwykle rozwija się zapalenie spojówek lub zapalenie płuc. Temu ostatniemu często towarzyszy zapalenie ucha środkowego.

Zapobieganie chlamydii

Aby zapobiec zakażeniu chlamydią przenoszoną drogą płciową, powinieneś zawsze używać prezerwatywy podczas stosunków seksualnych. Dotyczy to zarówno stosunku waginalnego, jak i analnego. Aby uchronić się przed zakażeniem, powinieneś też używać prezerwatywy lub koferdamu (potocznie ślinochron) podczas seksu oralnego.

Zapalenie spojówek wywołane przez Chlamydia trachomatis (jaglica) jest najczęstszą chorobą oczu na świecie i drugą co do częstości przyczyną ślepoty. Jest ona szczególnie rozpowszechniona w krajach o niskim standardzie higieny. Każdy, kto podróżuje do takich krajów, powinien więc zwracać szczególną uwagę na higienę.

Nie ma specjalnych środków zapobiegawczych dla Chlamydia pneumoniae. Osoby z grup ryzyka, takie jak osoby przewlekle chore, starsze lub z obniżoną odpornością, powinny unikać kontaktu z osobami zakażonymi.

Aby uniknąć zarażenia się ornitozą, powinieneś unikać kontaktu z ptakami zarażonymi lub podejrzanymi o zarażenie Chlamydia psittaci. Odzież ochronna, ochrona ust i nosa zapewniają ochronę przed zakażeniem. Dzieje się tak dlatego, że chlamydia przenosi się już tylko poprzez sam kontakt z zanieczyszczonym kurzem.

Pytania i odpowiedzi

Czy zakażenie chlamydią jest bardzo niebezpieczne?

Zakażenie chlamydią jest jedną z najczęstszych infekcji przenoszonych drogą płciową na świecie. Zakażenie to może nieść daleko idące problemy zdrowotne, szczególnie dla kobiet. W ich wypadku skutkiem może być niepłodność.

Jak długo infekcja chlamydią może pozostać niewykryta?

Chlamydia może pozostać niewykryta w szyjce macicy przez kilka miesięcy, a w jajowodach przez wiele lat. U około ośmiu na dziesięć kobiet i u pięciu na dziesięciu mężczyzn infekcje przebiegają bezobjawowo.

Czy chlamydia może ustąpić samoistnie?

Chlamydia jest najczęstszym, bezobjawowym zakażeniem przenoszonym drogą płciową (STD). Nie wiadomo jednak, jak często chlamydia leczy się samoistnie. Badanie z 1979 roku (McCormack, 1979, NEJM) wykazało spontaniczną remisję na poziomie ok. 50% po upływie jednego roku.

Czy można zarazić się chlamydią w publicznych toaletach?

Jeśli nie ma bezpośredniego kontaktu z błonami śluzowymi lub płynami ustrojowymi, ryzyko przeniesienia chlamydii jest niewielkie. Zarażenie się chlamydią w publicznych toaletach lub przez wspólne ręczniki jest raczej mało prawdopodobne.

W jaki sposób mężczyźni zarażają się chlamydią?

Chlamydia jest przenoszona najczęściej podczas stosunków seksualnych odbywanych bez zabezpieczenia, gdy partnerka seksualna jest już zakażona. Przeniesienie płynów ustrojowych lub kontakt z zakażonymi błonami śluzowymi może prowadzić do przekazania choroby.

Dlaczego chlamydia nie ustępuje?

Bakterie chlamydii mogą być leczone antybiotykami, ale taka terapia jest długa i kosztowna. Ponieważ w wyniku leczenia antybiotykami bakteria często przechodzi w stan przetrwalnikowy, nie da się jej już leczyć farmakologicznie.

Czy można zarazić się chlamydią przez pocałunek?

Możliwość przenoszenia się poprzez pocałunek dotyczy nie tylko gonokoków, ale także chlamydii i patogenów wywołujących kiłę. Nawet jeśli tylko się całujemy, możemy zakazić się chorobą przenoszoną drogą płciową.

Jak zauważyć, że mężczyzna ma chlamydię?

U mężczyzn bakterie kolonizują najpierw błonę śluzową cewki moczowej i wywołują tam infekcję z następującymi objawami towarzyszącymi: nieproporcjonalnie silne parcie na mocz, utrudnione oddawanie moczu z pieczeniem i swędzeniem.

Jak szybko można wykryć chlamydię?

Chlamydia może być wykryta już po kilku dniach od zakażenia. Dzieje się tak dlatego, że specjalna procedura testowa bezpośrednio wykrywa materiał genetyczny patogenu i nie trzeba czekać na wytworzenie się przeciwciał, jak to ma miejsce w przypadku niektórych innych testów na chlamydię.

Jaki procent ludzi ma chlamydię?

ECDC (European Centre for Disease Prevention and Control) podaje, że zachorowalność u mężczyzn wynosi 25,7 przypadków na 100 000, a u kobiet 9,2 przypadków na 100 000. Podobnie jak w przypadku chlamydii, zakażenia występują głównie u młodych ludzi: 41 procent z nich było w wieku od 15 do 24 lat.

Co chroni przed zakażeniem chlamydią?

Nie ma całkowitej ochrony przed zakażeniem chlamydią. Używanie prezerwatyw może jednak znacznie zmniejszyć ryzyko zakażenia. Podczas seksu oralnego należy również unikać kontaktu z zakażonymi błonami śluzowymi. W tym celu można też używać prezerwatyw lub ślinochronów.

Czy samodzielnie przetestować się na chlamydię?

Pieczenie i ropna wydzielina w okolicach narządów płciowych mogą być objawami zakażenia chlamydią. Jest to jedna z przyczyn niepłodności. Pewność może dać samodzielnie przeprowadzony test. Możesz wykonać taki test poprzez pobranie wymazu z szyjki macicy lub poprzez badanie moczu przy użyciu patyczka testowego.

Jak wiarygodny jest szybki test na chlamydię?

Wiarygodność szybkich testów na chlamydię jest z reguły bardzo wysoka (czułość diagnostyczna 85,7% i swoistość diagnostyczna 98,3%) i mogą one być użyte do wiarygodnego określenia, czy występuje zakażenie chorobą przenoszoną drogą płciową – chlamydią.

Przeczytaj także o:

Białkomocz – co oznacza obecność białka w moczu?

Zapalenie jąder

Ból jąder

Badanie moczu – co wykrywa?

Bóle głowy w skroniach – przyczyny i leczenie

Ból w pachwinie

Zakażenia układu moczowego w ciąży. Badanie moczu i badanie krwi – ciąża.

Źródła

• Zarys klinicznej bakteriologii weterynaryjnej – redakcja naukowa Konrad Malicki, Marian Binek, wyd. SGGW, Warszawa 2004.
• Stephens RS, Myers G, Eppinger M, Bavoil PM (March 2009). „Divergence without difference: phylogenetics and taxonomy of Chlamydia resolved”. FEMS Immunol. Med. Microbiol. 55.
• Joseph, SJ; et al. (2015), „Chlamydiaceae genomics reveals interspecies admixture and the recent evolution of Chlamydia abortus infecting lower mammalian species and humans”, Genome Biol Evol, 7.