Czy wiesz, że wiele poważnych chorób można wykryć zanim pojawią się pierwsze objawy? To wszystko dzięki badaniom przesiewowym, które są niezwykle istotnym elementem profilaktyki zdrowotnej. Ale czym tak naprawdę są badania przesiewowe i dlaczego warto je wykonywać? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w naszym artykule.

Na czym polegają badania przesiewowe i jakich chorób dotyczą?

Badania przesiewowe to profilaktyczne badania przeprowadzane wśród osób niemających widocznych objawów danej choroby. Ich celem jest wczesne wykrycie choroby, jeszcze zanim pojawią się pierwsze dolegliwości. Dzięki temu istnieje większa szansa na skuteczne leczenie, uniknięcie poważnych powikłań, a nawet uniknięcie zachorowania poprzez np. zmianę stylu życia. W badaniach przesiewowych biorą udział zarówno osoby dorosłe, starsze oraz dotyczą one noworodków.

Badania przesiewowe noworodków

Jednym z najważniejszych programów badań przesiewowych jest program badań noworodków. W Polsce wykonywane są badania krwi włośniczkowej pobranej z piętki noworodka, które pozwalają na wykrycie wielu poważnych chorób wrodzonych.

Badania przesiewowe noworodków wykonuje się w 2-3 dobie życia:

• Wrodzona niedoczynność tarczycy – zaburzenie hormonalne, które może prowadzić do upośledzenia umysłowego, jeśli nie zostanie wcześnie zdiagnozowane.
• Test pulsoksymetryczny – polega na badaniu wysycenia krwi tlenem, co pozwala na wykrycie chorób układu sercowo-naczyniowego.
• Wrodzona wada metabolizmu biotyny – choroba powodująca poważne zaburzenia neurologiczne, skórne i metaboliczne.
• Fenylketonuria (PKU) – choroba genetyczna, która może prowadzić do ciężkiego upośledzenia umysłowego.
• Wrodzony przerost nadnerczy – choroba hormonalna, która może objawiać się wysokim ciśnieniem tętniczym, przyspieszonym wzrostem i przedwczesnym dojrzewaniem płciowym.
• Badanie przesiewowe w kierunku mukowiscydozy
• Przesiewowe badanie słuchu
• SMA – badanie sprawdza czy w organizmie dziecka nie rozwija się rdzeniowy zanik mięśni.

Dzięki wczesnemu wykryciu tych chorób i wykonaniu tych badań można szybko rozpocząć odpowiednie leczenie i zapobiec rozwojowi powikłań.

Skuteczność badań przesiewowych

Badania przesiewowe odgrywają istotną rolę w profilaktyce wielu chorób, w tym nowotworów. Jeśli chodzi o osoby dorosłe, badania przesiewowe powinny wykonywać szczególnie te osoby, które znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka rozwoju danej choroby, np. w bliskiej rodzinie występowały przypadki raka piersi. Badaniem przesiewowym w tym wypadku jest USG piersi lub mammografia. W raku szyjki macicy badaniem przesiewowym jest cytologia – każda kobieta w wieku rozrodczym powinna wykonywać je raz na 3 lata, a najlepiej raz w roku. Rak jelita grubego może być szybko wykryty przez kolonoskopię – Program badań przesiewowych dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego działa od 2000 roku i zakłada badania endoskopowe dla osób powyżej 50 roku życia.

Warto podkreślić, że badania przesiewowe nie są gwarancją zdrowia, ale są doskonałym narzędziem do wczesnego wykrycia choroby i zwiększenia szans na skuteczne leczenie. Dlatego tak ważne jest, aby regularnie korzystać z programów badań przesiewowych i zgłaszać się na badania kontrolne.