Brak miesiączki
Brak miesiączki nie zawsze musi świadczyć o ciąży. Nie można jednak lekceważyć tego problemu, ponieważ zaburzenia cyklu miesiączkowego i nieregularne miesiączki mogą sygnalizować poważne problemy zdrowotne. Przyczyny braku miesiączki mogą również tkwić w stresie lub nieodpowiedniej diecie. W tym artykule poznacz najczęstsze przyczyny braku miesiączki oraz metody ich leczenia.
Brak miesiączki – zakres normy
Prawidłowy cykl menstruacyjny u dojrzałej płciowo kobiety wynosi od 26 do 33 dni. Około 5-dniowe odchylenia w długości kolejnych cykli są uważane za normalne (np. raz cykl może trwać 26 dni, a innym razem 30 dni). Należy pamiętać o tym, że zdarzają się cykle bezowulacyjne (1-2 razy w roku), które mogą powodować brak okresu. Natomiast, jeśli miesiączka zawsze była regularna i pojawiała się tego samego dnia cyklu, a nagle przestała, powinniśmy zacząć się martwić. W takim przypadku jest to tzw. wtórny brak miesiączki (dotyczy około 4% kobiet w wieku rozrodczym), kiedy krwawienie nie pojawia się przez trzy kolejne cykle u kobiety, u której do tej pory było regularne lub odstępy między krwawieniami wynoszą 2-3 miesiące. W obu przypadkach należy skonsultować się z lekarzem.
Wyróżniamy również pierwotny brak miesiączki, kiedy krwawienie nie pojawia się u nastolatki po ukończeniu 16 roku życia. W takim przypadku najlepiej udać się do przychodni ginekologicznej dla nieletnich w celu wykluczenia wad rozwojowych pochwy i macicy oraz problemów genetycznych. Brak okresu sam w sobie nie jest uważany za chorobę, jednak sygnalizuje zaburzenie równowagi hormonalnej. Przyczyny tego zaburzenia mogą być różne – od niegroźnych związanych z trybem życia po poważne o podłożu chorobowym. Dlatego ważne jest poznanie wszystkich możliwych przyczyn.
Najczęstsze przyczyny braku miesiączki
Brak okresu u kobiety dojrzałej płciowo nie zawsze jest wynikiem zmian hormonalnych, takich jak ciąża, klimakterium czy choroba. Czynniki dietetyczne, takie jak częste jedzenie „śmieciowych” produktów lub drastyczne diety, mogą być bezpośrednią przyczyną braku miesiączki. Podobnie, nagłe przybranie na wadze również może powodować nieregularne cykle.
Najczęstsze przyczyny braku miesiączki mogą również obejmować intensywny wysiłek fizyczny, podróże (np. zmiany stref czasowych), sytuacje stresowe (np. zmiana pracy) oraz wyczerpanie organizmu (np. zbyt dużo obowiązków). Leki, takie jak antybiotyki przyjmowane podczas choroby, również mogą opóźnić cykl miesiączkowy.
Co zaburza cykl miesiączkowy?
Brak okresu wymaga skrupulatnej diagnozy, ponieważ może mieć wiele przyczyn, nie tylko związanych z fluktuacjami hormonów i stylem życia. Przyczyny braku miesiączki mogą obejmować:
- Choroby tarczycy
- Guzy jajników lub nadnerczy, które są hormonalnie aktywne
- Niewydolność ciałka żółtego
- Niedoczynność podwzgórzowo-przysadkowa spowodowana stresem, intensywnym wysiłkiem fizycznym lub odchudzaniem
- Zespół Ashermana (zrosty wewnątrzmaciczne)
- Cukrzycę
- Niektóre leki, takie jak przeciwdepresyjne, leki stosowane w leczeniu nadciśnienia, leki nasenne, kortykosteroidy i leki hormonalne.
Brak miesiączki – ciąża
Już 7-10 dni po zapłodnieniu można potwierdzić ciążę przy pomocy testu ciążowego, który należy wykonać w pierwszej kolejności. Są dostępne różne rodzaje testów, takie jak testy paskowe, strumieniowe i płytkowe, które polegają na wykrywaniu hormonu HCG w moczu, co świadczy o zapłodnieniu. Należy jednak pamiętać, że test ciążowy nie daje nam 100% pewności. Największą dokładność będzie miał przeprowadzony po dacie, kiedy miała rozpocząć się miesiączka. Jeśli pierwszy test ciążowy jest pozytywny, należy wykonać drugi, a po potwierdzeniu wyniku przez oba testy, należy udać się do lekarza ginekologa, który wykona badanie ginekologiczne, USG lub zleci badanie krwi w celu oznaczenia poziomu HCG, po czym potwierdzi ciążę.
Brak miesiączki – za dużo prolaktyny
Jeśli poza brakiem okresu walczysz z trądzikiem, nadmiernym owłosieniem, odczuwasz ból piersi (w tym mleczną wydzielinę) lub bóle głowy oraz zaburzenia widzenia, przyczyną tych objawów może być hiperprolaktynemia. Prolaktyna to hormon produkowany przez przysadkę mózgową, odpowiedzialny m.in. za produkcję mleka. Może również modyfikować działanie gruczołów, takich jak tarczyca i jajniki, które produkują hormony.
Poziom prolaktyny we krwi jest ciągle zmienny (np. jest większy w drugiej fazie cyklu miesiączkowego). Gdy jest zbyt wysoki, może to hamować owulację lub zaburzać cykl miesiączkowy. Nadprodukcja prolaktyny może być spowodowana przez guz przysadki, zwany gruczolakiem, lub stres. Często hiperprolaktynemia występuje u kobiet, które przez długi czas były narażone na silny stres emocjonalny i są bardziej wrażliwe na trudne sytuacje. Jednak przyczyna tego, dlaczego przysadka reaguje na stres zwiększając produkcję prolaktyny, nie jest jeszcze całkowicie zrozumiana. Jeśli podejrzewasz hiperprolaktynemię, skonsultuj się z lekarzem, który zleci odpowiednie badania, aby potwierdzić diagnozę i zaproponuje odpowiednie leczenie.
Brak miesiączki – zespół policystycznych jajników
Nadmierne owłosienie typu męskiego, łysienie związane z androgenami, trądzik, łojotok, trudności w utrzymaniu prawidłowej masy ciała, brak okresu lub bardzo skąpe i rzadkie krwawienia mogą być objawami zespołu policystycznych jajników (PCOS, Polycystic Ovary Syndrome).
Charakterystyczną cechą zespołu policystycznych jajników jest brak regularnej owulacji, co oznacza, że pęcherzyk Graafa nie rozwija się prawidłowo i nie prowadzi do uwolnienia komórki jajowej.
PCOS może prowadzić do trudności z zajściem w ciążę, jednak nie jest to jedyny powód, dla którego należy leczyć to schorzenie. Zespół policystycznych jajników zwiększa również ryzyko wystąpienia raka błony śluzowej macicy. Leczenie PCOS polega na zmniejszeniu stężenia hormonów androgenowych oraz regulacji cyklu miesiączkowego. Może w tym pomóc zmiana trybu życia i diety, co pozwoli na utrzymanie prawidłowej masy ciała oraz kontrolowanie poziomu insuliny we krwi.
Brak miesiączki – stres
Bodźce stresowe są powszechne we współczesnym świecie, zarówno w sferze prywatnej, jak i zawodowej. Stres przewlekły powoduje wzmożoną produkcję hormonów, takich jak kortyzol, które mogą hamować owulację i wpływać na długość cyklu. Praca w systemie zmianowym może również negatywnie wpływać na zdrowie, podnosząc ryzyko chorób serca i metabolicznych. Intensywny tryb życia, długie podróże oraz zmiana stref czasowych mogą zaburzać rytm dobowy i prowadzić do problemów ze snem. Melatonina, hormon regulujący rytm dobowy i sen, może pomóc w przypadku bezsenności.
Brak miesiączki – masa ciała
Zaburzenia hormonalne mogą mieć związek z zatrzymaniem miesiączki, dlatego ginekolog z pewnością zapyta Cię o wzrost, wagę i obliczy Twój indeks masy ciała (BMI). BMI poniżej 18,5 lub powyżej 35 może prowadzić do zatrzymania miesiączki. Hormony przysadki mózgowej, takie jak FSH i LH, oraz hormonopodobne substancje uwalniane przez tkankę tłuszczową mogą modyfikować funkcję endokrynologiczną jajników. Duża utrata tkanki tłuszczowej, np. w wyniku anoreksji, bulimii lub drastycznej diety odchudzającej, może prowadzić do wtórnego zaniku miesiączki. Nadwaga i otyłość również mogą powodować zaburzenia hormonalne, takie jak insulinooporność i brak owulacji.
Brak miesiączki – odstawienie pigułek antykoncepcyjnych
Stosowanie antykoncepcji hormonalnej (tabletek, zastrzyków lub wkładek wewnątrzmacicznych) pozwala na regulację długości cyklu menstruacyjnego. Jednak po jej odstawieniu, możliwe jest, że miesiączka zniknie, ponieważ organizm potrzebuje czasu na przywrócenie równowagi hormonalnej. Czas powrotu do normalnej płodności zależy od ilości hormonów zawartych w danym środku antykoncepcyjnym. Nowoczesne metody zawierają minimalną ilość hormonów, która jest wystarczająca do zahamowania owulacji. W takim przypadku, pierwszy cykl po odstawieniu antykoncepcji może przebiegać prawidłowo i umożliwić zajście w ciążę. Jeśli brak miesiączki trwa dwa miesiące po zaprzestaniu stosowania antykoncepcji, należy udać się do lekarza.
Brak miesiączki – menopauza
U Polek menopauza przypada między 45 a 55 rokiem życia. Jeśli objawy klimakterium, takie jak zaburzenia miesiączkowania, pojawiają się wcześniej, należy skontaktować się z ginekologiem, ponieważ jest to patologiczna sytuacja, która dotyka 1 na 100 kobiet poniżej 40. roku życia. Przyczyny przedwczesnego końca funkcji jajników mogą być genetyczne, autoimmunologiczne, infekcyjne lub związane z niską rezerwą komórek rozrodczych. Chemioterapia i radioterapia mogą również prowadzić do przedwczesnej menopauzy. Funkcje jajników mogą odzyskać się same, jednak w większości przypadków przedwczesna menopauza jest nieodwracalna.
Brak miesiączki – leczenie
Lekarz musi brać pod uwagę wiele czynników, aby zdiagnozować i zastosować odpowiednią metodę leczenia dla pacjentki. Wstępnie specjalista ocenia stan narządów płciowych za pomocą wywiadu i badań ginekologicznych, takich jak ultrasonografia, a także badań hormonów tarczycy. Często stosowana jest terapia hormonalna, podając pacjentce estrogeny lub progestageny. Jeśli leczenie farmakologiczne nie jest możliwe, lekarz może zalecić zabieg chirurgiczny. Ważne jest, aby kobiety z zaburzeniami tego rodzaju jak najszybciej zgłaszały się do lekarza, aby jak najszybciej znaleźć źródło problemu i zwiększyć szansę na jego rozwiązanie.
Przeczytaj także o: