Chrapanie
Chrapanie jest dość powszechnym zjawiskiem, które często jest bagatelizowane z powodu swojej wstydliwości i uważane za nieistotne. Osoby chrapiące nie zawsze są świadome swojego chrapania, a dźwięki wydawane podczas snu mogą znacząco obniżać jakość snu dla osób, które z nimi mieszkają. Co powoduje chrapanie i w jakich okolicznościach może być ono niebezpieczne dla zdrowia? Jakie metody leczenia chrapania warto rozważyć?
Czym jest chrapanie?
Chrapanie to powszechna dolegliwość, dotykająca ok. 45% populacji. Częściej występuje u osób między 45 a 60 rokiem życia oraz u mężczyzn. Chrapanie jest spowodowane wibracjami tkanek miękkich jamy ustnej i gardła podczas snu, kiedy napięcie mięśni zmniejsza się powodując zbliżenie ścian górnych dróg oddechowych i opadnięcie języka i podniebienia miękkiego. Powietrze, które przepływa podczas oddechu, wywołuje drgania zwiotczałych mięśni, które słychać z zewnątrz.
Dlaczego chrapiemy?
Niektóre czynniki, które mogą nasilać zaburzenia oddychania podczas snu, to otyłość, pozycja do spania na plecach, picie alkoholu przed snem oraz palenie tytoniu. Nadwaga powoduje zwężenie światła gardła przez odkładające się tłuszczu, co utrudnia przepływ powietrza. Alkohol osłabia mięśnie i powoduje opadanie języka na tylną ścianę gardła, zwiększając opór dróg oddechowych. Spanie na plecach powoduje opadanie języka i tym samym zwiększa ryzyko chrapania. Dym tytoniowy powoduje suchość w ustach i stany zapalne gardła, co jeszcze bardziej nasila problemy z chrapaniem. Chrapanie może być spowodowane przez różne anatomiczne zaburzenia nosogardła i schorzenia laryngologiczne, takie jak polipy nosa, skrzywienie przegrody nosa, przewlekłe zapalenie zatok, przerost migdałków oraz osłabienie mięśni gardła.
Przyczyny chrapania
Najczęstsze przyczyny chrapania obejmują:
- Skrzywienie przegrody nosowej (wrodzone lub będące skutkiem urazów mechanicznych)
- Niedrożność nosa związana z polipami jamy nosowej
- Problemy z budową podniebienia miękkiego, które sprawiają, że jest ono nadmiernie miękkie i wiotkie
- Przerost migdałków podniebiennych
- Przerost nasady języka lub języczka
- Przerost i/lub obrzęk małżowin nosowych
- Inne anatomiczne wady wrodzone górnych dróg oddechowych
- Obniżone napięcie mięśni gardła i języka
- Alergie
- Nadwagę i otyłość
- Sen na wznak
- Przyjmowanie leków uspokajających, antydepresyjnych lub zwiotczających mięśnie
- Długotrwałe palenie papierosów
Chrapanie może pojawiać się także sporadycznie w sytuacjach:
- Czasowej niedrożności dróg oddechowych /infekcjach układu oddechowego, np. przeziębienia czy zapalenia zatok
- Znacznego wysiłku fizycznego w ciągu dnia
- Spożycia większej ilości alkoholu
- Dużego poziomu zmęczenia
Chrapanie z bezdech senny
Chrapanie samo w sobie nie jest groźne dla zdrowia, jednak warto zachować czujność, ponieważ u co dziesiątej osoby, która chrapie, rozwija się obturacyjny bezdech senny (OBPS). Zaburzenie to może prowadzić do poważnych chorób i stanów zagrożenia życia.
Bezdech senny polega na utrudnieniu przepływu powietrza podczas oddychania we śnie, co skutkuje trudnością w nabraniu powietrza do płuc. Choć chory oddycha, powietrze nie dostaje się do jego płuc. Ten stan może trwać od kilku sekund do minuty.
Lekarze specjalizujący się w badaniu snu twierdzą, że krótkie przerwy w oddychaniu są zjawiskiem normalnym i zdarzają się prawie wszystkim ludziom. Jednak jeśli bezdechy pojawiają się częściej niż 10 razy na godzinę, mówimy już o zespole bezdechu sennego, który stanowi poważny problem zdrowotny.
Największe ryzyko obturacyjnego bezdechu sennego dotyczy silnie chrapiących mężczyzn po 40. roku życia, zwłaszcza z nadwagą oraz kobiet po 55. roku życia, które zmagają się z nadwagą lub otyłością. Bezdech często jest związany z różnymi zaburzeniami hormonalnymi oraz nadciśnieniem tętniczym.
Chrapanie u dzieci
Chrapanie zdarza się nie tylko u dorosłych, ale także u dzieci. Najczęstszą przyczyną chrapania u dzieci jest powiększenie trzeciego migdałka z powodu częstych infekcji. Jeśli chrapanie jest spowodowane przerośniętym migdałem i towarzyszy mu bezdech senny, zalecane jest usunięcie migdałka. Chrapanie może być również spowodowane alergią, która objawia się katarem i przekrwieniem błony śluzowej nosa. Inne przyczyny chrapania u dzieci to krzywa przegroda nosa oraz tymczasowa niedrożność nosa spowodowana np. zapaleniem zatok.
U dzieci do 1. roku życia, chrapanie i świszczący oddech mogą być spowodowane przez wiotkość elementów chrzęstnych w krtani. Każdy przypadek chrapania u dziecka powinien być skonsultowany z lekarzem. Leczenie jest uzależnione od przyczyny chrapania (usunięcie trzeciego migdałka, zoperowanie przegrody nosowej, skuteczne leczenie alergii). Nie tylko chrapanie, które prowadzi do bezdechu sennego, ale także to, które zaburza jakość snu i może spowalniać rozwój dziecka, wymaga podjęcia leczenia.
Chrapanie – diagnostyka
Metody leczenia zależą od przyczyny, a tę ustala się w trakcie dokładnej diagnostyki, obejmującej m.in. ocenę struktury górnych dróg oddechowych, badanie drożności przewodów nosowych – rynomanometrię, badanie polisomnograficzne (badanie snu wykrywające niedotlenienie organizmu oraz występowanie nieuświadomionych wybudzeń, wynikających z zaburzeń oddychania, badanie fiberoendoskopowe, badanie obrazowe, czyli tomografię komputerowa 3D.
Leczenie chrapania
Leczenie zaburzeń oddychania, w tym chrapania, może być przeprowadzane wieloma technikami, w zależności od przyczyny, ogólnego stanu zdrowia i potrzeb pacjenta. Najważniejsze, żeby tego typu zaburzeń nie bagatelizować i nie traktować jedynie jako przykrej uciążliwości.
Podstawą leczenia chrapania i bezdechu sennego jest edukacja pacjenta w zakresie zdrowego stylu życia, takiego jak redukcja masy ciała, rzucenie palenia papierosów oraz unikanie spania w pozycji na wznak. W celu zmniejszenia chrapania, pacjenci mogą stosować poduszki przeciw chrapaniu, a także preparaty, takie jak spraye do gardła i nosa, listki doustne lub plastry na nos. W przypadku istniejących schorzeń nosogardła, konieczne jest ich leczenie, a niekiedy także skorygowanie skrzywionej przegrody nosa, zmniejszenie małżowin nosowych lub endoskopowa operacja zatok.
Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi efektów, wówczas stosuje się leczenie chirurgiczne, takie jak radiotermoablacja (RTA) podniebienia miękkiego, częściowe usunięcie tkanek miekkich gardła i podniebienia miękkiego z częściową amputacją języczka, a w przypadku dużych zmian plastykę podniebienia i gardła. Niestety, po kilku latach od zabiegu, mięśnie mogą ponownie osłabnąć, co skutkuje powrotem problemu chrapania.
W leczeniu bezdechu sennego stosowana jest terapia CPAP, polegająca na stosowaniu stałego dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych, zabezpieczającego przed incydentami spłycenia oddechu i bezdechami poprzez utrzymanie drożności w górnych drogach oddechowych. Pacjenci noszą specjalną maskę na twarz, podłączoną do pompy powietrznej, która jest używana podczas snu.
Skutki nieleczonego chrapania
Nieleczone chrapanie i obturacyjny bezdech senny mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak zaburzenia snu oraz choroby naczyniowe – nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa, zawał serca, udar mózgu czy cukrzyca. Badania pokazują, że osoby cierpiące na obturacyjny bezdech senny są bardziej narażone na wypadki drogowe. Najpoważniejszym powikłaniem jest rzadki, ale jednak istniejący, zgon podczas snu.
Chrapanie może również prowadzić do konfliktów rodzinnych i sytuacji, w której partner decyduje się na spać w oddzielnym pokoju. Natężenie dźwięków wydobywających się z osoby chrapiącej może bowiem osiągać do 90 dB. Osoby będące partnerami chrapiących skarżą się również na zaburzenia snu, częste budzenie się w nocy, poranne bóle głowy i uczucie niewyspania.
Przeczytaj także o: