Depresja – jakie ma konsekwencje? Jak ją rozpoznać i leczyć?
Depresja - choroba, której nie należy bagatelizować
Według prognoz Światowej Organizacji Zdrowia depresja w 2030 roku stanie się najbardziej śmiertelną chorobą. Obecnie pod względem śmiertelności zajmuje miejsce drugie [1]. Depresja wymaga leczenia i w żadnym razie nie wolno lekceważyć jej objawów. To choroba psychiki, która ma negatywny wpływ na wszystkie dziedziny życia, w tym na zdrowie fizyczne. Nieleczona powoduje spadek odporności i może przyczyniać się do rozwoju innych schorzeń. Dowiedz się, jakie są przyczyny depresji, jak ją rozpoznać i gdzie zgłosić się po pomoc.
Czym jest depresja?
Depresja to nie to samo co spadek nastroju i chwilowe pogorszenie samopoczucia. To poważna choroba, która negatywnie wpływa na wiele aspektów życia. Wielu chorych na depresję stopniowo rezygnuje z codziennych aktywności, kontaktów społecznych, a nawet nauki czy pracy. Objawy depresji, o ile nie jest leczona, nasilają się, ale choroba może trwać nierozpoznana nawet wiele miesięcy. Każdy pacjent przechodzi ją nieco inaczej, a diagnozę zawsze stawia lekarz psychiatra. Szacuje się, że na depresję choruje obecnie kilkaset milionów ludzi na świecie, a liczba ta stale rośnie, także w Polsce, co ma związek m.in. z sytuacją pandemiczną i zdalną pracą oraz nauką. Na depresję zachorować może każdy, niezależnie od wieku, płci i sytuacji materialnej. Coraz częściej choroba ta odnotowywana jest wśród dzieci i młodzieży [2].
Objawy i konsekwencje depresji
Objawy depresji nie zawsze są oczywiste, przynajmniej dla laika. Część osób z depresją maskuje obniżony nastrój i mroczne myśli, udając w kontaktach społecznych osobę wesołą i nieborykającą się z żadnymi problemami. Depresja dopada je ze zdwojoną siłą w zaciszu domowym, gdzie nie zawsze jest ktoś bliski, by to zauważyć. Są jednak pewne typowe objawy depresji, na podstawie których może powstać podejrzenie, że mamy do czynienia z tą chorobą. Są to:
- znaczy, długotrwały i nasilający się spadek nastroju,
- drażliwość i reagowanie złością,
- niechęć i brak motywacji do działania,
- płaczliwość,
- apatia i ograniczenie aktywności,
- ograniczenie kontaktów społecznych,
- pesymistyczne nastawienie,
- nieumiejętność poradzenia sobie z problemami dnia codziennego,
- problemy ze snem, bezsenność,
- brak apetytu lub nadmierny apetyt.
Choć część z tych symptomów może wskazywać dla osoby postronnej np. na lenistwo czy zwykłą niezaradność życiową, osoba dotknięta depresją nie jest w stanie nad swoim nastawieniem i myślami zapanować. Nieleczona depresja ma tendencję do nasilania się, a najpoważniejszą konsekwencją są myśli i próby samobójcze. Depresja ma też negatywny wpływ na odporność organizmu i zwiększa podatność na wystąpienie innych chorób, w tym infekcji.
Przyczyny depresji
Nauka nie ma jednoznacznej odpowiedzi odnośnie do przyczyn choroby, jaką jest depresja. Wskazuje się na czynniki biologiczne, uwarunkowania środowiskowe oraz psychologiczne, które zwiększają podatność na pojawienie się jej objawów. Przyczyna biologiczna określana jako bezpośrednio wpływająca na rozwój depresji to zakłócenia w pracy mózgu i neuroprzekaźników, głównie serotoniny, dopaminy i noradrenaliny [2]. Depresja wiąże się też z niskim poziomem niektórych innych hormonów, zwłaszcza endorfin, które wpływają pozytywnie na nastrój. Stwierdzono, że niedobór serotoniny w mózgu sprawia, że dana osoba staje się płaczliwa, brakuje jej chęci i motywacji do działania oraz odczuwa długotrwały smutek. Podobnie działa na nasz umysł niedobór endorfin [2]. Odkrycie zależności pomiędzy poziomem stężenia neuroprzekaźników oraz hormonów a nastrojem daje możliwość leczenia depresji za pomocą preparatów przywracających równowagę hormonalną i odpowiedni poziom neuroprzekaźników.
Czynniki środowiskowe przyczyniające się do rozwoju depresji to przede wszystkim nadmierny stres spowodowany różnego typu sytuacjami, z którymi nie potrafimy sobie poradzić. O ile stres nie znajduje ujścia w działaniu lub nie jest w jakiś inny sposób rozładowywany, kumuluje się i przekształca w dystres, co na dłuższą metę może prowadzić do pojawienia się objawów typowych dla depresji. Wśród sytuacji, które szczególnie zwiększają ryzyko pojawienia się depresji, wymienia się śmierć bliskiej osoby, rozwód, złą sytuację materialną, wypadek oraz problemy w szkole lub pracy [2].
Czynniki psychologiczne, które zwiększają ryzyko depresji, to m.in. niska samoocena, nadmierna wrażliwość na krytykę i skłonność do samokrytyki, duża podatność na stres i nieumiejętność radzenia sobie z nim [2].
Gdzie się zgłosić, gdy zauważymy u siebie niepokojące objawy?
Wiele osób z depresją wstydzi się zwrócić po pomoc do psychiatry, a czasem zwyczajnie nie ma siły, żeby udać się do przychodni. Depresja jest jednak na tyle poważną chorobą, że gdy podejrzewamy u siebie lub u bliskiej osoby jej objawy, absolutnie nie można tego bagatelizować. Depresję zawsze powinien zdiagnozować lekarz psychiatra, ale można też zgłosić się najpierw do lekarza rodzinnego, który na podstawie wywiadu zadecyduje o dalszym postępowaniu. Lekarza psychiatry nie należy się obawiać – to taki sam specjalista, jak każdy inny, a jego zadaniem jest przywrócić pacjenta do pełni zdrowia, nie klasyfikować go jako osobę zaburzoną. Przy podejrzeniu depresji dobrym rozwiązaniem jest telekonsultacja, która zapewnia większy komfort i anonimowość niż spotkanie z lekarzem twarzą w twarz. Dla osób z depresją taka forma porady lekarskiej jest też niezmiernie wygodna, ponieważ wiele z nich odczuwa niechęć do wychodzenia z domu. Taki komfortowy sposób konsultacji medycznej zapewnia system Telemedico, nowoczesna platforma telemedyczna, która pozwala na zdalne konsultacje z lekarzami różnych specjalności przez Internet lub telefon 7 dni w tygodniu, 24 godziny na dobę. Telemedico jest przydatne zwłaszcza wtedy, gdy potrzeba jest pilna porada medyczna. Konsultacja jest możliwa w kraju i za granicą, również w ramach ubezpieczenia turystycznego. Dzięki platformie telemedycznej konsultacja z wybranym specjalistą dostępna jest niemal natychmiast, a lekarz może zlecić niezbędne badania. Dodatkowym atutem zdalnych konsultacji jest to, że mniejsze jest ryzyko przypadkowej infekcji, do której mogłoby dojść podczas wizyty w przychodni. To ważne w przypadku osób z depresją, które często mają obniżoną odporność. Zalecona terapia i historia choroby dostępne są na Indywidualnym Koncie Pacjenta, co ułatwia lekarzowi pracę podczas kolejnych konsultacji. Ważne, aby mieć świadomość, że depresja to choroba, nie chwilowy spadek nastroju. Należy ją leczyć i można to obecnie robić bardzo skutecznie. Dostępne są leki nowej generacji, które regulują poziom neuroprzekaźników (serotoniny, dopaminy, noradrenaliny) [3]. W uzasadnionych przypadkach lekarz może zalecić także psychoterapię. Efekty terapii omawiane są na kolejnych konsultacjach – lekarz może w razie potrzeby zmienić lek lub jego dawkę.
Co zrobić, gdy podejrzewamy depresję u kogoś bliskiego?
Jeśli zauważymy u bliskiej osoby niepokojące objawy, takie jak spadek nastroju, apatię, płaczliwość, brak chęci do działania czy bezsenność lub inne problemy związane ze snem bądź apetytem, koniecznie skłońmy ją do konsultacji z lekarzem. Przy depresji nie działają rady w stylu „Weź się w garść!”, a nawet mogą one mieć skutek odwrotny [2]. Depresja to poważna choroba, która może skończyć się śmiercią. Pamiętajmy o tym i namówmy bliską osobę, by zwróciła się po poradę do lekarza psychiatry. Przy podejrzeniu depresji nie należy czekać, trzeba reagować!
Bibliografia
1. WHO raport: Depression: A Global Crisis, 2012, https://www.who.int/mental_health/management/deression/wfmh_paper_depression_wmhd_2012.pdf.
2.Anna Starkowska, Patrycja Rachuta, Ewa Hewiak, Depresja bez tajemnic. Kompendium wiedzy, http://www.wws.wzp.pl/sites/default/files/kompendium-wiedzy-projekt-pt.-depresja-bez-tajemnic.pdf.
3. Justyna Pełka-Wysiecka, Jerzy Samochowie, Depresja — czy faktycznie zróżnicowana farmakoterapia? Psychiatria 2014, tom 11 nr 3.
Przeczytaj także o: