Gorączka u dzieci

Gorączka u dziecka zawsze wzbudza niepokój rodziców. Co jest najczęstszą przyczyną gorączki u dziecka? Co robić w przypadku wystąpienia gorączki? Jak postępować, gdy gorączce towarzyszą objawy choroby? Jak zbić gorączkę domowymi sposobami? Czytaj dalej, aby znaleźć odpowiedzi na te i inne pytania.

Prawidłowa temperatura ciała u dziecka

Prawidłowa temperatura ciała u dzieci mieści się w przedziale 36,6 – 37,9 °C. Dzieciom często zdarza się mieć wyższą niż 36,6 °C temperaturę ciała. Wynika to z wielu czynników. U dzieci mechanizm termoregulacji dopiero kształtuje się, inaczej pracują hormony oraz układ immunologiczny. Podwyższenie temperatury może u dzieci wystąpić po przebudzeniu, płaczu, energicznej zabawie, szczepieniu czy w trakcie ząbkowania, ale także, gdy maluch jest zbyt ciepło ubrany.

Gorączka u dzieci ma trzy fazy

Zazwyczaj u dziecka można wyróżnić trzy fazy gorączki. W pierwszej fazie temperatura wzrasta, następnie pojawia się wysoka gorączka, natomiast w trzeciej fazie temperatura ciała powoli spada.

W momencie, gdy podwyższona temperatura przekroczy 37,5 °C trzeba być czujnym i obserwować dziecko, ponieważ u maluchów temperatura zmienia się dynamicznie. Podwyższona temperatura oznacza, że organizm zmobilizował układ odpornościowy do walki z infekcją.

W przypadku gorączki i rozwoju infekcji możesz także zaobserwować niepokojące objawy w zachowaniu dziecka. Gdy jest ono ospałe, osłabione i nie chce się bawić może to świadczyć o początku choroby. Jeśli temperatura ciała dalej będzie rosła – powyżej 38 °C, należy zacząć działać, ponieważ w organizmie rozwija się już stan zapalny.

Gorączka u dziecka a stan podgorączkowy

W zależności od dostępnych źródeł, gorączka u dziecka pojawia się, gdy temperatura ciała wynosi 38 – 38,5°C. Podwyższona temperatura ciała, czyli w zakresie 37,0 – 37.9°C, określana jest jako stan podgorączkowy. Nie wymaga on leczenia za pomocą leków przeciwgorączkowych, należy jednak zachować czujność i w razie wysokiej gorączki lub złego samopoczucia podać leki przeciwgorączkowe (ibuprofen lub paracetamol) oraz stosować zimne okłady lub chłodne kąpiele.

Co ważne, pomiar temperatury ciała u dziecka należy wykonywać za każdym razem tym samym termometrem i w tym samym miejscu. Temperatura ciała dziecka może się wahać w ciągu doby nawet o 1°C, jest to zależne od aktywności dziecka oraz temperatury otoczenia.

Jak prawidłowo mierzyć temperaturę ciała dziecka?

Czasami nie potrzebujemy żadnych urządzeń, aby stwierdzić, że dziecko gorączkuje. Wystarczy przyłożyć nasze usta lub dotknąć ręką czoła dziecka, by poczuć, że ma ono podwyższoną temperaturę. Wzrost temperatury oraz obserwacja pierwszych objawów infekcji sprawiają, że należy dziecku robić pomiary temperatury. Miejsce pomiaru zależy od wieku dziecka. Termometry bezdotykowe, czyli elektroniczne są najczęściej stosowane, aby zmierzyć wysokość gorączki u małych dzieci. Najbardziej miarodajne u małych dzieci do 5. roku życia są pomiary temperatury ciała wykonane w uchu, w odbycie, w okolicy tętnicy skroniowej lub jamie ustnej. U starszego dziecka można dokonać pomiaru temperatury ciała pod pachą, w okolicy tętnicy skroniowej lub w jamie ustnej. 

Przyczyny gorączki u dziecka

Powstawanie gorączki u niemowląt i dzieci mogą powodować: 

• infekcje wirusowe, bakteryjne oraz grzybicze,
• np. kompleksy antygen-przeciwciało w przebiegu chorób autoimmunologicznych, komórki nowotworowe w chorobach onkologicznych. 

Najczęstszymi przyczynami gorączki i podwyższonej temperatury u dziecka są: 

• zakażenia układu oddechowego (zakażenia wirusowe dróg oddechowych, angina paciorkowcowa, grypa, gorączka trzydniowa, zapalenie płuc),
• zapalenie ucha środkowego,
• zakażenie układu moczowego,
• zakażenia przewodu pokarmowego – np. jelitówka,
• choroby zakaźne – np. ospa wietrzna, mononukleoza zakaźna,
• gorączka o nieznanej etiologii, czyli gdy nieznana jest jej przyczyna. 

Gorączka u dziecka – kiedy do lekarza? Gdy wystąpi zakażenie układu moczowego, ale nie tylko

Gorączka u dziecka powinna być niezwłocznie skonsultowana z pediatrą, gdy:

• gorączka występuje u noworodka lub niemowlęcia;
• towarzyszą jej objawy takie jak: duszność u dziecka, wymioty, znaczne osłabienie, drgawki gorączkowe, trudności w oddychaniu, ból głowy, ból gardła, zaburzenia zachowania, sztywność karku lub gdy istnieje ryzyko odwodnienia;
• gorączce towarzyszą objawy dyzuryczne, czyli częstomocz, bolesne parcie na mocz, krwinkomocz, ból podbrzusza), ponieważ świadczą one o rozwijającym się zakażeniu układu moczowego u dziecka;
• dziecko ma choroby przewlekłe, zwłaszcza onkologiczne, kardiologiczne, neurologiczne lub jeśli było hospitalizowane lub leczone antybiotykiem przed wystąpieniem gorączki;
• gorączka utrzymuje się dłużej niż 5 dni lub nie reaguje na podawane leki przeciwgorączkowe.

Jak zbić gorączkę? Jakie leki przeciwgorączkowe podawać?

W przypadku wysokiej gorączki u dziecka należy podać lek przeciwgorączkowy oraz zastosować chłodne okłady lub zimne kąpiele (temperatura wody ma być nieco niższa niż ciepłota ciała dziecka), aby nie doszło do przegrzania organizmu. Ważne jest także częste nawadnianie organizmu, najlepiej poprzez picie dużej ilości wody.

Na gorączkę u dziecka podać można leki przeciwgorączkowe (u dzieci dawkę ustala się biorąc pod uwagę masę ciała):

• Ibuprofen – lek wykazujący działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Można go stosować nawet u małych dzieci, od 4. miesiąca życia w dawce 5 – 10 mg/kg masy ciała co 4 godziny. Lek występuje w postaci zawiesin doustnych i kapsułek.
• Paracetamol – ma działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Można go stosować już od 1. miesiąca życia. Podaje się go dziecku w dawce 10–15 mg/ kg masy ciała co 4 – 6 godzin. Występuje np. w postaci czopków i zawiesiny doustnej.
• Kwas acetylosalicylowy – przeznaczony dla starszych dzieci, nie należy go podawać dzieciom w wieku poniżej 12 lat.

Gdy u dziecka wystąpi ostra gorączka, a po chwilowym spadku spowodowanym przyjęciem leku, znów pojawi się wysoka temperatura, można zastosować naprzemiennie dwie różne substancje lecznicze – paracetamol i ibuprofen. Podaje się wtedy leki z zachowaniem 4-godzinnych przerw. W ten sposób działanie przeciwgorączkowe leków będzie utrzymane bez ryzyka przedawkowania poszczególnych substancji czynnych, ponieważ pomiędzy kolejnymi dawkami ibuprofenu i paracetamolu przerwy wyniosą 8 godzin.

Naprzemienne stosowanie leków przeciwgorączkowych jest bezpieczne, o ile przestrzegana jest wysokość poszczególnych dawek leku oraz zachowane sią odpowiednie odstępy czasowe. Pamiętajmy, że w aptekach paracetamol i ibuprofen można znaleźć pod różnymi nazwami handlowymi, ważne jest więc, aby przed podaniem leku sprawdzić jaka substancja czynna jest w nim zawarta.