Jak kortyzol wpływa na nasze zdrowie?
Kortyzol (hydrokortyzon) to hormon należący do grupy glikokortykosteroidów. Wytwarzany jest z cholesterolu w korze nadnerczy. W organizmie człowieka pełni wiele istotnych funkcji, szczególnie związanych z reakcją organizmu na sytuacje stresowe. Nadmiar kortyzolu ma duży wpływ na zdrowie. Dowiedz się, jaki jest prawidłowy poziom kortyzolu, kiedy warto wykonać badanie i jak walczyć ze stresem?
Kortyzol – hormon stresu
Kortyzol, nazywany również hormonem stresu, jest naturalnym hormonem steroidowym, odgrywającym kluczową rolę w wielu procesach zachodzących w organizmie. Wytwarzany jest przez warstwę pasmowatą kory nadnerczy w odpowiedzi na stres. Choć poziom kortyzolu ulega naturalnym wahaniom w ciągu doby, nadmiar kortyzolu lub niedobór mogą mieć negatywne konsekwencje dla zdrowia.
Głównym zadaniem kortyzolu jest przygotowanie organizmu do walki lub ucieczki w sytuacjach zagrożenia. Dzieje się to poprzez szereg mechanizmów, m.in.:
- Zwiększenie stężenia glukozy we krwi – kortyzol uwalnia glukozę z wątroby, zapewniając tym samym energię niezbędną do działania mięśni i mózgu w warunkach stresowych.
- Rozpad trójglicerydów – kortyzol stymuluje rozkład tłuszczu z tkanki tłuszczowej do wolnych kwasów tłuszczowych, które również mogą być wykorzystane jako źródło energii.
- Podniesienie ciśnienia tętniczego – kortyzol powoduje zwężenie naczyń krwionośnych, co prowadzi do wzrostu ciśnienia tętniczego i ułatwia przepływ krwi do najważniejszych narządów.
- Osłabienie układu odpornościowego – kortyzol hamuje działanie układu odpornościowego, co może zwiększać podatność na infekcje.
Zbyt wysokie stężenie kortyzolu we krwi – jakie ma skutki?
W warunkach fizjologicznych stężenie kortyzolu ulega naturalnym wahaniom w ciągu doby. Najwyższy poziom obserwuje się rano, a najniższy w nocy. Poziom kortyzolu może również wzrastać w odpowiedzi na różne czynniki, takie jak:
- Długotrwały stres – przewlekły stres prowadzi do utrzymującego się wysokiego poziomu kortyzolu, co może mieć wiele negatywnych konsekwencji dla zdrowia, m.in.:
- Zaburzenia nastroju – podwyższony poziom kortyzolu może prowadzić do lęku, depresji, drażliwości i problemów ze snem.
- Osłabienie kości – kortyzol hamuje wchłanianie wapnia, co może zwiększać ryzyko osteoporozy.
- Wzrost masy ciała – kortyzol sprzyja odkładaniu tłuszczu, szczególnie w okolicy brzucha.
- Zaburzenia pamięci – długotrwały, wysoki poziom kortyzolu może upośledzać funkcje poznawcze i pamięć.
- Intensywny wysiłek fizyczny – podczas intensywnego wysiłku fizycznego poziom kortyzolu wzrasta, aby zapewnić organizmowi energię.
- Głód – spadek poziomu cukru we krwi wywołuje podwyższony kortyzol.
- Niektóre leki – glikokortykosteroidy mogą wpływać na poziom kortyzolu we krwi.
Badanie poziomu kortyzolu
Badanie poziomu kortyzolu może być zlecone przez lekarza w celu oceny czynności nadnerczy lub diagnozy niektórych schorzeń, takich jak Zespół Cushinga, Choroba Addisona (charakteryzuje się niedoborem kortyzolu) czy w przypadku przewlekłego stresu. Badanie kortyzolu może pomóc w ocenie poziomu stresu i jego wpływu na organizm.
Badanie poziomu kortyzolu zazwyczaj polega na pobraniu krwi. Wyniki badania są zazwyczaj dostępne od jednego do kilku dni.
Jak obniżyć poziom kortyzolu?
Istnieje wiele sposobów na obniżenie poziomu kortyzolu, w tym:
- Zarządzanie stresem – stosowanie technik relaksacyjnych, takich jak joga, medytacja lub ćwiczenia oddechowe, mogą spowodować obniżenie poziomu stresu, a co za tym idzie też obniżenie kortyzolu.
- Zdrowy styl życia – zdrowa dieta bogata w owoce, warzywa i białko, a także regularna aktywność fizyczna mogą pomóc w utrzymaniu prawidłowego poziomu kortyzolu.
- Prawidłowa ilość snu.
Przeczytaj także o: