Jak leczyć otyłość?
Otyłość
Otyłość, czyli nadmierne lub nieprawidłowe nagromadzenie tkanki tłuszczowej stanowiące zagrożenie dla zdrowia lub życia, diagnozowana jest w przypadku osób posiadających wskaźnik masy ciała - BMI powyżej 30. Jak zapobiegać i leczyć?
Otyłość
Otyłość jest chorobą przewlekłą i jedną z chorób nazywanych cywilizacyjnymi. Jest mocno związana z rozwojem współczesnego modelu życia, choć tak naprawdę występowała od zawsze.
Lekarzy niepokoi przede wszystkim systematycznie rosnąca skala problemu w społeczeństwach, niezależnie od wieku, zamożności i płci. Okres pandemii Covid-19 i związane z nim zmniejszenie aktywności fizycznej tylko powiększyło problem zwiększonej masy ciała w społeczeństwie. Zakłada się, że do 2030 roku z otyłością na świecie będzie żyć około 1 miliarda ludzi. To nie tylko problem zdrowotny indywidualnych pacjentów, ale także wyzwanie dla całego systemu zdrowia, o czym coraz częściej mówi Światowa Organizacja Zdrowia, kierując do rządów na całym świecie wytyczne i zalecenia do walki z otyłością.
Kiedy mówimy o otyłości?
Otyłość, czyli nadmierne lub nieprawidłowe nagromadzenie tkanki tłuszczowej stanowiące zagrożenie dla zdrowia lub życia, diagnozowana jest w przypadku osób posiadających wskaźnik masy ciała – BMI powyżej 30. Przekłada się to na sytuację, w której tkanka tłuszczowa stanowi:
- ponad 25% całkowitej masy ciała u mężczyzn
- ponad 30% całkowitej masy ciała u kobiet.
To także wg. poziomu BMI kategoryzowany jest stopień otyłości, i tak:
- otyłość I stopnia – odpowiada BMI w przedziale: 30 – 34,99
- otyłość II stopnia – odpowiada BMI w przedziale 35 – 39,99
- otyłość III stopnia – odpowiada BMI równemu lub większemu 40
O nadwadze mówimy, gdy BMI zawiera się pomiędzy 25 a 29,99.
Przyczyny otyłości
Na naszą wagę mają wpływ zarówno czynniki genetyczne, jak i czynniki środowiskowe, a często ich kombinacja.
Najprościej, przyczyną nabierania wagi – nadwagi i otyłości jest nadmiar spożywanych kalorii w stosunku do zapotrzebowania organizmu (otyłość pierwotna). Czasem jednak jej powstanie związane jest z innymi chorobami lub problemami zdrowotnymi pacjenta (otyłość wtórna).
Konsekwencje nadmiernej masy ciała i otyłości
Otyłość to choroba przewlekła sama w sobie, ale często występuje w towarzystwie długiej listy chorób współistniejących. Nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe, choroba niedokrwienna serca, choroby sercowo-naczyniowe, zespół policystycznych jajników czy niska samoocena to tylko niektóre z możliwych problemów towarzyszących otyłości i nadmiarowi tkanki tłuszczowej.
Dodatkowe kilogramy to nie tylko kwestia wyglądu, bo każdy mam prawo wyglądać jak chce, a są miejsca i kultury na świecie, gdzie te dodatkowe kilogramy są porządane lub świadczą o lepszej sytuacji ekonomicznej. Trzeba mieć jednak świadomość, że otyłość to przede wszystkim choroba, a nadmiar tkanki tłuszczowej szkodzi naszemu zdrowiu, skraca życie, wpływa na jego komfort, może prowadzić do niepełnosprawności, a skrajnych przypadkach do śmierci.
Otyłość i nadciśnienie tętnicze
Otyłość i nadciśnienie tętnicze są ze sobą mocno powiązane. Otyłość, a zwłaszcza otyłość brzuszna wraz z nieodpowiednią dietą i niskim poziomem aktywności fizycznej jest głównym czynnikiem rozwoju chorób sercowo-naczyniowych i jej najczęstszego rodzaju – nadciśnienia tętniczego. Natomiast nadciśnienie tętnicze to zwiększone ryzyko miażdżycy, zawału i niewydolności serca, udaru, problemów z nerkami i wzrokiem.
Zalecenia profilaktyczne w przypadku nadciśnienia tętniczego są takie same, jak przypadku profilaktyki nadwagi i otyłości.
Leczenie otyłości
Podstawą leczenia otyłości są działania zmierzające do redukcji masy ciała i tym samym ilości tkanki tłuszczowej. Podejmowane w tym kierunku działania uzależnione są od stopnia zaawansowania otyłości i stanu zdrowia pacjenta, w tym występowania chorób współistniejących lub nie. Inaczej też podchodzi się do leczenia otyłości u dzieci i dorosłych.
Jak pokazują badania, skuteczne leczenie otyłości wymaga często współpracy lekarzy z wielu dziedzin: internistów, pediatrów, dietetyków, endokrynologów, rehabilitantów i psychologów. Potrzebna jest zmiana nawyków żywieniowych,zwiększenie aktywności fizycznej i stylu życia. Nie ma tu magicznej tabletki i wymaga to od pacjenta dużo samozaparcia i konsekwencji.
W przypadku nadwagi i otyłości I stopnia standardowym modelem postępowania jest zbilansowana dieta odchudzająca, zwiększenie aktywności fizycznej i zmiana stylu życia – leczenie zachowawcze. Czasem rozważa się też leczenie farmakologiczne, jeśli tego wymaga sytuacja pacjenta.
Dla otyłości II i III stopnia, gdy leczenie zachowawcze i farmakologiczne to za mało, czasem koniecznym może być leczenie chirurgiczne.
Dobór metod leczenia dokonuje lekarz. Niezależnie od skali problemu w leczeniu otyłości i nadwagi lekarz może zalecić terapię psychologiczną. Psycholog może być dużym wsparciem dla pacjenta.
Chirurgiczne leczenie otyłości – chirurgia bariatryczna
Chirurgiczne leczenie otyłości to trzy rodzaje operacji bariatrycznych:
- ograniczające możliwość przyjmowania pokarmów poprzez ograniczenie objętości żołądka – np. usunięcie części żołądka
- zmniejszające wchłanianie pokarmów – np. skrócenie przewodu pokarmowego
- mieszane, łączące oba te działania.
Takie działania, jak zmniejszenie żołądka lub skrócenie przewodu pokarmowego są bardzo radykalnymi formami leczenia otyłości i kwalifikowani są do niego pacjenci w określonych przypadkach, jak np. otyłość olbrzymia, gdy inne metody redukcji masy ciała nie przynoszą rezultatów. Mimo potwierdzonej skuteczności, operacje bariatryczne są zabiegami obciążającymi organizm i niosą ze sobą, jak każdy zabieg, ryzyko powikłań, a więc do operacji kwalifikowani są pacjenci w uzasadnionych przypadkach. Pacjenci kierowani na operacje muszą gwarantować współpracę w trakcie rehabilitacji pozabiegowej i dalszego leczenia.
Zachowawcze leczenie nadwagi i otyłości
W leczeniu nadwagi i otyłości ogromne znaczenie ma zmiana nawyków żywieniowych pacjenta, która bywa podstawowym krokiem do redukcji masy ciała. Ta zamiana nawyków żywieniowych jednak bywa często dla pacjenta bardzo trudna. Poza rezygnacją z potraw o dużej zawartości tłuszczu i słodyczy i konieczności wprowadzenia zbilansowanej diety, wymaga się od pacjenta także zwiększenia aktywności fizycznej – ćwiczeń, ale też większego naturalnego ruchu w trakcie dnia. Chodzi o tak proste rzeczy jak spacer do sklepu zamiast jazdy samochodem.
Wszystko to wymaga zmiany przyzwyczajeń, czasem rezygnacji z ulubionych smaków i zmiany sposobu myślenia o jedzeniu, aktywności i po prostu życiu. Stąd w leczeniu otyłości ogromną rolę odgrywa otoczenie pacjenta, który musi mieć wsparcie w najbliższych oraz profesjonalna pomoc psychologiczna. Potrzebny jest plan leczenia, wyjaśnienie pacjentowi zasad postępowania terapeutycznego, dobór diety dającej uczucie sytości i dostarczającej potrzebnych składników odżywczych.
Profilaktyka nadwagi i otyłości
Dbanie o zdrowy styl życia, w oparciu o zbilansowaną dietę, odpowiednią ilość aktywności fizycznej, higienę snu i unikanie lub odpowiednie reagowanie na stres to podstawy profilaktyki nadwagi i otyłości.
By nie dopuścić do nadwagi i otyłości, powinniśmy mieć się na baczności, weryfikować co jakiś czas naszą wagę, a gdy trzeba działać, by zdrowo zredukować masę ciała. Profilaktyka i leczenie nadwagi jest w naszym interesie i jest dużo łatwiejsze niż leczenie powikłań otyłości, zaburzeń metabolicznych z nią związanych i samej otyłości.
Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości lub Twoja masa ciała stale rośnie, pomimo trzymania się diety lub po prostu potrzebujesz pomocy w redukcji masy ciała, zgłoś się do lekarza po poradę. Nie czekaj, aż problemy urosną wraz z Twoją wagą.
Przeczytaj także o: