Jak wygląda i powstaje pokrzywka?
Pokrzywka to choroba, której głównym objawem są małe, czerwone bąble, powstające na skutek różnych czynników. Ich wygląd przypomina reakcję skóry na poparzenie pokrzywą. Należy do chorób autoimmunologicznych - bąble powstają na skutek nadmiernej odpowiedzi układu odpornościowego na określony czynnik. Pokrzywka ma kilka postaci i często towarzyszą jej inne objawy, np. obrzęk naczynioruchowy. Ostra postać schorzenia ustępuje po ok. 6 tygodniach i można określić co ją wywołało. W przypadku pokrzywki przewlekłej ciężko jest znaleźć czynnik wyzwalający. Jakie są przyczyny, objawy i leczenie pokrzywki?
Pakiety konsultacji od 49 zł
Przyczyny pokrzywki – alergia, niesteroidowe leki przeciwzapalne, czynniki środowiskowe, kontaktowe.
Pokrzywka dzieli się ze względu na przyczyny występowania. Wyróżniamy pokrzywkę samoistną (pokrzywkę ostrą i przewlekłą) oraz indukowaną. Ogólnie na pokrzywkę najczęściej zapadają dzieci, nastolatkowe, młodzi dorośli oraz kobiety w ciąży.
Pokrzywka ostra – w pewnym momencie swojego życia doświadcza jej nawet 20% populacji. Ma podłoże alergiczne, wywołać ją mogą również niektóre leki. Pokrzywka alergiczna zostaje wywołana przez reakcję IgE-zależną, poprzez wydzielanie histaminy i innych substancji z komórek tucznych, na skutek kontaktu z alergenem.
Pokrzywka ostratrwa maksymalnie 6 tygodni. Mogą towarzyszyć jej objawy wstrząsu anafilaktycznego, co jest bardzo niebezpieczną reakcją organizmu na alergen.
Oto kilka przykładowych przyczyn pokrzywki alergicznej:
- alergeny pokarmowe – pokrzywka powstaje w związku z alergią pokarmową. Chory może być uczulony na jaja kurze, mleko krowie, orzeszki ziemne, orzechy laskowe, soję, pszenicę, ryby i skorupiaki, po spożyciu tych pokarmów pokrzywka nasila się, może dojść do obrzęku naczynioruchowego;
- pokrzywka występuje po spożyciu niektórych pokarmów, jednak wywołują ją przyczyny niealergiczne: szpinak, bakłażany, truskawki, sery, owoce morza, konserwanty i chemiczne dodatki do żywności (siarczyny, barwniki, glutaminian sodu, benzoesan);
- pokrzywka wywołana przez leki – np. pokrzywka aspirynowa (kwas acetylosalicylowy), wywołana przez inne niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. paracetamol, ibuprofen), środki kontrastujące przed badaniami obrazowymi, antybiotyki, silne środki przeciwbólowe (np. kodeina), tak naprawdę pokrzywkę może wywołać każdy lek. Pokrzywka polekowa mija najczęściej krótki czas po zaprzestaniu stosowania leku.
- pokrzywka alergiczna wywołana przez alergeny wziewne – pyłki roślin, opary chemiczne;
- pokrzywka alergiczna wywołana przez alergeny kontaktowe – zawarte w ubraniach barwniki, proszek do prania, lateks, składniki kosmetyków, formaldehydy, żywicę;
- pokrzywka alergiczna pojawiająca się po ukąszeniach owadów błonoskrzydłowych.
Pokrzywka przewlekła – trwa powyżej 6 tygodni. Nawet w 95% przypadków pokrzywki przewlekłej nie udaje się znaleźć źródła jej powstania. Kiedy przyczyna schorzenia nie jest możliwa do ustalenia, mówi się, że jest to pokrzywka idiopatyczna. Wbrew powszechnie panującej wśród pacjentów opinii, raczej nie wywołuje jej alergia, a jeśli tak, to są dość rzadkie przypadki. Pokrzywkę przewlekłą częściej mają osoby, które chorują już przewlekle, np. mają problemy z tarczycą.
Znamy również pokrzywkę indukowaną różnymi czynnikami zewnętrznymi, nie mającymi związku z alergią:
- pokrzywka cholinergiczna – powstaje na skutek nadmiernego pocenia się, np. w upalne dni, po treningu na siłowni. Pokrzywka cholinergiczna dość szybko znika, najczęściej po prysznicu i osuszeniu skóry;
- pokrzywka kontaktowa, pokrzywka fizykalna – pojawia się po kontakcie ciała np. z drażniącą tkaniną;
- pokrzywka wibracyjna – po kontakcie z wibracjami, jest bardzo bolesna;
- pokrzywka słoneczna, pokrzywka cieplna – bąble pokrzywkowe pojawiają się w słoneczne dni, na obszarach nieosłoniętych ubraniem;
- pokrzywka naczyniowa – to bąble skóne połączone z objawami zapalenia naczyń krwionośnych. Jest podtypem leukocytoklastycznego zapalenia naczyń;
- pokrzywka wodna – na skutek zbyt długiego przebywania w wodzie, szczególnie takiej z chemikaliami, np. na basenie;
- pokrzywka dermograficzna – pojawia się na skutek tarcia lub ucisku skóry. Pojawia się, gdy już ustaje oddziaływanie na skórę.
Objawy pokrzywki alergicznej – zmiany skórne i objawy ogólne, np. obrzęk naczynioruchowy.
Jak wygląda pokrzywka? Główne objawy pokrzywki to rozmieszczone w różnych miejscach ciała, swędzące bąble pokrzywkowe. W niektórych przypadkach drobne bąble pojawiające się na skórze mogą piec lub nawet boleć. Bardzo często towarzyszy im obrzęk naczynioruchowy. Bąble mogą być różowe, białe („porcelanowe”), są dobrze odgraniczone od zdrowej skóry i wynoszą się nad jej powierzchnię. Otacza je zaczerwieniona skóra. Objawy pokrzywki mają tendencję do szybkiego powstawania i szybkiego ustępowania, szczególnie gdy wywołał je chwilowy czynnik zewnętrzny (np. pokrzywka cholinergiczna ustępuje zaraz po zmyciu potu ze skóry). Swędzące bąble mogą się zlewać ze sobą, tworząc różne kształty i zajmując nawet bardzo duże powierzchnie skóry.
Objawom towarzyszy często świąd skóry, ból, mrowienie, pieczenie skóry i drętwienie (parestezje).
W różnych przypadkach pokrzywki przewlekłej objawy występują okresowo (np. raz w miesiącu, w tygodniu), w innych są codzienne. Zwykle pokrzywka zanika samoistnie w ciągu 12 miesięcy od rozpoczęcia choroby, jednak po jakimś czasie znowu nawraca. Taki stan rzeczy może utrzymywać się przez wiele lat lub do końca życia chorego.
W przypadku pokrzywki ostrej bąble znikają po ok. 6 tygodniach. Jeżeli po upływie tego czasu pokrzywka nie mija, uznaje się ją za pokrzywkę przewlekłą.
Szczególnie należy zwrócić uwagę, jeśli objawy pokrzywki łączą się z następującymi symptomami:
- zawroty głowy;
- obrzęk naczynioruchowy;
- silne osłabienie;
- chrypka;
- uczucie duszności;
- nudności i wymioty;
- znaczne obniżenie ciśnienia tętniczego.
Powyższe objawy mogą świadczyć, że doszło do wstrząsu anafilaktycznego. Należy natychmiastowo wezwać pogotowie ratunkowe, ponieważ jest to stan zagrożenia życia! Sam obrzęk naczynioruchowy przy pokrzywce występuje dość często, więc nie jest jeszcze powodem do niepokoju. Gorzej, jeżeli chory nagle zaczyna się czuć źle i dochodzą wyżej wymienione objawy.
Jak wygląda leczenie pokrzywki?
Leczenie pokrzywki skupia się głównie na przyjmowaniu odpowiednich leków oraz wykluczeniu z życia codziennego czynnika wywołującego pokrzywkę (np. zaprzestać stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych, odstawić konkretny pokarm, itp.). Należy stosować regularnie zapisane przez lekarza leki przeciwhistaminowe II generacji. Częściej stosuje się je w leczeniu pokrzywki ostrej, ponieważ ograniczają reakcje alergiczne. Leczenie farmakologiczne może polegać również na stosowaniu zapisanych przez lekarza maści i kremów. W ten sposób udaje się zatrzymać dokuczliwe objawy pokrzywki, takie jak świąd skóry.
Osoba, u której wystąpiła pokrzywka powinna używać hipoalergicznych kosmetyków i środków do pielęgnacji skóry, unikać sztucznych, nieprzewiewnych materiałów.
Diagnoza pokrzywki przewlekłej lub ostrej może być problematyczna, ponieważ jest dość skomplikowana i zabiera dużo czasu. W czasie pierwszej wizyty lekarz zapyta o występowanie schorzenia w rodzinie, czy występują alergie u najbliższych, zapisze również badania krwi – najczęściej przeciwciała IgG, IgM i testy w kierunku innych chorób autoimmunologicznych. W przypadku pokrzywki przewlekłej zwykle nie udaje się ustalić jej przyczyny. Chory dostanie również skierowanie do alergologa, aby wykonać tam testy skórne w kierunku alergii.
Przeczytaj także o: