Jak wypuścić gazy z jelit? Czym są wzdęcia i jak sobie radzić.
Ból brzucha, uczucie rozdęcia, ciężkości i widoczne zwiększenie obwodu brzucha to objawy nadmiaru gazów jelitowych. Wzdęcia brzucha dotyczą osób w każdym wieku. Przyczyną wzdęć może być nieodpowiednia dieta, stosowane leki, nietolerancje pokarmowe czy po prostu niedojrzałość układu pokarmowego - jak to ma miejsce w przypadku kolek u noworodków i niemowląt. Jak skutecznie pozbyć się nadmiaru gazów w jelitach?
Jak powstają gazy jelitowe?
Gazy jelitowe same w sobie są zjawiskiem naturalnym. Powstają na skutek fermentacji bakteryjnej składników odżywczych, która odbywa się w jelitach oraz poprzez nadmierne połykanie powietrza w czasie jedzenia i mówienia. Skład chemiczny gazów jelitowych to w 90% azot, a pozostałe 10 % to dwutlenek węgla, wodór, metan i tlen. Fizjologiczna objętość gazów w jelitach wynosi ok. 200 ml – nie wywołuje to uciążliwych objawów wzdęć. Wzdęcia należą do zaburzeń czynnościowych, ponieważ są również skutkiem pogorszenia motoryki jelit.
O wzdęciach możemy mówić wtedy, kiedy w przewodzie pokarmowym gromadzi się dużo gazów – dochodzi do nadmiernego wypełnienia jamy brzusznej (może wystąpić zauważalne powiększenie obwodu brzucha), co wywołuje ból i uczucie ciężkości, „pełności” brzucha. Wzdęty brzuch nie pozwala dopiąć ubrania, a u szczuplejszych kobiet nawet przypominać brzuch ciążowy. Ulgę przynosi uwalnianie gazów z jelit, a więc potocznie mówiąc, puszczanie bąków. Wzdęciom często towarzyszy zablokowanie uwalniania gazów lub nie przynosi ono oczekiwanej ulgi.
Pacjenci najczęściej zgłaszają następujące objawy towarzyszące wzdęciom:
- brak apetytu;
- uczucie przelewania w brzuchu;
- śmierdzący oddech;
- nasilone gazy jelitowe;
- burczenie w jamie brzusznej;
- zaparcia;
- zaburzona symetria brzucha;
- widoczne powiększenie obwodu brzucha;
- uczucie ciężkości, napięcia, „balona w brzuchu”.
Przyczyny nadmiernych gazów jelitowych – nietolerancje pokarmowe, nieprawidłowa dieta, choroby.
Nadmiar gazów w jelitach może zostać wywołany przez różnego rodzaju czynniki. Zaczynając od niewłaściwej diety, poprzez stres, na chorobach przewodu pokarmowego kończąc. Wzdęcia powstają na skutek nadmiernej fermentacji i zbyt częstego połykania powietrza. Wywołać wzdęcia może nadmierne spożywanie następujących pokarmów:
- warzywa kapustne (wszystkie rodzaje kapusty, brukselka, kalarepa, brokuły);
- rośliny strączkowe (odmiany fasoli, bób, ciecierzyca, groch, soja);
- cebula;
- ciemne pieczywo.
W nadprodukcji gazów jelitowych istotnym czynnikiem są również nietolerancje pokarmowe. Problem wzdęć bardzo często wywołuje nietolerancja laktozy, czyli cukru mlecznego. W powstawaniu gazów istotną rolę odgrywa niedobór laktazy – enzymu trawiącego laktozę. Osoby z jej niedoborem, spożywając produkty mleczne, mogą spodziewać się wzdęć brzucha.
Przyczyną wzdęć mogą być również schorzenia układu pokarmowego, szczególnie te, które powodują dysfunkcje jelita grubego i zaburzenia w jelicie cienkim. Należą do nich:
- zespół jelita drażliwego;
- zespół przerostu bakteryjnego jelita cienkiego;
- zaparcia;
- nieswoiste choroby jelit, takie jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna;
- rak jelita grubego;
- niedrożność jelit.
Zwykle w miarę odchodzenia gazów z jelit, wzdęcia brzucha ustępują. Zgłoś się jednak koniecznie do lekarza, kiedy pojawi się niezamierzona utrata masy ciała, krew w stolcu, zasłabnięcia. Niepokojącym sygnałem jest również zbyt niskie stężenie hemoglobiny w morfologii.
Niedoczynność tarczycy jest również chorobą, w której częstym objawem są wzdęcia brzucha i nadmierne gazy jelitowe.
Jak pozbyć się nadmiaru gazów jelitowych?
W przypadku wzdęć należy zmodyfikować swoją dietę w taki sposób, aby pozbyć się z niej pokarmów wzdymających, a zastąpić je większą ilością błonnika pokarmowego. Unikaj roślin strączkowych, kapusty i cebuli, żywności przetworzonej i nadmiaru cukru. Perystaltykę jelit pomoże usprawnić błonnik, obecny w otrębach pszennych, śliwkach, bananach, migdałach, morelach i produktach pełnoziarnistych. Paradoksalnie jest on obecny też w pokarmach wzdymających, takich jak brukselka, biała fasola i kapusta. Tych w czasie wzdęcia jednak lepiej unikać. Duże znaczenie ma również obróbka termiczna pokarmów – warzywa takie jak kalafior i brokuły gotuje się bez przykrycia, aby pozwolić wydostać z nich lotne związki siarki. Pracę jelit zaburzają tłuste i smażone potrawy – smażenie na oleju można zastąpić frytkownicą beztłuszczową lub pieczeniem w piekarniku. Należy unikać wody i napojów gazowanych. Pozbyć się wzdętego brzucha pomaga picie dużej ilości wody – najlepiej ok. 3 litrów dziennie. Pomocne jest wypijanie szklanki wody co godzina. Świetnym sposobem na pamiętanie o wodzie są aplikacje mobilne wysyłające przypomnienia (np. Water Time, Wodny Kotek, Wypij Wodę Akwarium).
Sposoby na wzdęcia to również zwiększona aktywność fizyczna, która pobudza perystaltykę jelit i pomoże wydostawać gazy na zewnątrz. Przy uczuciu napięcia i braku możliwości wypuszczenia gazów, można stosować delikatny masaż brzucha i ciepłe okłady.
W uwolnieniu gazów z jelit skuteczne są też określone leki i zioła, które pomagają w normalizacji pracy jelit. Można stosować środki z aktywną laktazą i enzymami oraz preparaty zawierające symetykon (Espumisan) – substancję aktywną, pomagającą w ewakuacji gazów z jelit. Pomocne są również probiotyki zawierające bakterie jelitowe. Bardzo skuteczna jest herbatka z kopru włoskiego, nie należy jednak podawać jej noworodkom i niemowlakom.
Przeczytaj także o: