Jaskra – przyczyny, objawy i leczenie choroby
Jaskra to niebezpieczna choroba oczu, która przez długi czas daje wyłącznie skąpe, trudne do rozpoznania objawy. Na skutek uszkodzenia nerwu wzrokowego dochodzi do stopniowego pogarszania się wzroku - powstają ubytki w polu widzenia, aż do całkowitej ślepoty. Dowiedz się, jak rozpoznać pierwsze objawy jaskry, co ją wywołuje i czy ryzyko zachorowania dotyczy też Ciebie?
Przyczyny jaskry i ryzyko choroby- uszkodzenie nerwu wzrokowego.
Jaskra w skali globalnej jest poważnym problemem zdrowotnym. Obecnie na chorobę tę może chorować nawet 70 milionów osób. W Polsce na jaskrę choruje ok. miliona osób, z czego nawet połowa może o tym nie wiedzieć i stopniowo traci wzrok.
Jaskra, to druga po zaćmie przyczyna ślepoty na świecie. Koszty leczenia choroby, jaką jest jaskra w samym tylko USA sięgają ponad 3 mld dolarów rocznie. W krajach europejskich roczny koszt leczenia pacjenta z jaskrą wynosi ponad 1000 USD.
Pierwotnie, za przyczyny jaskry uważano głównie wysokie ciśnienie śródgałkowe, jednak lekarze sądzą, że przyczyny mogą być różne. Przede wszystkim, na zachorowanie narażone są osoby, które spełniają określone czynniki ryzyka w połączeniu ze wzrostami ciśnienia wewnątrzgałkowego:
- chorujący na cukrzycę;
- chorujący na miażdżycę i hiperlipidemię;
- chorujący na nadciśnienie tętnicze;
- osoby krótkowzroczne z wadą poniżej 4 dioptrii i towarzyszącymi zmianami w siatkówce i naczyniówce oka;
- osoby z częstymi migrenami;
- osoby, które ukończyły 60 lat (40 lat u rasy czarnej);
- osoby obciążone genetycznie – w rodzinie występowała jaskra;
- osoby narażone na przewlekły stres;
- pacjenci stale przyjmujący kortykosteroidy (zwłaszcza w kroplach do oczu).
Występuje jaskra wtórna i jaskra wrodzona.
Jaskra jest chorobą doprowadzającą do znacznego pogorszenia widzenia, postęp choroby powoduje całkowitą ślepotę. Jak do tego dochodzi? U zdrowych osób przejrzysta ciecz wodnista krąży w przedniej komorze oka. Żeby wszystko działało jak należy, do przedniego odcinka oka musi dopływać i odpływać odpowiednia ilość cieczy wodnistej. Prawidłowe wartości są utrzymywane dzięki napływowi i odpływowi cieczy wodnistej. Jaskra to stan, kiedy dochodzi do zaburzeń odpływu cieczy wodnistej, przez co ciśnienie w oku wzrasta. Ciecz wodnista zgromadzona w nadmiarze stopniowo uszkadza nerw wzrokowy. Zablokowanie lub utrudnienie odpływu cieczy wodnistej następuje na skutek zwężenia lub zamknięcia kąta przesączania.
Kąt tęczowo-rogówkowy (kąt przesączania) jest pasem tkanki łącznej, wyściełanej nabłonkiem, rozciągającym się od przedniej komory oka do zatoki żylnej twardówki, co umożliwia odpływ cieczy wodnistej. Szerokość kąta przesączania może być zaburzona jego zwężeniem lub zamknięciem, przez co również odpływ cieczy wodnistej jest utrudniony.
Objawy jaskry – jak rozpoznać, że dochodzi do uszkodzenia nerwu wzrokowego?
Jaskra jest wywołana wzrostem ciśnienia w gałce ocznej. Choroba ta jest bardzo podstępna, ponieważ w początkowych stadiach objawy są na tyle nieswoiste, że chory nawet nie podejrzewa, że może tracić wzrok. Dodatkowo, może wystąpić nagły i ostry atak jaskry, co jest często szokiem dla chorego, ponieważ wcześniej żadne objawy nie zostały zauważone.
Pacjenci ze specyficzną budową oka są szczególnie narażeni na ostry atak jaskry. Na skutek silnego stresu lub dużego wysiłku fizycznego (np. w czasie porodu) może dojść do nagłego zamknięcia kąta przesączania i gwałtownego wzrostu ciśnienia w oku, co silnie uszkadza nerw wzrokowy. Podczas ostrego ataku jaskry chory odczuwa silny ból oka (lub obu oczu), głowy, pojawiają się nudności i wymioty. Podczas ataku pacjent silnie się poci, akcja serca zwalnia, wokół źródeł światła chory widzi tęczowe koła. Dochodzi znaczne obniżenie ostrości wzroku, na oku widoczne jest przekrwienie żylne gałki ocznej, obrzęk rogówki i spłycenie komory przedniej. Źrenica jest nieruchoma, rozszerzona, może wystąpić zatarcie rysunku tęczówki. Niekiedy pojawiają się białawe plamki pod powierzchnią torebki soczewki. Ostry atak jaskry wymaga pilnej konsultacji okulistycznej grozi nieodwracalną utratą wzroku.
Jakie objawy, powinny skłonić nas do wizyty u okulisty?
- widzenie aureoli wokół źródeł światła;
- zaczerwienienie oka;
- ból oka wewnątrz;
- nudności i wymioty;
- częste łzawienie oczu;
- rozmyta tęczówka oka (szczególnie u noworodków);
- ogólne pogorszenie wzroku;
- pogorszenie ostrości widzenia;
- zwężenie pola widzenia.
Wyróżniamy następujące rodzaje jaskry:
- Jaskra wrodzona – występuje najrzadziej, pojawia się już u bardzo małych dzieci, najczęściej prowadzi do całkowitej ślepoty.
- Jaskra wtórna – wywołana czynnikami zewnętrznymi lub przy okazji innej choroby oczu (np. uraz oka, cukrzyca, stosowanie sterydów w kroplach).
- Jaskra zamkniętego kąta przesączania – często dochodzi w niej do ostrego ataku jaskry, ponieważ dochodzi do nagłego zamknięcia kąta przesączania. Zwykle jest to jaskra wtórna na skutek silnego stresu lub wysiłku fizycznego.
- Jaskra z otwartym kątem przesączania – odpływ cieczy wodnistej jest utrudniony na skutek zwężenia kąta przesączania. Występuje uszkodzenie nerwu wzrokowego. Jaskra otwartego kąta przesączania. Może wystąpić zarówno jaskra pierwotna otwartego kąta jak i jaskra wtórna otwartego kąta przesączania.
Jak wygląda leczenie i diagnostyka jaskry.
Aby zdiagnozować i rozpocząc leczenie jaskry, lekarz okulista poza wywiadem wykonuje szereg badań:
- badanie pola widzenia;
- badanie kąta przesączania (gonioskopię);
- badanie dna oka;
- pomiar ciśnienia śródgałkowego;
- ocenę tarczy nerwu wzrokowego;
- badane SOCT (spektralna koherencyjna tomografia optyczna).
Na podstawie wyników badań, występujacych objawów i stopnia zaawansowania choroby, dobierana jest metoda leczenia.
Jako, że choroba wywołana jest wzrostem ciśnienia w oku, leczenie jaskry polega zmniejszaniu ciśnienia śródgałkowego. Można to osiągnąć poprzez leczenie farmakologiczne. Obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego można osiągnąć podając specjalne krople, które zmniejszają wydzielanie cieczy wodnistej i ułatwiają odpływ cieczy wodnistej – zwiększone ciśnienie nie drażni już nerwu wzrokowego. Należy jednak podkreślić, że leczenie jaskry kroplami wywołuje dość duże skutki uboczne (alergie, pieczenie, podrażnienie oka, rozmazane widzenie), które nadal są lepsze niż utrata wzroku. W leczeniu jaskry kroplami bardzo ważna jest technika ich właściwego zakraplania w taki sposób, aby przenikały do środka oka a nie były wypłukiwane ze łzami.
Leczenie chirurgiczne jest również sposobem na zmniejszenie ciśnienia wewnątrzgałkowego. Dzięki operacji można osiągnąć lepszą jego kontrolę i spowolnienie utraty wzroku, jednak nie da się przywrócić dotychczasowych zniszczeń, jakie przyniosła jaskra. Istnieje kilka rodzajów zabiegów chirurgicznych w leczeniu jaskry – odpowiedni dobiera się do stopnia zaawansowana i rodzaju choroby.
Jaskra może być również leczona laserowo. Istnieją dwa rodzaje zabiegów: irydoplastyka i irydomtomia. Najczęściej stosuje się je w przypadku jaskry kąta zamkniętego. Nie są tak skuteczne jak operacja i pomimo wykonania zabiegu i tak należy nadal stosować krople. Efekty zabiegów utrzymują się zazwyczaj ok. 5 lat.
Przy obecnym stanie wiedzy medycznej nie ma możliwości całkowitego wyleczenia jaskry. Dostępne metody leczenia jedynie spowalniają rozwój choroby i pozwalają pacjentom względnie dobrze funkcjonować. Zaprzestanie leczenia wiąże się zwykle z utratą wzroku.
Przeczytaj także o: