Kiła – choroba przenoszona drogą płciową. Jakie ma objawy?
Kiła to choroba przenoszona drogą płciową. Do zakażenia może dojść również przezłożyskowo (w łonie matki) oraz w kontakcie z wydzieliną z charakterystycznych dla tej choroby owrzodzeń. W krajach europejskich współczynnik zachorowań jest niewielki - 5 przypadków na 100 000 osób. W Rosji jest to jednak nawet 300 zakażeń na 100 000 osób. Kiła leczona jest za pomocą antybiotyków.
Przyczyny kiły – czym jest kiła wrodzona i nabyta?
Kiła wywoływana jest przez bakterię krętka bladego (treponema pallidum), która do przeżycia wymaga odpowiednio wilgotnego środowiska. Bakterie te poza organizmem człowieka giną w ciągu kilku godzin, ponieważ są bardzo podatne na wysuszanie i wyższą temperaturę. Bakterie krętka bladego szybko giną pod wpływem powszechnie stosowanych środków antyseptycznych.
Choroby przenoszone drogą płciową są różne i dają różne, mniej lub bardziej nasilone objawy, jednak kiła jest zdecydowanie groźniejsza i uciążliwa.
Głównymi drogami przenoszenia bakterii jest kontakt seksualny, nie tylko rozumiany jako tradycyjny stosunek z penisem w pochwie, ale również drogą analną i oralną. Do zakażenia kiłą może dojść również poprzez pocałunek z chorym, który ma w jamie ustnej i/lub gardle charakterystyczne owrzodzenia, powstające w przebiegu choroby. Ryzyko zakażenia kiłą zachodzi również, gdy dochodzi do kontaktu z wydzieliną z owrzodzeń. Ważne jest więc, aby osoby pielęgnujące chorego nosiły rękawiczki, nie wkładały palców do ust i często używały płynów dezynfekcyjnych.
Do zakażenia kiłą dochodzi również w łonie chorej matki – jest to wtedy kiła wrodzona. Bardzo często płody zakażone chorobą umierają jeszcze w życiu płodowym, a gdy się rodzą są zdeformowane i mają szereg niebezpiecznych objawów. Wyróżniamy kiłę wrodzoną wczesną i kiłę wrodzoną późną. Ryzyko zakażenia kiłą wrodzoną wzrasta po 5 miesiącu ciąży, kiedy bariera łożyskowa staje się słabsza, a matka dziecka jest 2-3 lata po zakażeniu.
Kiła ma charakterystyczne objawy w postaci grudek, owrzodzeń i nadżerek, z których sączy się płyn pełen bakterii treponema pallidum. Gdy dochodzi do kontaktu śluzówek partnerów, krętki wnikają w błony śluzowe zdrowej osoby i w taki sposób dochodzi do zakażenia kiłą. Bakterie treponema pallidum w ciągu kilku godzin docierają do najbliższych węzłów chłonnych i tamtędy szybko rozchodzą się po całym organizmie. Owrzodzenia na początku występują głównie na zewnętrznych narządach płciowych, w pochwie i odbycie. Następnie mogą pojawić się na ustach i w gardle. Zmiany te jednak często są bezbolesne i niewidoczne, a towarzyszące im objawy początkowego stadium choroby bardzo łatwo zrzucić na karb innych dolegliwości.
Chory na kiłę najbardziej zaraża w ciągu dwóch lat od zakażenia. W tym czasie zakażani są partnerzy seksualni chorego na kiłę wczesną. Następne etapy choroby nie są już tak zaraźliwe, aż w końcu zdolność do zakażania całkowicie zanika.
Objawy kiły – kiła układu nerwowego, zmiany skórne.
Niektóre choroby zakaźne mają charakterystyczne objawy, rozwijające się i zanikające wraz z postępem choroby. Kiła jest jedną z takich chorób. Oto kolejne etaty kiły.
- Kiła wczesna (kiła wczesna utajona, kiła wczesna, kiła pierwotna) – trwa 2 lata od zakażenia:Kiła pierwszorzędowa – jest to początkowe stadium choroby trwający do 9 tygodni od zakażenia kiłą. Wyróżnia się w niej kiłę surowiczoujemną i kiłę surowiczododatnią. Pierwszym objawem kiły jest tzw. objaw pierwotny w postaci niebolesnej zmiany skórnej w miejscu wniknięcia krętków (pochwa, odbyt, gardło, jama ustna). Goi się ona w ciągu 3-4 tygodni, wokół niej obserwuje się powiększenie węzłów chłonnych. Zmiana jest zwykle dość twarda, ma konsystencję chrząstki. Objaw pierwotny w większości przypadków ma postać nietypową. Może być to m.in.:
- postać współistniejąca z opryszczką;
- mnogie objawy pierwotne w jednym miejscu;
- zapalenie kiłowe żołędzia;
- zapalenie kiłowe sromu i pochwy;
- postać szczelinowata;
- objaw pierwotny żrący;
- postać olbrzymia (ponad 2 cm średnicy);
- postać o nietypowej lokalizacji;
- postać zgorzelinowa;
- postać szczelinowata;
- postać poronna (bardzo mała).
- Kiła drugorzędowa – występuje w niej II-rzędowa kiła wczesna i II-rzędowa kiła nawrotowa.Jest to druga faza choroby, w której pojawiają się objawy skórne i uogólnione. Może zacząć się dwa lata i więcej po zakażeniu. Początkowym objawem jest osutka występująca na jednej części ciała lub może być rozsiana. Może wystąpić kilka jej rodzajów:
- Osutka plamista składa się z wykwitów równomiernie rozmieszczonych na tułowiu i rękach, może dotknąć również błon śluzowych.
- Osutka grudkowa zajmuje zwykle dłonie lub stopy po wewnętrznej stronie, skórę głowy oraz twarz. Powstające wykwity mają różowo-brunatny kolor.
- Osutka krostkowa występuje dość rzadko, uwidocznia się na głowie i twarzy. Może pozostawiać po sobie trwałe blizny.
- Kiła trzeciorzędowa (kiła późna) – kiła objawowa późna, następuje nawet do 30 lat po zakażeniu. U większości pacjentów nie daje ona żadnych objawów, są one notowane zaledwie u 30% chorych – częściej więc występuje kiła utajona późna. Zwykle na tym etapie dochodzi do groźnych powikłań, takich jak kiła układu nerwowego i kiła sercowo naczyniowa, kiedy to krętki blade atakują układ nerwowy i naczyniowo-sercowy. Kiła późna może dawać objawy również ze strony innych narządów wewnętrznych. Bakterie treponema palladium mogą uszkadzać narządy na tyle, że doprowadzają do ich ciężkich niewydolności, a w efekcie do śmierci. Do objawów późnej kiły należą:
- trudności w koordynacji mięśniowej (kiła układu nerwowego, kiła oponowa);
- postępująca demencja, zaburzenia psychiczne, zaburzenia zdolności poznawczych (kiła układu nerwowego, kiła oponowo-naczyniowa mózgu, zapalenie opon mózgowych wywołane zakażeniem bakteriami krętka);
- porażenie postępujące (w przebiegu kiły kilakowej mózgu, kiła miąższowa);
- stopniowa utrata wzroku;
- deformacja kości i stawów (kiła późna kości, kiłowe zapalenie okostnej, bardzo zniekształca wygląd człowieka);
- uszkodzenia naczyń krwionośnych i struktur serca;
- poważne zmiany skórne w postaci charakterystycznych owrzodzeń (kiła późna skóry);
- problemy z nerkami (kłębuszkowe zapalenie nerek, zaburzenia czynności pęcherza moczowego);
- objawy zakażenia pozostałych narządów wewnętrznych.
Zupełnie inny przebieg ma kiła wrodzona. Schorzenie co prawda należy do grona chorób wenerycznych, jednak w przypadku kobiet ciężarnych zarażonych krętkiem bladym, mamy cały szereg konsekwencji dla płodu. Zakażenie kiłą dziecka w łonie matki często wywołuje śmierć płodu, lub dziecko rodzi się z bardzo poważnymi powikłaniami.
Gdy dziecko rodzi się z kiłą, mamy do czynienia z kiłą wrodzoną wczesną lub kiłą wrodzoną późną, zależnie od występujących objawów. Może dojść też do kiły wrodzonej utajonej, która nie daje symptomów. Objawy wczesnej kiły wrodzonej:
- widoczne zajady;
- sapka;
- kilaki prosowate;
- ropień Duobis w grasicy;
- zapalenie kości i stawów;
- tzw. „nos siodełkowaty”
- osutka kiłowa;
- marskość wątroby;
- białe zapalenie płuc;
- wytwórcze zapalenie śródmiąższowe różnych narządów.
Objawy kiły wrodzonej późnej:
- szablaste podudzia;
- czoło olimpijskie;
- nos siodełkowaty lub nos lornetkowy;
- kiłowe zapalenie tkanki okostnej;
- przewlekłe kiłowe zapalenie opon miękkich;
- uszkodzenie lub zanik nerwów (nerw II i VIII);
- tzw. triada Hutchinsona (charakterystyczne zęby, głuchota błędnikowa, zapalenie rogówki wywołujące bielmo);
- zgrubienie nasad przymostkowych obojczyka;
- blizny Parrota w okolicach ust i/lub odbytu.
Leczenie kiły i jej profilaktyka i diagnostyka.
Profilaktyka kiły polega głównie na podejmowaniu odpowiedzialnych stosunków seksualnych (stały partner, unikanie przygodnego seksu pod wpływem używek), stosowaniu antykoncepcji i higienie. Osoby chore powinny zachowywać abstynencję seksualną. U wielu osób zakażonych kiłą występuje również wirus HIV. Standardem jest wykonywanie badań w kierunku wykrycia kiły u kobiet ciężarnych.
Diagnostyka kiły polega na wywiadzie i przeprowadzeniu badań krwi. Organizm zakażony krętkiem bladym wydziela charakterystyczne przeciwciała i ich obecność we krwi jest oznaką zakażenia. Przeciwciała mogą jednak występować jeszcze długo po podjęciu leczenia.
W leczeniu kiły stosuje się antybiotyki. Największą skuteczność wykazuje nastraszy znany antybiotyk – penicylina. Podaje się ją drogą domięśniową lub dożylną. Dawka i długość przyjmowania leku jest zależna od etapu choroby i objawów. Zwykle udaje się wyleczyć chorobę z każdego stadium, jednak problemem pozostają zniszczenia w organizmie, których nie da się już cofnąć. Dlatego leczenie pierwotne antybiotykami jest połączone najczęściej z leczeniem uszkodzonych narządów wewnętrznych. Podawanie antybiotyków w kile może chwilowo wywołać wysoką gorączkę, która powstaje na skutek szybkiego rozpadu krętków (odczyn Łukasiewicza- Herxheimera-Jarischa). Dodatkowo może dojść do wstrząsu anafilaktycznego na skutek uczulenia pacjenta na penicylinę. Rzadko występują krótkotrwałe zaburzenia psychiczne na skutek rozpadu krętków w mózgu (odczyn Hoigne).
Przeczytaj także o: