Opryszczka narządów płciowych i opryszczka wargowa – co należy o nich wiedzieć?
Opryszczka narządów płciowych i opryszczka wargowa wywołane są wirusem herpes simplex virus, który dzieli się na dwa rodzaje - HSV 1 i HSV 2. W przypadku opryszczki narządów płciowych najczęściej jest to typ wirusa HSV 2. Opryszczkę wargową wywołują nawrotowe zakażenia wirusem HSV 1, choć może być też na odwrót (HSV 1 wywoła zakażenie płciowe, a HSV 2 wargowe). Charakterystycznym objawem zakażenia HSV jest pojawianie się wykwitów skórnych. Wirusy opryszczki wywołują również dość niebezpieczne infekcje u dzieci.
Co wywołuje opryszczkę narządów płciowych i opryszczkę wargową?
Opryszczkę narządów płciowych najczęściej wywołuje drugi typ wirusa opryszczki zwykłej (HSV 2), choć schorzenie tego rodzaju może wywołać również HSV 1. Zakażenie wirusem HSV przebiega drogą płciową. Często nosiciele wirusa nie zdają sobie z tego faktu sprawy, ponieważ w większości przypadków przebiega ono bezobjawowo lub symptomy są bardzo skąpe. Z tego faktu, HSV jest wirusem najczęściej przenoszonym poprzez kontakt seksualny. Zdarza się, że wirus opryszczki jest przenoszony w czasie porodu z matki na dziecko, są to jednak rzadkie przypadki.
Opryszczka wargowa spowodowana jest głównie zakażeniem wirusem HSV 1. Do zakażenia wirusem opryszczki dochodzi poprzez kontakt z błonami śluzowymi, śliną, narządami płciowymi i skórą nosiciela. Największe ryzyko zakażenia następuje w kontakcie z wydzieliną, która wydostaje się na zewnątrz po dotknięciu pęcherzyków. Jest ona bardzo silnie zakaźna. Rzadziej można zarazić się poprzez przedmioty, których używał zakażony, ponieważ wirus ginie w temperaturze pokojowej. Zakażenie wirusem opryszczki zwykłej typu 1 w większości przypadków następuje w dzieciństwie.
Wirus HSV pozostaje w organizmie nosiciela postaci uśpionej przez całe jego życie. Nie oznacza to jednak, że nosiciel będzie zakażał innych przez cały czas. Dopóki wirus opryszczki zwykłej jest uśpiony, nie ma ryzyka zakażenia. Istnieje jednak szereg sytuacji, kiedy HSV może ponownie aktywować się. Choroba nawraca, kiedy ogólnie dochodzi do osłabienia organizmu, a mogą wywołać to następujące czynnki:
- przewlekły stres;
- ekspozycja na silne promieniowanie UV – stąd duża liczba zakażeń i zachorowań w upalne lato;
- przemęczenie, niedożywienie i wyziębienie;
- urazy;
- krwawienie miesiączkowe;
- operacje i zabiegi chirurgiczne;
- gorączka na skutek zakażeń innymi wirusami lub bakteriami;
- leczenie glikokortykosterydami.
Jakie objawy ma opryszczka narządów płciowych a jakie wargowa?
Objawy opryszczki to najczęściej wykwity skórne, pojawiające się na wargach lub narządach płciowych. Sytuacja jest jednak często dość poważna, kiedy dochodzi do pierwotnego zakażenia narządów płciowych.
Opryszczka na ustach, czyli tzw. „zimno” ma następujące objawy:
- na pograniczu ust i skóry, najczęściej w kąciku, pojawiają się bolesne skupiska pęcherzyków zapalnych wypełnione płynem surowiczym;
- zwykle nawroty opryszczki wargowej następują raz lub dwa razy do roku, jednak w ekstremalnych przypadkach mogą występować nawet co miesiąc, ryzyko nawrotu opryszczki wargowej staje się tym większe, im bardziej osłabiony jest organizm;
- opryszczka wargowa najbardziej zaraźliwa jest w ciągu pierwszej doby po wystąpieniu wykwitów.
Objawy ze strony narządów płciowych są zależne od tego, czy jest to zakażenie pierwotne, czy uaktywnienie się wirusa.
Gdy opryszczka zaatakuje narządy płciowe na skutek ponownej aktywacji wirusa, pojawiają się następujące objawy:
- zgrupowane, zapalne grudki na zewnętrznych powierzchniach narządów płciowych.
W przypadku pierwszego zakażenia:
- okres wylęgania wirusa wynosi do 21 dni (zazwyczaj 3-7 dni);
- wirus jest wydalany z organizmu ok. 10 dni;
- zazwyczaj przebieg jest ciężki, występują objawy ogólne w postaci gorączki, bólu głowy, pojawia się zapalenie gardła. Opryszczka uogólniona dotyka w większości kobiet, rzadziej mężczyzn;
- u kobiet na zewnętrznych narządach płciowych i po wewnętrznej stronie ud pojawiają się pęcherzyki i grudki wypełnione płynem surowiczym, u mężczyzn zmiany te wstępują głównie na prąciu, rzadziej na mosznie i w okolicach. Po 2-3 tygodniach grudki przekształcają się w bolesne nadżerki i owrzodzenia;
- bardzo rzadko zdarza się, że zajęta jest również okolica lędźwiowa kręgosłupa i rdzenia kręgowego. Pojawiają się objawy zapalenia rdzenia i korzonków nerwowych, może dojść do zatrzymania moczu oraz porażenia neuronów czuciowych, czego efektem jest brak czucia lub jego zaburzenia. Sytuacja taka nazywana jest zespołem Elsberga.
- Objawy miejscowe opryszczki to również ból narządów płciowych, wydzielina śluzowa z pochwy lub cewki moczowej, zaburzenia oddawania moczu, powiększenie węzłów chłonnych pachwinowych, tkliwość i bolesność szyjki macicy przy stosunku;
- zarówno u kobiet jak i u mężczyzn może pojawić się opryszczkowe zapalenie odbytnicy jako skutek stosunków analnych.
Opryszczka błony śluzowej jamy ustnej i gardła
Najczęściej występuje u dzieci w postaci zapalenia jamy ustnej. Do pierwszych objawów choroby należą wysoka temperatura, złe samopoczucie, obrzęk i zaczerwienienie dziąseł. Pęcherzyki pojawiają się na błonie śluzowej jamy ustnej i na języku, również na wargach. Często zlewają się, tworząc bolesne owrzodzenia. Ranki goją się ok. 2 tygodnie, a ostre objawy mijają po ok. tygodniu.
Ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych wywołane wirusem opryszczki
Choroba dotyka głównie dorosłych, wywołana jest częściej typem HSV 1, choć zdarzają się przypadki HSV 2. Początkowe objawy opryszczki to złe samopoczucie, bóle głowy, mięśni i gradła. Pojawia się wysoka temperatura. Na tylnej ścianie gardła i migdałkach pojawiają się pęcherzyki, które po pewnym czasie pękają, tworząc owrzodzenia i nadżerki. U 5% chorych pojawia się opryszczkowe zapalenie opon mózgowych i objawy oponowe.
Powikłania wirusa opryszczki
Zakażenie wirusem opryszczki zwykłej może nieść poważne powikłania. Opryszczka zarówno wargowa, jak i narządów płciowych może wywołać:
- zapalenie wątroby;
- opryszczkowe zapalenie mózgu;
- zaburzenia lub nawet brak czucia w kończynach;
- opryszczka dróg rodnych – jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży i ich nienarodzonych dzieci – pojawia się ryzyko poronienia, wzrasta ryzyko wad wrodzonych i śmierci płodu w okresie okołoporodowym;
- zakażenia grzybicze lub bakteryjne wykwitów;
- rozsiane zakażenie płuc;
- zapalenie przełyku;
- rozsiane zakażenie stawów;
- rumień wielopostaciowy;
- zakażenie ośrodkowego układu nerwowego.
Zakażenie wirusem opryszczki herpes simplex virus – jak je leczyć
Leczenie opryszczki w większości przypadków jest miejscowe. Na pęcherzyki stosuje się maści zawierające leki przeciwwirusowe, najczęściej acyklowir. Są one dostępne w aptekach bez recepty. Czasami lekarze zapisują doustne leki przeciwwirusowe, szczególnie gdy zmianom miejscowym towarzyszą również objawy ogólne. Można stosować też leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, a także łagodzące ból gardła. W leczeniu opryszczki pomocne bywają również rzeczy, które na co dzień mamy w domu. Domowe sposoby na opryszczkę to m.in. papka z sody i wody nakładana na pęcherzyki. Ma ona działanie ściągające i dezynfekujące. Do leczenia opryszczki wargowej można zastosować też dostępne w aptece plastry, które przyspieszają gojenie.
Opryszczka jest chorobą zakaźną, dlatego należy pamiętać o postępowaniu, które pomoże zatrzymać rozprzestrzenianie się wirusa. Należy unikać bliskich kontaktów fizycznych z innymi, szczególnie pocałunków, dotykania i współżycia. Nie należy przebijać pęcherzyków, ponieważ zawierają one najbardziej zakaźny płyn – unikamy ich dotykania i rozdrapywania.
Przeczytaj także o: