Przepuklina – czym jest i jak powstaje?

Przepuklina jest dość często występującym problemem zdrowotnym. Istnieje kilka rodzajów przepuklin, jednak najwięcej z nich dotyczy jamy brzusznej. Jedną z najczęściej występujących form jest przepuklina pachwinowa (70% przypadków). Z artykułu dowiesz się, jak powstaje przepuklina, jej objawy oraz poznasz metody leczenia przepuklin brzusznych.

Jak powstaje przepuklina pachwinowa i przepuklina brzuszna?

Aby wyjaśnić, jak powstaje przepuklina brzuszna, należy w pierwszej kolejności wiedzieć, czym ogólnie jest przepuklina. Jest to sytuacja, kiedy narządy jamy brzusznej na skutek różnych czynników wydostają się poza jej obręb. Wystają poprzez ściany jamy brzusznej, opierając się na mięśniach i tkankach podskórnych.

Szacuje się, że w Polsce aż u 20% osób występuje przepuklina. Istnieją różne rodzaje przepuklin brzusznych – jedne z nich występują głównie u mężczyzn, inne u kobiet, jeszcze inne pojawiają się u osób starszych. Poszczególne rodzaje przepuklin pojawiają się wyłącznie u dzieci. Istnieją również przepukliny wrodzone.

Oto kilka najpopularniejszych rodzajów przepuklin:

• przepuklina pachwinowa;
• przepuklina rozworu przełykowego;
• przepuklina jamy brzusznej;
• przepuklina pępkowa;
• przepuklina brzuszna.

Najczęściej przepuklina uwidacznia się w strefie od klatki piersiowej do wysokości pachwin – w obrębie jamy brzusznej.

Ciężko jest znaleźć jeden konkretny powód, dla którego powstaje przepuklina. Ogólnie ryzyko przepukliny wzrasta z wiekiem i bardziej narażeni są mężczyźni niż kobiety. U dzieci problem rozwija się w przypadkach, kiedy mamy do czynienia z osłabieniem ściany brzucha lub przepuklina może być wrodzona.

Głównym czynnikiem powodującym przepukliny brzuszne jest zwiększony nacisk na ścianę brzucha. Wywołać go mogą następujące czynniki i problemy zdrowotne:

• zła dieta, otyłość i nadwaga;
• nadmierny wysiłek fizyczny, szczególnie dźwiganie;
• obecność płynu w jamie brzusznej;
• powiększenie prostaty;
• przewlekle zaparcia;
• przewlekły kaszel;
• duży wysiłek przy oddawaniu moczu;
• mukowiscydoza;
• sytuacja, gdy jądra nie zejdą do moszny;
• dializa otrzewnowa;
• palenie tytoniu;
• punktowe osłabienie ściany brzucha na skutek operacji – często przepuklina uwidacznia się w miejscu blizn pooperacyjnych.

Oprócz wzmożonego ciśnienia w jamie brzusznej istnieje wiele innych czynników ryzyka. Są one uzależnione od rodzaju przepukliny brzusznej:

• przepukliny pachwinowe – najczęściej występują u seniorów obciążonych genetycznie. Poza tym czynnikami zwiększającymi ryzyko przepukliny pachwinowej są płeć męska, występowanie problemu w przeszłości, palenie papierosów, częste zaparcia, ciąża, wczesny poród i niska waga urodzeniowa.
• Przepuklina pooperacyjna – występuje w wyniku niedawno przeprowadzonej operacji, chociaż mogą wystąpić nawet kilka lat później. Rozcięcie powłok jamy brzusznej sprawia, że ich wytrzymałość znacznie się osłabia i zachodzi ryzyko, że powstaną wrota dla przepukliny. Najczęściej ujawnia się 3-6 miesięcy po zabiegu operacyjnym w obrębie jamy brzusznej. Pacjenci często sami swoim postępowaniem doprowadzają do jej powstania. Do takich czynników ryzyka należą: szybkie przybieranie na wadze, ciąża, nadmierna aktywność fizyczna i dźwiganie. Z tego powodu bardzo ważne jest unikanie forsownego wysiłku fizycznego po operacjach.
• Przepuklina pępkowa – pojawia się najczęściej u niemowląt o niskiej masie urodzeniowej i wcześniaków. U dorosłych jest to ciąża mnoga, duża nadwaga i płeć żeńska.

Objawy przepukliny jamy brzusznej.

W przypadku przepuklin brzusznych najbardziej charakterystycznym objawem jest widoczne na skórze uwypuklenie. Może ono przypominać mniejszy lub większy guz. Pacjenci skarżą się na dolegliwości bólowe i dyskomfort w okolicach uwypuklenia, których nasilenie pojawia się po wysiłku fizycznym. Nasilenie bólu pojawia się również, gdy jest zwiększone ciśnienie jamy brzusznej np. w czasie kaszlu lub kichania. Może pojawić się uczucie ciągnięcia i pieczenie, a worek przepuklinowy z upływem czasu będzie się powiększał.

Gdy pojawia się przepuklina zadzierzgnięta (lub uwięźnięta, poważna przepuklina zagrażająca życiu – w jej wnętrzu dochodzi do zatrzymania krążenia krwi i narządach na skutek zaciśnięcia się wrót przepukliny) objawy są dużo silniejsze. Ból jest nagły, ostry, pojawia się zaczerwienienie, obrzęk i ocieplenie skóry. Występują wymioty i gorączka oraz problem z wydaleniem gazów i stolca. Dochodzi do widocznego i szybkiego pogorszenia stanu zdrowia. Taki pacjent wymaga pilnej operacji przepukliny, aby przywrócić zatrzymane krążenie.

Pozostałe rodzaje przepuklin ze względu na miejsce występowania

Istnieje wiele różnych rodzajów przepuklin brzusznych. Znane są już przepukliny pooperacyjne, pachwinowe i pępkowe. W jakich konkretnie okolicach jamy brzusznej może wystąpić przepuklina?

1. Przepukliny rozworu przełykowego – przepuklina dotycząca wnętrza jamy brzusznej, polega na przemieszczeniu się części żołądka do klatki piersiowej przez rozwór przepony. Objawy przepukliny tego rodzaju są zależne od jej wielkości. Może powodować zgagę, kwaśne odbijania z treścią pokarmową, bóle nadbrzusza a nawet chrypkę.
2. Przepuklina kresy białej – umiejscawia się w kresie białej, na łączeniu mięśni po środku brzucha. Najczęściej dotyka osób otyłych oraz kobiet w ciąży i po ciąży.
3. Przepuklina udowa – najczęściej dotyka otyłych kobiet, które dużo dźwigają. Polega na przedostaniu się treści z jamy brzusznej w okolice uda poprzez kanał udowy. Jest dość niebezpieczna, bo może nie dawać żadnych objawów, a ryzyko, że powstanie przepuklina uwięźnięta jest dość duże. W okolicy przepukliny nie odczuwa się żadnych dolegliwości bólowych.
4. Przepuklina Spiegla – przepuklina kresy półksiężycowatej, występuje rzadko, dotyczy okolic brzegu mięśnia prostego brzucha.

Na czym polega leczenie przepuklin w jamie brzusznej?

Wystąpienie przepukliny brzusznej wiąże się z koniecznością podjęcia leczenia. Leczenie przepukliny jest uzależnione od jej rodzaju i objawów, jakie daje. Nie wolno bagatelizować sprawy, ponieważ może przynieść poważne konsekwencje zdrowotne. Wśród metod leczenia zachowawczego najpopularniejszą jest stosowanie pessarów lub pasa przepuklinowego, który zapobiega je powiększaniu się, a nawet może doprowadzić do jej zmniejszenia. Najczęściej ma miejsce operacja przepukliny i zwykle wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym. Leczenie operacyjne polega na odprowadzeniu przepukliny z powrotem do jamy brzusznej, odcięciu nadmiaru tkanki i zszyciu. Jest to wspólna część dla wszystkich rodzajów przepuklin, różnice występują w sposobie zaopatrzenia wrót przepukliny. Po operacji pacjent musi unikać większej aktywności fizycznej przez co najmniej kilka tygodni. Niestety żadna forma operacji nie zapobiega nawrotom przepuklin w przyszłości.

Przeczytaj także o:

Ból jąder