Rak piersi – objawy raka piersi. Badaj się regularnie!
Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u polskich kobiet. Ryzyko wystąpienia raka piersi rośnie z wiekiem i jest szczególnie duże, jeżeli w rodzinie były już przypadki choroby. Bardzo ważna jest profilaktyka, ponieważ wczesne wykrycie jest podstawą sukcesu w leczeniu raka piersi. Dla każdej dorosłej kobiety samobadanie piersi powinno stać się nawykiem - wykonuje się je na początku cyklu miesiączkowego. Dowiedz się więcej o raku piersi - czy jesteś w grupie ryzyka? Jak możesz zadbać o zdrowie swoich piersi?
Epidemiologia – zachorowania na raka piersi.
Rak piersi to drugi najczęstszy nowotwór złośliwy wśród kobiet w Polsce – na pierwszym miejscu od wielu lat plasuje się rak płuc i oskrzeli. W 2021 roku WHO ogłosiło raka piersi, jako najczęściej występującego na świecie. Dane Krajowego Rejestru Nowotworów mówią, że w 2020 roku niepokojącą diagnozę usłyszało ponad 24 000 osób. Jeszcze 20 lat temu, na początku lat 2000 w Polsce na nowotwór piersi chorowało ok. 14 000 osób. Określenie „osób” jest tutaj nieprzypadkowe – na ten rodzaj raka chorują również mężczyźni, choć jest ich bardzo niewielu (w 2020 roku odnotowano 154 zachorowania na raka piersi wśród mężczyzn). Największa zachorowalność na raka piersi występuje u kobiet w wieku 55-65 lat, chociaż nowotwór nie oszczędza również młodych kobiet. Szczególnie na zachorowanie narażone są te Panie, których mamy, babcie i ciocie również zmagały się z tym nowotworem lub chorowały na raka jajnika.
Zgony z powodu raka piersi.
W 2020 roku walkę z rakiem piersi przegrało 8805 osób. Najczęściej były to kobiety w wieku 60-80 lat. Ryzyko wystąpienia raka piersi wzrasta z wiekiem, dlatego niezwykle ważne są regularne badania USG piersi i samobadanie piersi.
Czynniki ryzyka zachorowania na raka piersi.
Przede wszystkim należy pamiętać, że aż 75% zachorowań na raka piersi powstaje bez stwierdzonych czynników ryzyka.
Czynniki ryzyka zachorowania na raka piersi są różne i jest ich dość dużo, dotyczą one różnorodnych sfer życia. Można podzielić je na czynniki hormonalne, środowiskowe (np. narażenie na promieniowanie jonizujące), genetyczne, prokreacyjne i dietetyczne. Ryzyko raka piersi dotyczy:
- kobiet – zachorowania na raka piersi przez mężczyzn stanowią jedynie ułamek procenta (154 zachorowania na 24000 w 2020 roku);
- osób po 35 roku życia, kiedy następuje wzrost zachorowań – największy przypada na 50-70 rok życia;
- kobiet, które miały w rodzinie przypadki raka piersi – szczególnie ryzyko zachorowania na raka wzrasta tam, gdzie nowotwór piersi miały krewne pierwszego stopnia (siostra, matka) przed 35 rokiem życia. Czynniki genetyczne to 10% wszystkich postaci nowotworu. Należy zwrócić uwagę również na inne postaci raka – rak jajnika, rak jelita grubego, prostaty, trzonu macicy. Rak piersi uwarunkowany genetycznie przez mutacje genów ATM, BRCA1, BRCA2, p53. Literatura medyczna opisuje kilka uwarunkowanych dziedzicznie zespołów z występującymi nowotworami piersi – choroba Cowdena, zespół Lynch-II, dziedziczny rak piersi – site specific, zespół rak piersi – rak jajnika, zespół Peutz-Jaeghersa, zespół Klinefeltera, ataxia-teleangiectasia.
- Rozrostowe zmiany w piersiach takie LCIS i hyperplasia atypowa;
- czynniki hormonalne endogenne – częstsze występowanie raka piersi u kobiet, u których pierwsza miesiączka wystąpiła wcześnie lub menopauza pojawiła się późno (po 55 roku życia), wiek pierwszej donoszonej ciąży (ryzyko zachorowania wzrasta u kobiet, które urodziły pierwsze dziecku po 30 roku życia);
- czynniki hormonalne egzogenne – stosowanie antykoncepcji hormonalnej – wciąż trwa dyskusja o tym, że preparaty antykoncepcyjne składające się z estrogenu i progesteronu podnoszą ryzyko, podczas gdy nie obserwuje się takich zależności w przypadku preparatów z progesteronem. Podobna sytuacja dotyczy hormonalnej terapii zastępczej stosowanej po menopauzie lub usunięciu jajników – ryzyko wzrasta o 6%, a w przypadku przyjmowania HTZ powyżej 10 lat, aż 30%.
Jakie są objawy raka piersi?
Czym jest w ogóle rak piersi? Jest to najczęstszy nowotwór złośliwy kobiecy wywodzący się z nabłonka gruczołu piersiowego. Choroba przez długi czas nie daje żadnych charakterystycznych objawów. Zwykle pierwszym z nich jest wyczucie w samobadaniu piersi nieregularnego zgrubienia/ guzka, który zlewa się z całym gruczołem. Typowym objawem jest zaciąganie skóry, „chwytanie” przy podnoszeniu rąk.
Rak piersi objawy:
- widoczny lub wyczuwalny w badaniu guzek piersi;
- zmiana wyglądu w obrębie gruczołu piersiowego – wielkości, kształtu, napięcia skóry i obrysu piersi;
- różnica w wielkości piersi;
- rozszerzenie żył widocznych na skórze piersi;
- owrzodzenie brodawki;
- bolesność w obrębie piersi;
- powiększenie węzłów chłonnych pachwinowych lub/i nadobojczykowych;
- nagłe wyciągnięcie brodawki sutkowej (pojawia się w ciągu kilku dni/tygodni);
- obrzęk kończyny górnej od strony zaatakowanej nowotworem piersi;
- twarde guzki wyczuwalne pod pachą – mogą to być przerzuty do węzłów chłonnych;
- zaczerwienienie i obrzęk skóry piersi z drobnymi dołeczkami w skórze – objaw zaawansowanej postaci raka piersi;
- uszkodzenia w obrębie skóry piersi wywołane przez rozwijający się guz;
- wyciek surowiczy z piersi rzadko jest objawem raka, ale zapalenia gruczołu lub innych chorób – jeżeli antybiotyk nie daje poprawy, należy szybko skonsultować się z lekarzem.
Diagnostyka raka piersi – niezbędne badania.
Co robić, jeżeli wyczujesz u siebie guzek piersi? Udaj się do lekarza onkologa – nie jest wymagane skierowanie od lekarza rodzinnego. W czasie wizyty lekarz zbierze wywiad i wykona badanie palpacyjne piersi, aby sprawdzić wstępnie umiejscowienie, twardość i wielkość zmiany nowotworowej. Diagnoza raka piersi musi być poprzedzona odpowiednimi badaniami. Lekarz pokieruje Cię na:
- badanie USG piersi z oceną dołów pachowych;
- mammografia i RTG klatki piersiowej;
- lekarz może wskazać konieczność wykonania rezonansu magnetycznego piersi lub zleci tomografię komputerową klatki piersiowej;
- biopsja gruboigłowa – pobranie fragmentu guza do oceny histopatologicznej zmiany. Jest ono konieczne do diagnozy raka piersi i ustalenia planu leczenia raka piersi;
- elastografia – nowoczesne badanie USG piersi z wywieranym na guz naciskiem, co odkształca guz i pozwala na wstępną ocenę jego złośliwości.
W Polsce kobiety w wieku 50-69 lat objęte są „Programem profilaktyki raka piersi” dzięki któremu mogą bezpłatnie wykonać mammografię raz na dwa lata.
Leczenie raka piersi.
Leczenie raka piersi jest zależne od zaawansowania choroby, obecności ewentualnych przerzutów i ogólnego stanu chorej. W leczeniu raka piersi stosuje się zabiegi chirurgiczne i radioterapię. Zależnie od wielkości i rodzaju zmiany, można zastosować leczenie oszczędzające pierś lub konieczna jest całkowita amputacja piersi.
Leczenie oszczędzające pierś polega na wycięciu guza z zachowanym marginesem zdrowych tkanek – po operacji przewiduje się radioterapię piersi, zwykle w cyklu 20 napromieniowań przez 3 tygodnie. Niekiedy lekarz może zadecydować o wykorzystaniu nowego schematu 5 dawek w 5 dni. W czasie zabiegu wykonywana jest biopsja ze znakowaniem węzła wartowniczego (który zbiera chłonkę z piersi). Materiał badany jest pod kątem przerzutów, a pod kontrolą USG sprawdza się węzły pachowe – jeśli nie są zajęte przez nowotwór, nie trzeba dodatkowo wycinać węzłów chłonnych dołu pachowego.
Amputacja piersi (mastektomia) – polega na usunięciu piersi i węzłów chłonnych pachy. Ten typ leczenia raka piersi stosowany jest, gdy guz jest zbyt duży na leczenie oszczędzające, lub nie można wykonać radioterapii po wycięciu jedynie guza. Czasami wykonuje się profilaktyczną amputację piersi, z powodu bardzo dużego ryzyka zachorowania (badania genetyczne potwierdzające mutacje genów BRCA1 i BRCA2). Po amputacji piersi może być zastosowana radioterapia, jeżeli węzły chłonne pachowe zostały zajęte nowotworem.
Jeżeli nowotwór piersi dał odległe przerzuty, stosuje się leczenie systemowe, które łagodzi objawy nowotworu, może wygaszać jego ogniska przerzutowe i wydłużać życie pacjentki.
Profilaktyka raka piersi – samobadanie piersi.
Najlepszy sposób leczenia raka piersi to niedopuszczenie do zachorowania. W profilaktyce raka piersi niezwykle ważne są:
- samobadanie piersi – powinna wykonywać je każda kobieta po 30 roku życia. Badanie palpacyjne piersi zajmuje 10 minut i wykonasz je w zaciszu domowym, przed wzięciem prysznica. Należy wykonywać je w każdym cyklu, w pierwszych dniach po miesiączce.
- Regularne USG piersi – Polskie Towarzystwo Ultrasonograficzne poleca, aby kobiety po 30 roku życia wykonywały badanie raz w roku. Jeżeli w rodzinie były przypadki raka piersi, badanie dobrze jest wykonywać raz na 6 miesięcy.
- Mammografia – po ukończonym 40 roku życia raz na dwa lata wykonuj mammografię – badanie piersi polegające na ich nieznacznym uciśnięciu i prześwietleniu.
- Badania genetyczne – jeżeli w Twojej bliższej lub dalszej rodzinie występowały przypadki raka piersi lub jajnika, możesz wykonać badanie genetyczne na mutacje genów BRCA1 i BRCA2. Powie Ci ono, jakie jest Twoje ryzyko zachorowania – niektóre kobiety po uzyskaniu jego wyników decydują się na profilaktyczną amputację piersi. Badania tego rodzaju to koszt kilkuset złotych.
- Postaw na zdrowy tryb życia – rzuć palenie tytoniu, zadbaj o zbilansowaną dietę i regularny ruch. Pij duże ilości wody (najlepiej ok. 2,5-3 litry dziennie).
Przeczytaj także o: