Refluks – na czym polega choroba refluksowa przełyku?
Refluks żołądkowo-przełykowy może być wywołany przez wiele różnych czynników. Objawy refluksu to pieczenie i ból w górnej części klatki piersiowej, spowodowany cofaniem się treści żołądkowej do przełyku. Jest to dość powszechna dolegliwość, dotykająca osoby w każdym wieku. Jak leczyć objawy refluksu żołądkowo-przełykowego?
Czym dokładnie jest refluks żołądkowo – przełykowy?
Refluks żołądkowo-przełykowy (choroba refluksowa przełyku) to stan, kiedy występuje zarzucanie treści żołądkowej z powrotem do przełyku, co wywołuje nieprzyjemne dolegliwości. Przerzuty i połknięty wcześniej pokarm miesza się w żołądku z kwasem solnym i enzymami trawiennymi, następnie cofając się do przełyku, podrażnia jego śluzówkę. Zjawisko to powoduje zgagę – objaw pieczenia za mostkiem i w klatce piersiowej. Na skutek refluksu żołądkowo-przełykowego mogą pojawić się uszkodzenia błony śluzowej przełyku (nadżerki). Na styku żołądka i przełyku znajduje się dolny zwieracz przełyku – mięsień, który otwiera się, gdy w kierunku żołądka przesuwa się pokarm, a następnie zwieracz zamyka się. Cofanie się treści żołądkowej jest więc wywołane przez dysfunkcje dolnego zwieracza przełyku – niedomykanie się lub zbyt częste otwieranie.
Objawy refluksu żołądkowo-przełykowego.
Głównym objawem refluksu żołądkowo-przełykowego jest uczucie pieczenia i bólu za mostkiem. Czasami objawy refluksu stają się bardzo uporczywe i znacznie utrudniają codzienne funkcjonowanie. Nasilenie objawów może następować w czasie leżenia na wznak lub przy pochylaniu. Nadmierne wydzielanie kwasu solnego w żołądku i przedostawanie się z pokarmem do przełyku, może wywoływać palący ból w klatce piersiowej, puste odbijania lub odbijania z treścią pokarmową. Do nietypowych objawów refluksu zalicza się chrypkę, suchy i przewlekły kaszel, uczucie ciała obcego w gardle („kluski”), świszczący oddech.
Refluks u kobiet w ciąży i niemowląt.
Częste pieczenie w przełyku dotyczy większości kobiet w ciąży. Należy skonsultować się z lekarzem rodzinnym lub prowadzącym ciążę, zanim ciężarna zastosuje leki zobojętniające kwas solny. Refluks żołądkowo-przełykowy u ciężarnych wywołany jest wzrastaniem płodu – w żołądku jest mniej miejsca na pokarm, dodatkowo działają hormony rozluźniające więzadła i mięśnie, co może osłabiać dolny zwieracz przełyku.
Refluks żołądkowo-przełykowy pojawia się również u niektórych niemowląt i jest wynikiem niedojrzałości przewodu pokarmowego. Objawy refluksu u niemowląt są następujące:
- niedostateczny przyrost masy ciała;
- brak chęci do ssania piesi lub butelki – dziecko zabiera buzię, odgina główkę, reaguje płaczem;
- regurgitacje (bierne przesuwanie się treści żołądkowej do przełyku) z wymiotami lub bez wymiotów;
- częsty kaszel bez podłożna infekcyjnego;
- świszczący oddech;
- chrypka słyszalna podczas płaczu i gaworzenia;
- częste dławienie i krztuszenie się;
- zaburzenia połykania i ból przełyku – płacz przy próbach jedzenia;
- częste wybudzanie się w nocy;
- odginanie szyi związane z refluksem – zespół Sandifera.
Przyczyny refluksu – ciąża, tytoń, przepuklina rozworu przełykowego.
Istnieje szereg czynników, które przyczyniają się do choroby refluksowej przełyku. Refluks pojawia się w przebiegu niektórych chorób, takich jak np. cukrzyca, twardzina, czy choroby wywołane częstym spożyciem alkoholu. Refluks żołądkowo-przełykowy może pojawić się również po spożyciu określonych pokarmów- dolny zwieracz przełyku może niedomykać się po spożyciu dań tłustych, smażonych i mlecznych. Spożywanie alkoholu, kofeiny, ostrych przypraw sprawia, że kwasy żołądkowe produkowane są w nadmiarze, co może upośledzać działanie dolnego zwieracza przełyku. Z tego powodu po spożyciu niektórych dań obserwujemy nasilenie objawów refluksu żołądkowo-przełykowego.
Czynniki ryzyka refluksu żołądkowo-przełykowego:
- zaburzenia funkcji dolnego zwieracza przełyku;
- przepuklina rozworu przełykowego;
- zaburzenia opróżniania żołądka;
- ciąża;
- zakłócenia motoryki przełyku – niewłaściwa czynność skurczowa mięśni przełyku – zaburzenia połykania;
- uszkodzenia błony śluzowej przełyku;
- nadwrażliwość przełyku
- otyłość i nawaga;
- zaburzenia hormonalne;
- alkoholizm – refluks często dotyka osoby z chorobą alkoholową;
- palenie tytoniu;
- nieprawidłowa dieta – za dużo smażonych, ostrych i mlecznych pokarmów, przejedzenie (zgaga często pojawia się w święta);
- przyjmowanie niektórych leków, szczególnie doustnych środków antykoncepcyjnych, leków na chorobę niedokrwienną serca, nadciśnienie tętnicze i choroby płuc.
Kiedy z refluksem zgłosić się do lekarza?
Choroba refluksowa przełyku jest jedną z najczęściej diagnozowanych chorób przez lekarzy rodzinnych. Szacuje się, że aż 20% społeczeństwa ma 2-3 razy w tygodniu epizody zgagi. Pieczenie w przełyku na ogół nie oznacza niczego groźnego i nie wymaga pilnej interwencji lekarza. Należy jednak uważać, ponieważ pieczenie w przełyku można pomylić z objawami choroby niedokrwiennej serca lub zawałem. Jeżeli refluks występuje bardzo często, a epizody objawów trwają długo i są uciążliwe, warto udać się na konsultację lekarską. Istnieje również grupa objawów towarzyszących refluksowi, które mogą wskazywać na poważne powikłania. Koniecznie udaj się do lekarza, gdy zauważysz:
- ból przy przełykaniu;
- problemy z połykaniem, uczucie osłabienia mięśni przełyku;
- wymioty;
- krwawienie z przełyku, do którego mogło dojść na skutek uszkodzenia błony śluzowej – tzw. przełyk Barretta;
- spadek masy ciała wywołany niechęcią do jedzenia;
- ból brzucha w nocy wybudzający ze snu.
Często nawracający refluks może wywołać następujące choroby:
- zapalenie zatok przynosowych;
- częste zapalenia ucha;
- zapalenie gardła;
- refluksowy zespół nadżerek zębowych;
- zapalenie przełyku.
Leczenie refluksu.
Refluks żołądkowo-przełykowy to choroba o charakterze przewlekłym, dlatego leczenie jej często trwa przez całe życie i ma na calu łagodzenie objawów oraz uniknięcie powikłań. Polega ono głównie na zmianie stylu życia i przyjmowaniu odpowiednich środków farmakologicznych. Chory musi przyswoić sobie odpowiednie, zdrowe nawyki żywieniowe, ograniczyć pokarmy tłuste, smażone i mleczne. Ważne jest również wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej. U osób z chorobą alkoholową, do uniknięcia jej skutków ubocznych potrzebne jest podjęcie terapii i chęć skończenia z nałogiem, czego efektem jest zaprzestanie picia. Konieczne jest również zaprzestanie palenia papierosów. U kobiet w ciąży choroba refluksowa mija samoistnie zaraz po porodzie.
Leczenie refluksu żołądkowo-przełykowego zaczyna się od stosowania leków zmniejszających wydzielanie soku żołądkowego (inhibitory pompy protonowej). Są to m.in. takie substancje jak esomeprazol, omeprazol, lanzoprazol i raberazol. Leki te należy przyjmować na czczo, raz dziennie, przez maksymalnie 4 tygodnie. Jeżeli to nie przynosi pożądanych efektów, lekarz może zadecydować o zwiększeniu dawki lub dołączyć bloker receptorów histaminowych H2 (famotydyna) przyjmowany przed pójściem spać. Famotydyna jest również stosowana jako leczenie podtrzymujące w refluksie o łagodnym przebiegu.
Doraźnie mogą być stosowane leki zobojętniające kwas solny, które łagodzą pobudzanie soków trawiennych i osłaniają błonę śluzową. Są to związki magnezu, kwas alginowy, pochodne glinu, sukralfat. U niektórych pacjentów wykorzystuje się leki prokinetyczne (itopryd).
W niektórych przypadkach konieczne jest tez leczenie chirurgiczne refluksu, polegające na usunięciu przepukliny rozworu przełykowego. Najczęściej jednak, nawet mimo operacji po jakimś czasie znowu trzeba kontynuować leczenie refluksu, ze względu na nawracające objawy.
Przeczytaj także o: