Różyczka

Różyczka to choroba zakaźna wywoływana przez zakażenie wirusem różyczki. Jest to choroba wieku dziecięcego, może jednak wystąpić także różyczka u dorosłych. Obecnie coraz rzadziej diagnozowana z uwagi na szczepienia ochronne. Wirus różyczki szczególnie niebezpieczny jest dla kobiet w pierwszym trymestrze ciąży, ponieważ występuje ryzyko zakażenia płodu. Podpowiadamy, jakie są przyczyny i objawy różyczki, jaki jest przebieg różyczki oraz jak wygląda leczenie objawowe.

Różyczka – co to za choroba? Przyczyny różyczki

Różyczka to łagodna choroba wysypkowa, występująca zarówno u dzieci, jak i dorosłych, spowodowana zakażeniem wirusem różyczki. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową oraz przez bezpośredni kontakt z wydzielinami chorego, przede wszystkim z górnych dróg oddechowych, ale także moczu, krwi i kału. Obecnie do zarażenia wirusem różyczki dochodzi coraz rzadziej, ponieważ szczepionka przeciwko różyczce jest skuteczna oraz przyjęła ją większość populacji.

Okres wylęgania różyczki wynosi 12 – 23 dni. Najłatwiej zarazić się wirusem różyczki podczas kontaktu z chorym od siedmiu dni przed wystąpieniem u niego objawów do sześciu po ich wystąpieniu.  Różyczka z objawami zwykle trwa kilka dni. Różyczka u dzieci najczęściej objawia się wysypką, która znika po 2–3 dniach i nie pozostawia przebarwień. Przebycie choroby daje odporność na całe życie.

W przypadku wystąpienia objawów różyczki u kobiet ciężarnych, wirus różyczki przez łożysko przenika do płodu, co może powodować poważne wady, aż do ciężkich uszkodzeń płodu i poronienia włącznie.

Co ciekawe, niemowlęta z zespołem różyczki wrodzonej mogą być zakaźne dla osób ze swojego otoczenia nawet więcej niż rok. Małe dzieci wydalają cząstki wirusa w większości przez drogi oddechowe i z moczem.

Zakażenie wirusem różyczki – dla kogo szczególnie niebezpieczne?

Zachorowania na różyczkę we wczesnym okresie ciąży jest niezmiernie dużym zagrożeniem dla zdrowia i życia rozwijającego się płodu. Zarażenie drogą kropelkową wirusem różyczki w pierwszych tygodniach ciąży może prowadzić do obumarcia płodu i poronienia. Im bardziej początkowy okres ciąży, w jakim doszło do transmisji wirusa różyczki, tym powikłania są bardziej poważne. Różyczka, na którą zachorowała ciężarna do 22 tygodnia ciąży, może powodować nieodwracalne uszkodzenia płodu i wady wrodzone, jak głuchota, zaćma, wady serca oraz upośledzenie umysłowe, czyli zespół różyczki wrodzonej.

Zespół różyczki wrodzonej

Objawy różyczki wrodzonej zależą od okresu ciąży, w którym doszło do zakażenia. Im wcześniejszy etap ciąży, tym gorsze powikłania powoduje różyczka.

Do najczęstszych objawów zespołu różyczki wrodzonej należą:

• wady narządu wzroku, np. zaćma, małoocze, zapalenie nerwu wzrokowego, jaskra wrodzona i uszkodzenie siatkówki;
• problemy ze słuchem, np. niedosłuch lub głuchota;
• wady serca, np. przetrwały przewód tętniczy, zwężenie pnia płucnego lub tetralogia Fallota;
• zaburzenia neurologiczne, w tym małogłowie, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenie mózgu;
• żółtaczka;
• zmiany skórne, np. wysypka i wybroczyny;
• nieprawidłowy rozwój szkieletu;
• powiększenie wątroby i śledziony.

Różyczka u dzieci – najczęstsze objawy

Niemal w połowie przypadków, u których wystąpiło rozpoznanie różyczki, przebiegała ona bezobjawowo lub skąpoobjawowo. I to zarówno u dzieci, jak i dorosłych, którzy nie zaszczepili się, aby uniknąć zachorowania na różyczkę.

Różyczka, podobnie jak inne choroby zakaźne, przebiega w kilku etapach. W każdym etapie występują charakterystyczne objawy różyczki:

• zwiastunowe, czyli bóle głowy i mięśni, zapalenie gardła, zaczerwienienie gardła, katar, suchy kaszel, niewysoka gorączka, złe samopoczucie i zapalenie spojówek;
• powiększenie węzłów chłonnych, zazwyczaj szyjnych, zausznych, karkowych i potylicznych, które stają się bardziej wyczuwalne i bolesne jeden dzień przed wystąpieniem wysypki;
• okres osutkowy, podczas którego występuje plamista lub plamisto-grudkowa różowa wysypka. Zazwyczaj w pierwszej kolejności pojawia się za uszami i na tułowiu, a następnie przechodzi na kończyny i twarz. Może towarzyszyć jej uporczywy świąd.

Różyczka czasem objawia się również poprzez przemijające zapalenie wątroby, powiększenie śledziony i czerwone plamki na podniebieniu. Leczenie różyczki odbywa się objawowo.

U dzieci różyczka może powodować powikłania

Różyczka bardzo rzadko może powodować u dzieci powikłania. Są to m.in.:

• zapalenie stawów;
• małopłytkowość i problemy z krzepnięciem krwi;
• zapalenie mózgu;
• zapalenie mięśnia sercowego;
• zapalenie nerwu wzrokowego.

Zapalenie spojówek, czyli objawy różyczki u osób dorosłych

Objawy zachorowania na różyczkę u dorosłych są takie same jak u dzieci, jednak przebieg choroby może być nieco cięższy. U chorujących dorosłych kobiet znacznie częściej występuje zapalenie stawów. Dolegliwości stawowe mogą utrzymywać się od kilku dni do ponad miesiąca. Chorzy dorośli znacznie częściej wymagają też hospitalizacji z powodu długo utrzymującej się gorączki oraz odwodnienia. Najczęściej występujące objawy, dzięki którym udało się rozpoznać różyczkę wśród hospitalizowanych dorosłych to: gorączka, powiększenie węzłów chłonnych, wysypka, zapalenie spojówek i bóle głowy. U mężczyzn dorosłych różyczka powoduje powikłania – mogą być bóle i zapalenie jąder. Różyczka jest najgroźniejsza dla kobiet w pierwszym trymestrze ciąży ze względu na ryzyko wystąpienia zespołu różyczki wrodzonej i rozwoju ciężkich wad wrodzonych płodu.

Powikłania różyczki u dorosłych

Różyczka u dorosłych czasem może powodować powikłania. Do najczęstszych należą: odwodnienie, zapalenie stawów u kobiet, bóle jąder i zapalenie najądrzy u mężczyzn, a także zapalenie wątroby. Czasami może też dojść do zapalenia mózgu, które objawia się zaburzeniami świadomości, funkcji umysłowych i ruchowych oraz nadmierną sennością. Różyczkowe zapalenie mózgu mimo, że bardzo rzadkie, to może pozostawić trwałe następstwa w postaci upośledzenia słuchu, napadów drgawek, porażeń ruchowych i innych zaburzeń neurologicznych. Powikłania różyczki, które są najgroźniejsze z racji częstości występowania i ciężkości następstw, to powikłania położnicze: poronienie, przedwczesny poród oraz zespół różyczki wrodzonej.

Leczenie różyczki

Różyczka jest chorobą samoograniczającą się, której przechorowanie pozostawia trwałą odporność na całe życie. Leczenie różyczki odbywa się objawowo. Gdy wystąpi różyczka trzeba zgłosić do lekarza POZ – najlepiej lekarza rodzinnego w przypadku dorosłych i pediatry, jeżeli różyczka dotyczy dzieci. Samodzielnie można zastosować leki do leczenia objawowego, czyli przyjmować leki przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i przeciwbólowe (paracetamol, niesteroidowe leki przeciwzapalne) oraz odpowiednio nawadniać się.

Przeczytaj także o:

Zapalenie jąder

Ból jąder