Witamina D a zdrowie psychiczne – jak niedobór wpływa na nastrój i funkcjonowanie mózgu?
Niedobór witaminy D w organizmie może objawiać się na różne sposoby. Jednym z nich jest zaburzone funkcjonowanie układu nerwowego, objawiające się problemami z koncentracją, pamięcią, a nawet zaburzeniami depresyjnymi. W 1982 roku w ośrodkowym układzie nerwowym odkryto obecność receptorów witaminy D, a także enzymów 1-hydrolazy, które zamieniały witaminę D na jej aktywną formę - 1,25 (OH)2. Receptory te znajdowały się w strukturach mózgu odpowiedzialnych za nastrój i emocje.
Czym jest witamina D?
Witamina D należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach o bardzo szerokim działaniu biologicznym. Dzielimy ją na dwa związki:
- Witamina D2 (ergokalcyferol) – występuje w roślinach, np. w grzybach.
- Witamina D3 (cholekalcyferol) – syntetyzowana w skórze pod wpływem promieni słonecznych, a także występuje w tłustych rybach, jajkach i nabiale.
Obie te witaminy przekształcane są w organizmie do kalcydiolu, a następnie do kalcytriolu – najbardziej aktywnej formy witaminy D.
Główne funkcje witaminy D w organizmie:
- Utrzymanie prawidłowej gospodarki wapniowo-fosforanowej, co jest niezbędne dla zdrowych kości i zębów.
- Wzmocnienie układu odpornościowego i ochrona przed infekcjami.
- Regulacja wzrostu i różnicowania komórek.
- Wpływ na pracę układu nerwowego i mięśniowego.
- Ochrona przed niektórymi nowotworami.
Niedobór witaminy D może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych, takich jak:
- Krzywica u dzieci i osteoporoza u dorosłych
- Zaburzenia trawienia
- Choroby autoimmunologiczne
- Bóle kości i mięśni (reumatoidalne zapalenie stawów)
- Osłabienie odporności.
- Zwiększone ryzyko infekcji wirusowych i bakteryjnych.
- Depresja.
W Polsce większość osób ma niski poziom witaminy D, dlatego ważne jest, aby dbać o jej odpowiednią podaż.
Niedobory witaminy D w organizmie – jakie mają efekty dla mózgu?
Objawy niedoboru witaminy D mogą manifestować się poprzez wahania nastroju, trudności w koncentracji i pamięci. Liczne badania wskazują, że suplementacja witaminy D jest niezwykle pomocna w leczeniu depresji. Podłożem biologicznym depresji są zakłócenia neuroprzekaźnictwa. U osób, u których stwierdzono niedobór witaminy D3, może dochodzić również do obniżenia poziomu serotoniny – neuroprzekaźnika istotnego w regulacji nastroju. Występowanie receptorów witaminy D3 w hipokampie, wzgórzu, podwzgórzu i korze zakrętu obręczy wskazuje jasno, że związek ten jest jest ma istotne znaczenie dla zdrowia psychicznego.
Dotychczas przeprowadzono wiele badań mówiących o wpływie witaminy D na zdrowie psychiczne. Jednymi z bardziej znaczących są te przeprowadzone przez Norwegów w latach 2007-2008. Badania wykazały, że w grupie 59 pacjentów psychiatrycznych, którzy podjęli próbę samobójczą poziom witaminy D był bardzo niski u 58% badanych, podczas gdy u osób cierpiących na depresję bez prób samobójczych niska witamina D3 występowała tylko u 29%. Norwegia i Szwecja to miejsca nieprzypadkowe – tam deficyt witaminy D3 jest bardzo wysoki w populacji ze względu na małą ilość dni słonecznych.
Zwalczając niedobór witaminy D poprawiasz swój nastrój
Coraz więcej psychiatrów poleca swoim pacjentom suplementację witaminy D równocześnie z zażywaniem antydepresantów. Rozpoznać niedobór witaminy D można bardzo łatwo, poprzez badanie krwi – niestety jest ono płatne, chyba że skierowanie wystawi lekarz specjalista. Wpływ witaminy D3 na ogólne samopoczucie psychiczne jest niezwykle istotny, na co wskazują metaanalizy dotychczasowych badań nad witaminą D, wykonane w 2023 roku. Wynika z nich pewien schemat suplementacji witaminy D:
- 2000 – 4000 j.m./dobę – niewielki lub umiarkowany efekt poprawy nastroju;
- powyżej 4000 j.m./dobę – znaczny efekt poprawy nastroju.
Plan leczenia witaminą D i ustalenie odpowiednich dawek powinno być oparte o badania krwi, które dobrze jest wykonać przed rozpoczęciem suplementacji. Ostatecznie to lekarz powinien zadecydować, jaka dawka będzie najbardziej optymalna dla pacjenta z depresją.
Przeczytaj także o: