Wrzody żołądka

Wrzody żołądka i dwunastnicy - czym są?

Wrzód żołądka to mały, kraterowaty ubytek w śluzówce żołądka lub dwunastnicy (pierwszym odcinku jelita cienkiego, tzw. opuszka dwunastnicy), któremu towarzyszy naciek zapalny i martwica. Uważa się je za najczęstszą chorobę przewodu pokarmowego.

Wrzody żołądka i dwunastnicy – jakie są przyczyny ich powstawania?

Wrzody żołądka (inaczej choroba wrzodowa żołądka) to popularna dolegliwość, ich pojawienie się często zależy od wielu czynników lub jest wynikiem stosowanych terapii. Rozmiar tych zmian chorobowych zaczyna się od kilku milimetrów do kilku centymetrów. Wrzody żołądka pojawiają się cykliczne, gdyż choroba ma tendencje do nawrotów.

Wrzody żołądka i dwunastnicy to jedno z częstszych schorzeń układu pokarmowego, diagnozowane u około 5–10% populacji dorosłych pacjentów.

Za przyczyny wrzodków żołądka można uznać zakażenie Helicobacter pylori, zakażenie bakterią stanowi 75-90% przypadków zachorowań na wrzody dwunastnicy oraz około 70% wrzodów żołądka, stres bądź nawet nieodpowiednią dietę. 

Helicobacter pylori – Gram-ujemna, spiralna bakterii, która przenosi się drogą pokarmową, zagnieżdża w żołądku i produkuje toksyny, uszkadzające komórki błony śluzowej i prowadzące do rozwoju stanu zapalnego. Zakażenie bakterią Helicobacter pylori zwykle ma miejsce w okresie dzieciństwa, na skutek używania tych samych sztućców i naczyń, co osoba chora.

• Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) -pojawienie się wrzodów żołądka może przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), które łagodzą dolegliwości bólowe i objawy przeziębienia.
• Stres psychiczny- czynnikiem przyczyniającym się do powstawania wrzodów żołądka jest przewlekły stres, który sprawia, że organizm produkuje większą ilość kwasu solnego o silnych właściwościach żrących, co zwiększa ryzyko uszkodzenia błony śluzowej żołądka.
• Dieta- niewłaściwa dieta tez może być przyczyną powstawania wrzodów – ciężkostrawne smażone lub pieczone dania o wysokiej zawartości tłuszczu, nieregularne pory posiłków, przejadanie się i częste picie alkoholu, stymulują żołądek do produkcji soków żołądkowych, znacznie obciążając narząd.
• Nałogowe palenie papierosów- zwiększa ryzyko zachorowania na wrzody żołądka – dym tytoniowy sprawia, że   wydziela się więcej soku żołądkowego, który niestety podrażnia błonę śluzową żołądka.
• Czynniki genetyczne i grupa krwi –wrzody żołądka są dolegliwością dziedziczną (u 50% osób wrzody trawienne występują rodzinnie), skłonność do tej choroby mają pacjenci z grupą krwi 0.

Wrzody żołądka – objawy

Przy wrzodach żołądka charakterystyczne jest nasilenie dolegliwości bólowych po jedzeniu. Ból zazwyczaj pojawia się po około 30-60 minutach od zjedzenia posiłku, szczególnie jeżeli był ostro przyprawiony albo jedzenie było kwaśne.

Dolegliwości bólowe ustępują po zażyciu środków, które zobojętniają kwas solny oraz zaraz po jedzeniu. Pojawić się może również na czczo, czyli ranem lub nocą.

Objawami wrzodów żołądka i dwunastnicy mogą być również:

• wymioty,
• nudności,
• wzdęcia,
• zaparcia na przemian z biegunkami,
• brak apetytu, pieczenie za mostkiem (zgaga),
• spadek masy ciała,
• niesmak w ustach, gorzkie/kwaśne.

Metody diagnostyki wrzodów żołądka i dwunastnicy

Wrzody powstają w opuszce dwunastnicy, żołądku, w dolnej części przełyku i w pętli dwunastnicy. Aby stwierdzić, gdzie umiejscowiona jest zmiana, konieczne jest badanie na wrzody żołądka, czyli gastroskopia .

Oprócz diagnostyki, równie ważne jest stwierdzenie przyczyny wrzodów żołądka, ponieważ od tego zależy skuteczne leczenie.

W celu zdiagnozowania wrzodów żołądka należy wykonać badanie endoskopowe – gastroskopię, która jest inwazyjną metodą, konieczną do rozpoznania choroby wrzodowej żołądka.

W czasie zabiegu gastroskopii lekarz pobiera wycinek błony śluzowej żołądka z owrzodzeniami, aby upewnić się, że nie są to zmiany nowotworowe.

Jeśli chodzi o nieinwazyjne metody diagnostyczne, należą do nich testy z krwi, test oddechowy, test do wykrywania antygenu Helicobacter pylori w kale.

Jak leczyć wrzody żołądka i dwunastnicy?

Metoda leczenia zawsze zależy od przyczyny wrzodów żołądka.

W 70% odpowiedzialna za wrzody żołądka jest bakteria Helicobacter pylori. Aby uniknąć zakażenia należy przestrzegać standardowych zasad higieny.

Celem tzw. kuracji eradykacyjnej jest usunięcie zakażenia bakteryjnego i zmniejszenie wydzielania soku żołądkowego, w czym pomaga stosowanie antybiotyków i inhibitorów pompy protonowej, leki IPP i H2-blokery, które zmniejszają kwaśność soku żołądkowego.

Rzadkością jest postępowanie operacyjne. Wskazaniem do niego jest brak efektów dotychczasowego leczenia lub pojawienie się powikłań ze strony wrzodu, takich jak perforacja, krwotok, zwężenie odźwiernika.

Profilaktyka i terapia żywieniowa w chorobie wrzodowej żołądka

Leczenie wrzodów żołądka i dwunastnicy opiera się w dużej mierze na odpowiednim sposobie odżywiania.

Pacjenci z wrzodami żołądka powinni zrezygnować z ciężkostrawnych i tłustych posiłków, ostrych przypraw, serów żółtych i topionych, produktów zbożowych (świeżego pieczywa), tłustego mleka, gotowanych na twardo jajek, surowych i suszonych owoców, jedzenia typu fast food i produktów z wysoką zawartością błonnika.

Osoby chore na wrzody żołądka powinny zrezygnować z picia alkoholu, mocnej kawy i herbaty, napojów gazowanych, gorącej czekolady, ograniczyć używanie soli kuchennej w codziennej diecie. Niewskazane jest spożywanie roślin strączkowych, orzechów oraz grzybów.

Należy trzymać się łatwo strawnej, niskokalorycznej diety, opartej na daniach gotowanych na parze, w wodzie lub pieczonych bez dodatku tłuszczu. Warto wprowadzić do menu chude gatunki mięs i ryb, jogurty, kefiry, drobne kasze, olej rzepakowy, oliwę z oliwek, gotowane ziemniaki, marchew, buraki, kalafior, szpinak.

Ważnym zaleceniem jest spożywanie 5-6 małych posiłków zamiast 2-3 większych, aby nie obciążać żołądka.

Powikłania wrzodów żołądka i wrzodów dwunastnicy

Wrzody żołądka to poważne schorzenie, którego nie można bagatelizować. Do powikłań, które wymagają natychmiastowej interwencji medycznej należą:

• smoliste stolce,
• krwawe, fusowate wymioty,
• silne bóle brzucha wraz z napięciem mięśni brzusznych, które świadczą o perforacji (przedziurawieniu) odźwiernika.

W przypadku szybkiej utraty krwi może dojść do zasłabnięcia i zaburzeń świadomości, a w dalszej kolejności – wstrząsu krwotocznego, będącego bezpośrednim zagrożeniem życia chorego.

Nieleczone wrzody żołądka mogą nie tylko doprowadzić do wystąpienia groźnych krwawień, lecz także zmian bliznowatych i perforacji (pęknięcia) ściany żołądka, co więcej, w przypadku niektórych pacjentów bagatelizowane owrzodzenia mogą przekształcić się w zmiany nowotworowe. 

Przeczytaj także o:

Krew w kale